دوام سناریوی سهمیه‌بندی اوپک در هاله‌ای از ابهام نشست ١٧١ اوپک با دیگر نشست‌های عادی این سازمان متفاوت بود، زیرا دستور این جلسه قطعیت بخشیدن به تفاهم وزیران اوپک در نشست سپتامبر گذشته الجزایر مبنی بر تصویب برنامه اجرایی کاهش تولید کل اوپک به سطح ٣٢,٥ میلیون بشکه بود. در حالی که طبق برآورد‌ها هم‌اکنون […]
دوام سناریوی سهمیه‌بندی اوپک در هاله‌ای از ابهام
نشست ١٧١ اوپک با دیگر نشست‌های عادی این سازمان متفاوت بود، زیرا دستور این جلسه قطعیت بخشیدن به تفاهم وزیران اوپک در نشست سپتامبر گذشته الجزایر مبنی بر تصویب برنامه اجرایی کاهش تولید کل اوپک به سطح ٣٢,٥ میلیون بشکه بود.
در حالی که طبق برآورد‌ها هم‌اکنون تولید اوپک بیش از ٣٤ میلیون بشکه در روز است، این برنامه سهمیه‌بندی کاهش مازاد تولید هدف‌گذاری شده در دو ماه گذشته موضوع مذاکرات دو‌جانبه و چند‌جانبه مقامهای کشورهای اوپک بوده اما در ظاهر تاکنون نتیجه قطعی از این مذاکرات تا پیش از نشست وزیران اوپک به دست نیامده است.
آنچه که در این میان مهم است و در پی توافقهای وین در میان تحلیلهای مثبت و امیدوارکننده گم شد و به آن کم‌تر پرداخته شد بحث داغ این روزهای مازاد تولید اوپک آن هم در شرایطی که، آژانس بین‌المللی انرژی پیشتر رشد تقاضای نفت در سال ٢٠١٦ را یک میلیون و ٣٠٠ هزار بشکه در روز پیش‌بینی کرده بود که نسبت به یک میلیون و ٦٠٠ هزار بشکه در روز سال ٢٠١٥ افت قابل توجهی داشته است اما در پیش‌بینی کنونی این رقم به یک میلیون و ٢٠٠ هزار بشکه کاهش یافته است.
در نتیجه نشست اخیر وزیران نفت و انرژی اوپک افزون بر اعضای دیگر، برای ایران (به عنوان عضو مهم دیگر اوپک) حساسیتی به مراتب بیش‌تر داشت، زیرا شکست نشست به معنی سقوط بیش‌تر قیمت نفت و مشکلات مربوط به کسری بودجه عمرانی کشور از یکسو و چالش احتمالی موضع ایران مبنی بر اعاده سهم منصفانه ایران از بازارهای نفت می‌بود که هنوز پس از لغو تحریم‌ها حاصل نشده است اما حال که ایران به مواضع خود در این خصوص دست یافته می‌توان آن را به مثابه یک پیروزی کامل بدانیم؟ آیا کاهش سقف تولید اوپک و همزمان با آن افزایش تولید ایران لطمه‌ای به بازار جهانی و در پی آن بازار داخلی نمی‌زند؟ آیا به‌طورکلی هم اکنون بازار نفت باوجود نا‌اطمینانی‌های فزاینده با تقاضای جهانی درحال افزایش روبه‌رو نیست؟ و از سوی دیگر وضع روابط بین‌المللی با نتیجه غیر‌مترقبه انتخابات آمریکا تغییر کرده و همچنین روابط پیچیده اعضای اوپک به‌ویژه رقابت‌های سیاسی عربستان در منطقه را با ایران بغرنج کرده است پس باید برای هرگونه وضعی که غیر از افزایش قیمت نفت باشد کشور را آماده کرد، شاید چنین شرایطی به دور از ذهن و تحلیل باشد چرا که در گزارشی که در هفته‌نامه معتبر پترولیوم اینتلیجنس ویکلی (Petroleum Intelligence Weekly, ٢١ November ٢٠١٦) درباره این موضوع منتشر شده، مازاد جهانی عرضه نفت در اکتبر ٢٠١٦ (ماه قبل) را متجاوز از ٢,٥ میلیون بشکه در روز دانسته است؛ بنابراین حتی کاهش تولید اوپک به ۳۲٫۵ میلیون بشکه ممکن است کفایت نکند.
