سمنان ششمین استان پهناور کشور با مساحتی بالغ بر ۹ میلیون هکتار دارای ۵ میلیون هکتار بیابان است، اما در سال‌های اخیر ایجاد ۱۰۰ هزار هکتار جنگل دستی نوید روزهای سبز این دیار را می‌دهد. به گزارش مهر، استان سمنان از لحاظ منابع طبیعی و شکل جغرافیایی، دیار تضادهای زیبا است از یک سو […]
سمنان ششمین استان پهناور کشور با مساحتی بالغ بر ۹ میلیون هکتار دارای ۵ میلیون هکتار بیابان است، اما در سال‌های اخیر ایجاد ۱۰۰ هزار هکتار جنگل دستی نوید روزهای سبز این دیار را می‌دهد.
به گزارش مهر، استان سمنان از لحاظ منابع طبیعی و شکل جغرافیایی، دیار تضادهای زیبا است از یک سو ارتفاع زیاد بلند‌ترین مناطق کوهستانی این استان از دامنه جنوبی البرز با شیبی ملایم آن‌چنان به پست‌‌ترین نقاط کویری متصل می‌شود که مناظرش در افق چشم هر گردشگری را می‌نوازد و از سوی دیگر وجود جنگل‌های سوزنی، هیرکانی و پهن برگ در کنار نخلستان‌های سوزان و پوشش‌های طاق و قیچ تعجب همگان را برمی انگیزد اما این استان مناطق بیابانی فراوان اما لم‌یزرع را نیز در خود جای داده است.
برای سخن از اقلیم طبیعی دیار قومس، ابتدا باید معرفی اجمالی از شرایط این ناحیه داشته باشیم از مساحت ۹میلیون و ۷۵۱ هزار هکتاری استان سمنان، ۵ میلیون و ۲۱۱هزار هکتار بیابان، ۳ هزار و ۷۱۰هکتار مرتع و ۳۵۲ هزار هکتار را جنگل تشکیل می‌دهد که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به جنگل ابر و اولنگ شاهرود اشاره کرد.
شاید بافت جنگلی این استان چشم گیر نباشد اما وجود جنگل ابر هیرکانی شاهرود که یادگاری ۳ میلیون و ۳۰۰هزار ساله است در این استان می‌تواند مهم تلقی شود چرا که جنگل‌ها، مراتع و بیابان‌های کشور نه میراثی گران‌بها بلکه ثروتی است که خداوند آن را به صورت امانتی ماندگار برای بهره‌مندی بشر در زمین به ودیعه نهاده تا با به‌کارگیری حکیمانه و حفظ آن بستر رشد و توسعه و تعالی انسان‌ها فراهم شود.
شاید این اهمیت طبیعت و حیات طبیعی محیط پیرامونی زندگی بشر است که ما را برآن داشته تا مخاطرات این حوزه را نیز جدی‌تر از قبل دنبال کنیم امروز در استان سمنان اقدامات خوبی در زمینه حفظ منابع طبیعی، آبخیزداری و حتی افزایش پوشش گیاهی صورت گرفته که ایجاد ۱۰۰هزار هکتار جنگل دست کاشت می‌تواند یکی از این موارد تلقی شود اما دیار قومس در حفظ منابع طبیعی و ایجاد فضایی بهتر برای زیستن در کجاست؟
برای بررسی بیش‌تر شرایط اقلیمی و منابع طبیعی استان سمنان، با علی‌نقی حیدریان، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری این استان به گفت‌و‌گو نشسته‌ایم.
برای نخستین سؤال کمی درباره نوع اقلیم استان سمنان توضیح دهید.
سمنان یکی از پهناور‌ترین استان‌های کشور است که به دلیل دوری از منابع رطوبتی مانند دریا، اقلیمی خشک و نیمه خشک دارد به نحوی که حدود نیمی از اراضی آن، فاقد پوشش گیاهی است، این اراضی بیش‌تر در بخش‌های جنوبی و جنوب شرقی استان شامل کویر حاج علی‌قلی و دق بیارجمند در شهرستان شاهرود قرار دارد و شامل شوره‌زار کفه‌های رسی و نمکی، سنگلاخ، اراضی بدلند و ناهمواری‌های ماسه‌ای هستند.
