به بهانه تقدیم بودجه دولت به مجلس

ترازِ ناتراز!

مهدی یاوری- لایحه بودجه سال آینده با یک هفته تأخیر بالاخره توسط دولت به مجلس تقدیم شد. لایحه‌ای که به وضوح در آن درآمدهای دولت از نفت مالیات تغییر کرده بود و همین امر یکی از مهم‌ترین انتقادات کارشناسان اقتصادی بود زیرا کشوری با ثروت ایران و ذخایر نفت و گاز نباید بیشترین درآمد از […]

مهدی یاوری- لایحه بودجه سال آینده با یک هفته تأخیر بالاخره توسط دولت به مجلس تقدیم شد. لایحه‌ای که به وضوح در آن درآمدهای دولت از نفت مالیات تغییر کرده بود و همین امر یکی از مهم‌ترین انتقادات کارشناسان اقتصادی بود زیرا کشوری با ثروت ایران و ذخایر نفت و گاز نباید بیشترین درآمد از مالیات باشد و این امر بیشتر به خاطر سیاست خارجی ضعیف به وجود آمده است! از اینها که بگذریم دولت تصمیم گرفته تا مالیات را که به مراتب سهل‌الوصول‌تر از دریافت درآمدهای نفتی است، به مهم‌ترین منبع درآمدش تبدیل کند. حال پرسش این است که اصل این امر چیست؟ برخی از کارشناسان اعتقاد دارند که ناترازی اقتصادی در سطوح مختلف از بانک‌ها، صندوق‌های بازنشستگی و… باعث ایجاد این تصمیم شده است و دولت می‌خواهد که با پول مالیات یکی از بزرگ‌ترین معضلات اقتصادی کشور را که همان ناترازی اقتصادی است، برطرف کند. در واقع ادعایی که هر ساله موقع ارائه لایحه بودجه تکرار می‌شود، تراز بودن دخل و خرج آن است. پس تکلیف کسری بودجه که مدام از آن صحبت می‌شود چیست؟ آیا منظور این است که وقتی دولت لایحه را می‌نویسد، مجموع هزینه‌هایش را بیشتر از درآمدهایش قرار دهد و در نتیجه بودجه را «ناتراز» بنویسد؟ نه چنین اتفاقی نمی‌افتد. بودجه همیشه تراز نوشته می‌شود و دولت هر طور که باشد درآمد‌ها و هزینه‌ها را هم برای بودجه‌ عمومی و هم بودجه‌ شرکت‌های دولتی تراز می‌کند. اما کسری بودجه‌ای که نهایتاً با روش‌های مختلف از جمله استقراض غیرمستقیم یا مستقیم از بانک مرکزی تأمین می‌شود و به تورم مزمن دامن زده، در چند سطح قابل بررسی است: تفاوت تحقق بودجه نسبت به مقدار مصوب، ناپایداری منابع درآمدی و نهایتاً فرابودجه.

رفع ناترازی‌‌ها و کسری بودجه با درآمدهای مالیاتی

سید محمدهادی سبحانیان؛ رئیس‌کل سازمان امور مالیاتی کشور، درباره رفع ناترازی‌‌ها و کسری بودجه با درآمدهای مالیاتی در یک برنامه تلویزیونی، گفت: ما پنج ناترازی در سطح کشور داریم که از آن جمله می‌توان به ناترازی بودجه، ناترازی انرژی و ناترازی صندوق‌های بازنشستگی اشاره کرد. مجموعه این ناترازی‌‌ها به تورم موجود در کشور دامن زده است. ما می‌توانیم در حوزه کسری بودجه نقش مهمی ایفا نماییم اما برای اینکه این نقش بخواهد محقق شود، الزامات و اقتضائاتی وجود دارد. وی در ادامه شناسایی و گسترش پایه‌های مالیاتی جدید و ساماندهی معافیت‌های مالیاتی را از جمله الزامات و اقتضائات افزایش درآمدهای مالیاتی عنوان کرد و افزود: ما به‌عنوان سازمان امور مالیاتی کشور مجری قوانین هستیم، لذا اگر قرار باشد پایه‌های جدید مالیاتی شکل گیرد و سهم درآمد‌های مالیاتی در بودجه افزایش پیدا کند این اقدام می‌بایست حتماً از کانال اصلاح معافیت‌‌ها و تصویب قوانین مرتبط با آن در مجلس شورای اسلامی و در سطح حاکمیت صورت گیرد که البته در دو، سه سال گذشته اقدامات خوبی در این حوزه در مجلس شورای اسلامی انجام شده است.

اراده جدی دولت برای رفع ناترازی‌ها

دیروز (دوشنبه) نیز احسان خاندوزی؛ وزیر اقتصاد، در افتتاحیه همایش اقتصاد ایران، اصلاح ساختار‌ها و رفع ناترازی‌‌ها که با حضور رئیس‌جمهور در سالن اجلاس سران برگزار شد، با یادآوری اینکه اقتصاد ایران از سده‌های گذشته تا امروز در دوره‌های زمانی مختلف درگیر ناترازی بوده است، گفت: در دوره پهلوی ناترازی‌‌ها با وابستگی به درآمد نفتی و کمک کشورهای غربی به ایران پوشش داده می‌شد، در دوره جنگ تحمیلی با الگوی تلفیقی کنترل دولتی و حرکت جهادی پوشش داده شد. وی ادامه داد: از سال ۱۳۹۱ با تحریم‌های نفتی و بانک‌مرکزی پرده از سیاست‌هایی که مولد ناترازی‌‌ها بودند، برداشته شد و ناترازی‌‌ها بیشتر خود را نمایان کرد. وزیر اقتصاد، همچنین با بیان اینکه در کنار ناترازی‌های بانکی، بودجه، صندوق‌های بازنشستگی، انرژی و… ساختارهایی داریم که مولد ناترازی هستند، یادآور شد: از مداخلات قوای سه‌گانه که مخل نظام تصمیم‌گیری بوده تا دیوان‌سالاری و مدیریت اجرایی که در مقابل اصلاح مقاومت کرده است تا ضعف مدل بومی اجرایی و همچنین ضعف پیوند سیاست‌گذاران و دانشگاهیان همگی وجود داشته است.