بخشی از دیپلماسی پارلمانی ایران می‌تواند بر مذاکرات دیپلماتیک با بازیگران هم‌‌فکر در سطوح منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای متمرکز شود. حمایت از جنبش‌‌‌ها و نهضت‌های آزادی‌بخش در منطقه و همچنین مقابله با نفوذ آمریکا، از جمله مواردی است که همواره مورد توجه دستگاه دیپلماسی ایران بوده است. به گزارش پایگاه خبری برهان،تاریخچه نقش‌آفرینی مجلس در […]
بخشی از دیپلماسی پارلمانی ایران می‌تواند بر مذاکرات دیپلماتیک با بازیگران هم‌‌فکر در سطوح منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای متمرکز شود. حمایت از جنبش‌‌‌ها و نهضت‌های آزادی‌بخش در منطقه و همچنین مقابله با نفوذ آمریکا، از جمله مواردی است که همواره مورد توجه دستگاه دیپلماسی ایران بوده است.
به گزارش پایگاه خبری برهان،تاریخچه نقش‌آفرینی مجلس در حوزه سیاست خارجی ایران، به اواخر سال‌های قرن دوازدهم هجری شمسی بازمی‌گردد. نهضت مشروطه برخاسته از حس بیدارگری مردم ایران، در مقابل نفوذ و تجاوز بیگانگان، منجر به تدوین قانون برای نخستین‌بار در ایران شد. به‌واقع عقد قراردادهای ننگینی چون گلستان و ترکمانچای، سبب شد تصویب مجلس از این پس، شرط رسمیت یافتن هرگونه عهدنامه با دولت‌های خارجی قرار بگیرد. دوره طلایی نقش‌آفرینی مجلس در سیاست خارجی در این مقطع (پیش از پیروزی انقلاب)، مربوط به سال‌های ۱۳۳۱-۱۳۲۹ است که موفق به ملی کردن صنعت نفت و کوتاه کردن دست دولت انگلستان در این بخش شد. اما به‌دلیل وابستگی نمایندگان به قدرت‌های خارجی و توجه به منافع آنان و نه ملت و سرانجام وقوع کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، از آن پس در کشور شاهد مجالس فرمایشی و فرمان‌بر تا سال ۱۳۵۷ بودیم.
براساس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، این ویژگی‌ها در مدیریت روابط خارجی پیگیری می‌شود:
– لزوم استقلال و پرهیز از سلطه‌جویی و سلطه‌پذیری
– حمایت از ملت‌‌‌ها و کشورهای مظلوم مسلمان یا مستضعف که تحت فشار و سلطه قدرت‌های سلطه‌گر به سر می‌برند.
– ایجاد رشد و توسعه اقتصادی به‌عنوان عاملی برای تبدیل نظام اسلامی به‌‌مثابه اسوه و الگو
– و درصدر این موارد، تأمین امنیت ملی و ثبات سیاسی به‌عنوان ابزار قدرت در بُعد خارجی.
باید توجه داشت که هم قوه مجریه و هم مجالس قانون‌گذاری و نمایندگان حاضر در آنها، همگی به‌دنبال دستیابی به اهداف ملی، ترفیع منافع ملی و تأمین امنیت ملی هستند. هر ۳ این مفاهیم، مفاهیمی هستند که به کلیت نظام و کشور مربوط می‌شوند و همه ارکان نظام نسبت به آن مسؤولیت و وظیفه دارند. حال این مسؤولیت و وظایف گاهی هماهنگ و وابسته به یکدیگر و گاهی مستقل و دارای تقدم و تأخر هستند. در این بین، نقش مجلس شورای اسلامی به‌دلیل تفاوت آن با سایر قوا به‌عنوان مرکز تصمیم‌گیری، قابل توجه است. به همین دلیل، هرچه کارایی این قوه در نظام سیاسی کشور بهبود یابد (چون فرایند مغز تصمیم‌گیری اصلاح می‌شود)، مسلماً تمام فعالیت‌های نظام در حال و آینده و ابعاد گوناگون سیاست‌های داخلی و خارجی کشور نیز تأثیر پذیرفته و بهبود می‌یابند.
