معدن فیروزه نیشابور ایران و ویژگی‌هایش

  محمد قره داغلی -فیروزه فسفات آبدار طبیعی آلومینیم است که در دستگاه کج‌وجهی متلبور می‌شود، با مس آبی‌رنگ است و به عنوان جواهر به‌کار می‌رود. فیروزه یک کانی کمیاب و ارزشمند به رنگ‌های طیف فیروزه‌ای (آبی روشن تا سبز) و از رده فسفات است. این کانی به‌دست فیروزه‌تراشان شکل داده می‌شود و به عنوان […]

 

محمد قره داغلی -فیروزه فسفات آبدار طبیعی آلومینیم است که در دستگاه کج‌وجهی متلبور می‌شود، با مس آبی‌رنگ است و به عنوان جواهر به‌کار می‌رود.

فیروزه یک کانی کمیاب و ارزشمند به رنگ‌های طیف فیروزه‌ای (آبی روشن تا سبز) و از رده فسفات است. این کانی به‌دست فیروزه‌تراشان شکل داده می‌شود و به عنوان نگین برای انگشتر، گردنبند، گوشواره و دیگر جواهرات به‌کار می‌رود.

معدن فیروزه نیشابور:

این معدن از قدیمی‌‌ترین معادن فیروزه در جهان است که در طول جغرافیایی ۵۸ درجه و ۲۳دقیقه شرقی و عرض ۳۶درجه و ۳۰ دقیقه شمالی در ۵۵ کیلومتری شمال غرب نیشابور واقع شده است.

انواع فیروزه‌های موجود در معدن را از نظر معدنی به دو دسته خاکی و سنگی تقسیم می‌کنند. فیروزه خاکی فاقد سنگ مادر بوده و به علت رنگ بهتر و عدم تغییر آن دارای مرغوبیت بالاتری است. از دیگر انواع فیروزه می‌توان به فیروزه عجمی که به صورت گرد و نسبتاً درشت و دارای مقادیر کمی سنگ است و یا فیروزه شجری که از تجمع چند دانه فیروزه در کنار هم در یک قطعه سنگ به وجود می‌آید و یا چغاله که دارای رنگ خیلی روشن و نیز توفال که به رنگ سبز می‌باشد اشاره کرد.

معدن فیروزه نیشابور در حالی سالانه حدود ۴۵ تن استخراج دارد که به دلیل این‌که برای استخراج این سنگ قیمتی از روشی سنتی استفاده می‌شود، عملیات آتش باری در آن باعث می‌شود فیروزه‌ها خرد شوند و ظرفیت واقعی تولید این معدن که ۵۰ تن است، محقق نشود.

در حالی سنگ‌های قیمتی ایران با معضل قاچاق چمدانی مواجه شدند که در بسیاری از کشور‌ها درآمد سالانه صادرات این سنگ‌‌ها بسیار بالاست به‌طوری که بررسی‌ها نشان می‌دهد گردش مالی تجارت این سنگ‌‌ها در دنیا سالانه ۹۳۰ میلیارد دلار است.

اما فیروزه ایرانی به عنوان یک کانی کمیاب و ارزشمند همچنان به دلیل بازاریابی ضعیف و محدودیت‌های تجاری طی این سال‌ها نتوانسته است در بازارهای جهانی به خوبی بدرخشد و توان رقابت داشته باشد.

در حالی که برخی نیز می‌گویند معدن فیروزه نیشابور مدت‌هاست به دنبال روش و تکنولوژی جدیدی برای استخراج سنگ‌هاست زیرا به دلیل استفاده از روشی سنتی نتوانسته در زمینه تولید رکورد بزند. روش سنتی فیروزه در این معدن باعث می‌شود به دلیل انفجار حین استخراج بخش عمده‌ای از سنگ‌‌ها خرد شوند و از بین بروند.

۱۳ ویژگی معدن فیروزه نیشابور  

۱-تاریخچه‌ کشف‌ معادن‌ فیروزه (TURQUOISE) در ایران‌ به‌ حدود ۷ ‌هزار سال‌ پیش‌ می‌رسد.

۲-فیروزه‌ را در دنیا به‌ نام‌ ایران‌ می‌‌شناسند و در نمایشگاه‌های جواهر نیز، این سنگ‌ را سمبل‌ کشور ما می‌‌دانند.

۳-فیروزه نیشابور ایران بهترین نوع و گران‌‌ترین است و فیروزه دامغان کیفیت پایین‌تری دارد.

۴-مراحل حفاری معدن و استفاده از آتشباری برای استخراج سنگ فیروزه باعث می‌شود این سنگ آبی خرد شود و ارزش خود را از دست دهد.

۵-بهره‌بردار معدن نیشابور یک شرکت تعاونی است و این شرکت از مردم همان منطقه تشکیل شده است.

۶-فیروزه‌چیان در معدن نیشابور از دو روستای اولیا و سفلی این منطقه هستند.

۷-چندین سال است معدن نیشابور به دنبال روشی جدید برای استخراج است و طرحی به آن معرفی نشده است.

۸-۳۰ درصد پرسنل این معدن خانم هستند و نزدیک به ۱۲ سال است که بهره‌برداری از این معدن برعهده این شرکت تعاونی است.

۹-ظرفیت سالانه این معدن ۵۰ تن است که به دلیل رکود اقتصادی سال‌های اخیر و کشش بازار نزدیک به ۴۵ تن آن محقق شده است.

۱۰-فیروزه ایرانی به دلیل بازاریابی ناموفق و کیفیت نه چندان بالا در بازارهای جهانی توان رقابت را با دیگر کشورهای صادرکننده ندارد.

۱۱-عمده صادرات فیروزه از طریق صادرات چمدانی صورت می‌گیرد و آمار دقیقی از صادرات فیروزه ایران گمرک ایران ندارد.

۱۲-معدن فیروزه نیشابور برعکس معادن دیگر ایران که نیاز به توسعه اکتشافات دارند، نیازمند تحول در روش استخراجی دارد.

 

۱۳-بهره‌بردار معدن نیشابور درصدد برگزاری همایش دو سالانه فیروزه در ایران است تا در این گردهمایی اطلاعات جامع‌تری از ویژگی‌های فیروزه ایرانی به مردم و متخصصان ارایه شود.