ناترازی ِدریا!

علی غلام‌فراهانی- این روز‌ها نام ناترازی را زیاد می‌شنویم؛ از ناترازی گاز گرفته تا آب و… اما عجیب‌‌ترین ناترازی فعلی ناترازی آب دریای خزر است. برای ما ایرانیان، دریای خزر نمادی از خاطرات خوب است؛ کمتر ایرانی را پیدا می‌کنی که تاکنون به دریای خزر نرفته باشد. برای ما ایرانیان، شمال یعنی دریا، جنگل و […]

علی غلام‌فراهانی- این روز‌ها نام ناترازی را زیاد می‌شنویم؛ از ناترازی گاز گرفته تا آب و… اما عجیب‌‌ترین ناترازی فعلی ناترازی آب دریای خزر است. برای ما ایرانیان، دریای خزر نمادی از خاطرات خوب است؛ کمتر ایرانی را پیدا می‌کنی که تاکنون به دریای خزر نرفته باشد. برای ما ایرانیان، شمال یعنی دریا، جنگل و طبیعت و دریا یعنی دریای زیبای خزر. قدم زدن کنار ساحل زیبای خزر یکی از بهترین لحظات هر ایرانی از سفر به شمال ایران است؛ ساحلی که البته این روز‌ها حال و روز خوشی ندارد و هر روز آب می‌رود! براساس آمار‌ها از سال ۱۳۷۵ تا ۱۴۰۱ که روند کاهش تراز آب شروع شده، حدود دو متر از سطح آب کاهش یافته و به کمترین میزان در ۳۰ سال اخیر رسیده است. براساس سناریو‌های مختلف، سطح آب دریای خزر تا پایان قرن حاضر ۹ تا ۱۸ متر پایین خواهد شد! دریای خزر در بخش شمالی ایران و بخش جنوبی روسیه، بخش ترکمنستان و قزاقستان و از سمت دیگر در بخش شرقی جمهوری آذربایجان وجود دارد. خزر در اصل دریا نیست زیرا به آب‌های آزاد راه ندارد اما به دلیل وسعت آن بر این دریاچه نام دریا را نهادند. آب دریای خزر نیمه شور است و این دریاچه در فهرست دریاچه‌های شیرین قرار ندارد. همچنین خزر بزرگ‌ترین توده آبی محصور روی زمین است که به دلیل بزرگی و همچنین به دلیل اینکه بستر آن توسط پوسته اقیانوسی تشکیل شده است، می‌توان آن را به‌عنوان بزرگ‌ترین دریاچه بسته یا دریا طبقه‌بندی کرد.

دریای خزر چرا کوچک شد؟

سطح آب دریای خزر از سال ۲۰۰۶ شروع به کاهش کرد و در سال ۲۰۲۳ به نقطه بحرانی خود رسیده است، کارشناسان قزاق که کشورشان طولانی‌‌ترین خط ساحلی با این دریا را دارد بر این باورند که کوچک شدن حجم بزرگ‌ترین دریاچه جهان در نتیجه تغییرات آب و هوایی، مانند افزایش دمای هوا، عدم وجود بارندگی و کاهش جریان ورودی از رودخانه‌هاست. وزارت محیط‌زیست و منابع طبیعی جمهوری قزاقستان نظر فعالان عمومی را در مورد کاهش رودخانه‌های تغذیه‌کننده دریای خزر به اشتراک می‌گذارد. به گفته آنها، ولگا بیش از ۹۰ درصد آب را به دریای خزر می‌رساند و در قلمروی فدراسیون روسیه جریان دارد. علی سلاجقه؛ رئیس سازمان محیط‌زیست نیز درباره کاهش آب در دریای خزر، اظهار کرد: ورودی‌های دریای خزر از سوی کشور‌های همسایه، مخصوصاً ورودی رود ولگا بسته شده است. از طرفی میزان بارش در کل حوزه آبخیز دریای خزر کاهش یافته است.

کشورهای حاشیه خزر چاره‌جویی کنند

احمد وحیدی؛ وزیر کشور نیز، دیروز (دوشنبه) با تأکید بر اینکه سازمان‌های بین‌المللی باید بیش از گذشته برای مقابله با بحران‌ها با یکدیگر تعامل داشته باشند و تجربیات حوادث در سراسر دنیا را در اختیار یکدیگر و سایر کشور‌ها قرار دهند، گفت: یکی از نگرانی‌‌ها در حوزه مدیریت بحران، کاهش تراز آب دریای خزر و آثار منفی آن روی کشورهای حاشیه این دریاست. به گفته وزیر کشور، یکی از نگرانی‌‌ها در حوزه مدیریت بحران کاهش تراز آب دریای خزر و آثار منفی آن روی کشورهای حاشیه این دریاست و دلیل این اتفاق نیز کاهش ورودی آب به دریای خزر است و در همین راستا نیز پیش‌بینی شده که اگر روند کنونی ادامه یابد، دریای خزر در چند دهه آینده خشک خواهد شد. جدای از اینکه این پیش‌بینی دقیق است یا خیر؟ باید گفت که این یک واقعیت است که باید کشورهای حاشیه خزر به آن بیندیشند و برایش چاره‌جویی کنند.