ظرفیت و پتانسیل دیپلماسی پارلمانی در تحقق اهداف سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران
دیپلماسی پارلمانی (Parliamentary diplomacy) در شمول ابزارهای چانه‌زنی قرار می‌گیرد که در دو دهه اخیر، از رشد چشمگیری برخوردار بوده و حوزه فعالیت آن فرابخشی و در همه حوزه‌های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی درگیر است. با این‌حال علی‌رغم گذشت بیش از چند دهه از عمر فعالیت مستقیم و مستقل مجالس دنیا در قالب نشست‌‌‌ها و کنفرانس‌های دوجانبه و چندجانبه منطقه‌ای و بین‌المللی، هنوز هم دیپلماسی پارلمانی، طفلی نوپاست که تعریف جامعی از آن به دست داده نشده است. شاید بتوان تعریف دیپلماسی پارلمانی را به این شکل عرضه نمود:
دیپلماسی پارلمانی یعنی طیف گسترده‌ای از مطالعات، فعالیت‌ها، مذاکرات، رفت‌وآمد‌‌ها و مصوبات بین‌المللی انجام‌شده توسط پارلمان یک کشور در مجامع بین‌المللی، به‌منظور افزایش درک متقابل کشور‌‌ها و در جهت تعمیق نظارت مجالس بر فعالیت‌های فرامرزی دولت متبوع و نیز مشارکت در فرایند تصمیم‌سازی بین‌المللی در راستای حفظ منافع بشریت.
دیپلماسی پارلمانی در جمهوری اسلامی ایران نیز همواره به‌عنوان بستر و گام مؤثری در دستیابی به منافع و مصالح کشور در بُعد سیاست خارجی، مورد توجه بوده و توجه به این‌که نظام جمهوری اسلامی، نظامی مردمی است و اعضای مجلس و نمایندگان به‌واسطه انتخاب مستقیم مردم برگزیده می‌شوند، نشان‌دهنده وجود ظرفیت بالای دیپلماسی در نهاد مجلس است.
برخورداری از نمایندگان متخصص و آگاه از مسایل بین‌المللی
از آن جهت که مجموعه‌ای از انواع تفکرات سیاسی موجود در کشور در مجلس شورای اسلامی جمع می‌شوند، ملاقات آنها با متخصصان و کارشناسان خارج از مجلس می‌تواند باعث تبادل اطلاعات و افزایش آگاهی‌های دوجانبه و در نتیجه، ارتقای کارایی آنها شود. امام نیز این ویژگی منحصربه‌فرد مجلس را از نظر دور نمی‌دارند و آن را عامل تسریع و تحکیم کار‌‌ها می‌دانند و می‌فرمایند: «مجلس محترم شورای اسلامی که در رأس همه نهادهاست، درعین‌حال که از اشخاص عالم و متفکر و تحصیل‌کرده برخوردار است، خوب است در موارد لزوم، از دوستان متعهد و صاحب‌نظر خود در کمیسیون‌‌‌ها دعوت کنند که با برخورد نظر‌‌ها و افکار، کار‌‌ها سریع‌تر و محکم‌تر انجام می‌گیرد و از کارشناسان متعهد و متدین در تشخیص موضوعات، برای احکام ثانویه اسلام، نظرخواهی شود که کار‌‌ها به‌نحو شایسته انجام گیرد.»
برخورداری از صلاحیت انحصاری در برخی از حوزه‌های سیاست خارجی
امام مرکز همه قانون‌‌‌ها و قدرت‌‌‌ها را مجلس می‌داند و می‌گوید: مجلس محلی است که اکثریت قاطع مسایل مهم کشور بی‌واسطه یا باواسطه به آن وابسته است.»[۱۳] براساس اصل هفتادوششم قانون اساسی نیز مجلس دارای اقتدار است تا بتواند هرگونه ممیزی، بررسی و تفحصی را در کارهای مملکت انجام دهد. همچنین در سایر اصول قانون اساسی، برخی از صلاحیت‌های مرتبط با مسایل سیاسی و روابط خارجی منحصراً در اختیار مجلس شورای اسلامی است. مطابق با این قانون، هرگونه تغییر در مرزهای کشور باید به تصویب چهارپنجم نمایندگان مجلس برسد (اصل ۷۸) و دادن وام یا کمک‌های بدون عوض داخلی و خارجی از طرف دولت باید با تصویب مجلس شورای اسلامی انجام شود (اصل ۸۰). اهمیت اصل یادشده ناشی از این واقعیت است که یکی از مؤثر‌‌ترین راه‌های نقض استقلال یک کشور و مداخله در آن، وام‌دهی و مقوله استقراض از بیگانگان است. همچنین پیمان‌ها و توافق‌های بین‌المللی باید به تصویب مجلس برسد (اصل ۷۷).
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاه بسته شده است.