حال با توجه به برآورد تقاضای نفت که فصل چهارم به حدود ٩٧ میلیون بشکه برآورد می‌شود ملاحظه می‌شود تفاوت معنادار وجود دارد که با تولید اوپک در سطح ٣٣,٩٠ حدود دو میلیون بشکه مازاد عرضه نفت وجود دارد. حتی با توجه به کاهش تولید اوپک آیا اوپک تولید خود را در سطح مشابه سال جاری ادامه خواهد داد ؟ که می‌تواند به استمرار مازاد عرضه نفت در سال آینده منجر شود. حتی اگر پیش‌بینی‌های آژانس بین‌المللی انرژی و اوپک در نظر گرفته شود بازهم مازاد عرضه نفت قابل توجه است.
برآوردهای هر دو سازمان که در گزارش‌های ماهانه این سازمان‌ها در ماه نوامبر ٢٠١٦ آمده است، حاکی از بالا بودن مازاد تولید در سال آینده با فرض عدم اقدام اوپک است. منتها این مازاد در برآورد آژانس بین‌المللی انرژی در فصل اول سال آینده ٨٥٠ بشکه در روز و در فصل دوم سال آینده حدود ٨٥٠ هزار بشکه در روز و در برآورد دبیرخانه اوپک در ۳ ماه اول سال آینده میلادی حدود ٢,٣٧ و در ۳ ماه دوم ۱٫۸۱ میلیون بشکه در روز خواهد بود. ملاحظه می‌شود که برآورد هفته نامه پترولیوم اینتلیجنس ویکلی به برآورد اوپک نزدیک‌تر است. ما در این بررسی برآوردهای دبیرخانه اوپک را ملاک قرار می‌دهیم، هر چند توجه به ارقام دیگر برآورد‌ها نیز مفید است.
از دیگر سو هم‌اکنون و براساس گزارش اداره اطلاعات انرژی آمریکا (EIA) ظرفیت مازاد تولید کل اوپک (که بهطور معمول بیش‌ترین بخش آن متعلق به عربستان بوده است) به ١,٥ میلیون بشکه در روز کاهش یافته است که با در نظر گرفتن مازاد ظرفیت تولید دیگر کشورهای اوپک مانند ایران، لیبی، نیجریه و… به‌نظر نمی‌رسد مازاد ظرفیت تولید عربستان حتی به یک میلیون بشکه در روز برسد. هم‌اکنون مجموع مازاد ظرفیت تولید (Spare capacity) اوپک حدود ۱٫۵ میلیون بشکه است که از میانگین ١٠ ساله ٢٠٠٥ تا ٢٠١٥ یعنی ۲٫۳ میلیون بشکه کم‌تر است.
با این حال سؤالی که پیش می‌آید این است که آیا نتیجه نشست اخیر در کل به سود ایران بوده است؟ و آیا این نتایج ثبات و پایداری لازمه را در پی خواهد داشت؟ شاید عربستان در نشست اخیر حاضر به پذیرفتن سقف تولید ٣,٧٧ هزار بشکه برای ایران شده اما چه تضمینی برای ادامه این سیاست از طرف عربستان وجود دارد در حالی در نشست اخیر خالد الفالح، وزیر انرژی عربستان به عنوان رییس دوره‌ای اوپک و سهیل محمد المزروعی، وزیر انرژی امارات به عنوان نایب رییس از ژانویه ٢٠١٧ می‌توانند اهرمی برای سیاست‌های عربستان باشند چه بسا در مورد کشوری مانند عراق که از هم‌پیمانان عربستان در اوپک است در همین نشست اخیر بر کاهش تولید نفت عراق اصرار داشته و تا ٢١٠ هزار بشکه سقف آن را کاهش داد.
حسین دهقان- کارشناس انرژی
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاه بسته شده است.