خودنمایی طبیعت بر لباس محلی زنجان طرح‌ها و نقش‌های الهام گرفته از طبیعت که در لباس‌های محلی گذشتگان خودنمایی می‌کرد، مدت‌های مدیدی است که در بین ساکنان شهرهای استان زنجان و اغلب روستا‌ها غریب است. به گزارش مهر، با گذر زمان، افزایش تعاملات و تولیدات، پوشاک متنوع و رنگارنگ محلی به سمت یکسان شدن رفت […]
خودنمایی طبیعت بر لباس محلی زنجان
طرح‌ها و نقش‌های الهام گرفته از طبیعت که در لباس‌های محلی گذشتگان خودنمایی می‌کرد، مدت‌های مدیدی است که در بین ساکنان شهرهای استان زنجان و اغلب روستا‌ها غریب است.
به گزارش مهر، با گذر زمان، افزایش تعاملات و تولیدات، پوشاک متنوع و رنگارنگ محلی به سمت یکسان شدن رفت تا تفاوت بین مردم هر منطقه و شهر و روستا نامحسوس‌تر شود.
این چنین شد که هویت بومی و محلی مناطق مختلف که بخشی از آن در پوشش محلی با تنوع بسیار آن جلوه‌گر بود، رو به انزوا رفته و آهسته و آرام از صحنه اجتماع محو شد.
اینک لباس‌های محلی استان زنجان که در تعداد انگشت شماری از روستاهای زنجان به چشم می‌خورد، جنبه نمایشی پیدا کرده و هر از گاهی برای یادآوری هویت فرهنگی منطقه در نمایش‌ها و موزه‌ها عیان می‌شوند.
به تدریج و طی تحولات تاریخی، سرپوش‌ها، تن‌پوش‌ها، پاپوش‌ها و زیورآلات متناسب با شرایط جغرافیایی و طبیعی و تحت تأثیر فرهنگ و مذهب بومی و محلی به لحاظ رنگ و طرح، نحوه استفاده که تنوعی بی‌بدیل داشتند، جای خود را به بلوز و شلوار، دامن و مانتو، شال و روسری‌های امروزی دادند.
پوشاک مردم در شهر‌ها و حتی بخش‌های مرکزی به لحاظ سرعت تحولات، دستخوش تغییر شده‌اند و در نتیجه پوشاک رایج در شهر‌ها دارای تنوع تاریخی نبوده و رنگ و بوی بومی خود را از دست داده است. پوشاک مردم در شهر‌ها و حتی بخش‌های مرکزی به لحاظ سرعت انتشار تحولات، از نظر پوشش دستخوش تغییر قرار گرفته‌اند. در نتیجه پوشاک رایج در شهر‌ها دارای تنوع تاریخی نیست و رنگ وبوی بومی خود را از دست داده، اما در برخی روستاهای واقع در شهرستان‌های تابعه استان ساکنان از لحاظ پوشش کم‌تر دچار تحول شده‌اند و اطلاعات ذی‌قیمتی پیرامون پوشاک مردم استان می‌دهند. از جمله این روستا‌ها می‌توان به روستای چپر در دهستان چایپاره بالا، روستای وننق در دهستان تهم، روستای درسجین و باغدره در ابهر و روستای قره قوش در شهرستان خدابنده اشاره کرد.
در روستا‌ها کهنسالانی هستند که یکی از منابع مهم شفاهی جهت کسب اطلاعات پیرامون پوشاک پیشینیان محسوب می‌شوند.
پوشش محلی و سنتی زنان و مردان استان زنجان بسیار جالب و قابل توجه است. پوشش مردان را کت و شلوار معمولی با کلاه نمدی با نام محلی کچه بورک و گیوه یا چارق تشکیل می‌دهد و پوشش محلی زنان نیز از چندین تکه لباس و تزیینات متفاوت چون انگشتر، النگو و… تشکیل شده که بسته به قدرت اقتصادی افراد، زینت‌های مختلفی نیز با این لباس‌ها استفاده می‌شوند. برخی از این لباس‌ها عبارتند از: نوعی پوشش که شامل پارچه‌ای مخصوص برای محافظت از موی سر است.
پاچین: پیراهنی متشکل از دو قسمت بالا تنه و پایین تنه است. بالا تنه ساده و پایین تنه گشاد و چین‌دار است و تا روی مچ پا می‌رسد. پوشیدن این پیراهن سابقاً در روستای دلگی و گنبد معمول بود.
چنه التی (زیرچانه): ابزاری است که از سکه‌های قلاب‌دار به هم پیوسته و یا منجوق‌های رنگارنگ تشکیل شده و نوعی زینت نیز به شمار می‌اید.
یاشماق: نوعی روسری که برای پوشش دهان، چانه و گردن استفاده می‌شود.
جلیزقا: پوشش مخصوص بالاتنه است که بدون آستین بوده ونوع آستین‌دار آن یل نام دارد.
کوینک: پوششی که اندکی بلندتر از جلیزقا بوده و زیر آن استفاده می‌شود، این پوشش از طرح‌ها و رنگ‌های گرم انتخاب می‌شود.
تومان: پوششی که به دو نوع بلند و کوتاه تقسیم می‌شود نوع بلند آن شلیته و نوع کوتاه آن قصاتومان نام دارد. معمولاً شلیته توسط افراد مسن و قصاتومان توسط جوانان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
شلوار: این پوشش از پارچه ضخیم و تیره رنگ انتخاب می‌شود.
نیم ساق: نوعی جوراب شلواری است که در مهمانی‌ها و مسافرت‌ها استفاده می‌شود.
تلفیق هنر و طبیعت در پوشینه روستانشینان زنجان
گرچه ایلات خمسه توسط استان‌های مختلف محدود شده و عوامل گوناگونی همچون آب و هوا و شرایط اقلیمی متفاوت منطقه و مهاجرت‌ها از سویی باعث ایجاد تنوع پوشش زنان این استان شده و از سویی موجب تفاوت بین پوشش مناطق مختلف گشته است. مهاجران نیز تحت تأثیر پوشش زنان استان قرار گرفته‌اند به گونه‌ای که زنان روستا‌ها و شهرهای آذربایجان به دلیل نزدیکی و تعامل فرهنگی بین این منطقه و استان گیلان و رشت پوشش متفاوتی دارند.
یک طراح لباس در رابطه با نوع پوشش مردم در استان زنجان می‌گوید: با توجه به نظام فکری و فرهنگی جامعه ایرانی و اعتقاد آن به مصونیت داشتن زنان و حفظ حجاب، پوشش‌های سنتی اغلب با حفظ شئون مذهبی تهیه می‌شد.
به گفته معصومه شیخی، زنان این منطقه از لوازم حجاب سرپوش اعم ازعرقچین، کلاه، روسری، چارقد و چارشاب که هر یک به نحوی بسته می‌شد استفاده می‌کنند، تن پوش‌های زنانه نیز متأثراز فرهنگ اسلامی و مذهبی طراحی می‌شود، به‌طور مثال«کوینک» لباسی آزاد و گشاد بود که تمام برجستگی‌های بدن را می‌پوشاند معمولاً جنس این پیراهن‌ها از نخ‌های طبیعی بود که امروزه پارچه‌های الیاف مصنوعی جایگزین آن شده‌اند.
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاه بسته شده است.