عمده مشکل موجود در این مناطق، به دلیل همین فقدان پوشش گیاهی، حرکت شن‌های روان، گرد و غبار است. فرسایش بادی باعث غیرحاصلخیز شدن اراضی کشاورزی، مدفون شدن انهار و راه آب‌ها، زمین‌های روستایی، جاده‌ها و خطوط راه‌آهن، افزایش بیماری‌های تنفسی، کاهش دید و افزایش خطر تصادف می‌شود که همه این عوامل هم به همان موضوع پوشش گیاهی باز می‌گردد.
طبق بررسی‌های انجام شده بیش از ۴۷۰ هزار هکتار از اراضی بیابانی استان به عنوان کانون بحرانی فرسایش بادی شناسایی شده است که یکی از وظایف اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان، بیابانزدایی، مقابله با فرسایش بادی و تثبیت شن‌های روان است که این اداره کل در طول ۴ دهه گذشته اقدامات فراوانی را در سطح استان به انجام رسانده است.
اقدامات شما تنها در جلوگیری فرسایش خاک خلاصه نمی‌شود کمی درباره سیلاب‌ها نیز توضیح دهید؟
سالانه دو تا۳ هزار هکتار پروژه‌های بیابانزدایی در استان انجام می‌شود که تاکنون بیش‌تر از ۱۰۰ هزار هکتار جنگل‌های دست کاشت بیابانی شامل طاغزار در استان سمنان با موفقیت انجام شده است همچنین از جمله مهم‌ترین کارهای بیابانزدایی نهال کاری گونه طاق در قسمت‌های جنوبی استان و همچنین پروژه احداث بادشکن زنده است که با مشارکت مردم و با غرس چند ردیف درخت در اطراف مزارع صورت می‌گیرد که کاری بسیار درخور توجه است که خود مردم آن را اجرا می‌کنند.
اما در مورد سؤال شما ابتدا باید گفت که موضوع آبخیزداری دو عمده شامل کنترل سیلاب‌ها و جلوگیری از فرسایش خاک را دارد که تاکنون بیش از ۵۶۰ هزار هکتار حوزه‌های آبخیزداری استان مورد مطالعه قرار گرفته که این نقاط را به ۴۷ زیر حوزه تقسیم‌بندی کرده‌ایم و هر سال پروژه‌های مختلف آبخیزداری در این حوزه‌ها صورت می‌پذیرد.
ذکر این نکته خالی از لطف نیست که در دولت یازدهم یکی از اولویت‌های منابع طبیعی، اجرای مدیریت جامع در حوزه‌های آبخیزداری است که تاکنون در ۶ حوزه مدیریت جامع استان سمنان شناسایی و در دست اجرا است.
به مشارکت مردمی اشاره کردید در این خصوص توضیح دهید؟
جلب مشارکت مردم در تمام طرح‌های منابع طبیعی از اهم کارهای ما محسوب می‌شود چرا که معتقدیم اگر مردم با ما همکاری کنند در بسیاری از موضوعات مربوط به حفظ، احیا، توسعه و بهره‌برداری از منابع طبیعی به موفقیت دست پیدا می‌کنیم و اگر مردم در کنارمان نباشند، نمی‌توانیم به تنهایی این کار‌ها را به سرانجام برسانیم.
همان‌طور که بیان شد در اجرای سد زنده در برنامه جلوگیری از فرسایش بادی خود مردم در کنار مزارع کشاورزی روستایی‌شان درخت غرس می‌کنند تا این موانع طبیعی و زنده علاوه بر زیبایی بصری، به ما نیز در اجرای طرح‌های بیابانزدایی کمک کنند.
درسال۹۴، ۸ تفاهم‌نامه همکاری در رابطه با جنگل‌کاری اقتصادی مشارکتی به مساحت ۴۷۴ هکتار با بهره‌برداران مناطق روستایی و حاشیه جنگل به امضا رسانده‌ایم تا مردم در راستای این طرح‌ها و در قالب تشکل‌های شورای اسلامی روستاها، سمن‌ها و تشکل‌های مردمی غیردولتی تحت عنوان «ان‌جی‌او»ها، در برنامه‌های مشارکتی ما حضور داشته باشند که این طرح با استقبال خوبی نیز رو‌به‌رو شد.
اجرای۴۰۰ برنامه مشارکتی توسط اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان سمنان در ۱۵ منطقه نیز تاکنون صورت گرفته است همچنین در توسعه گیاهان دارویی ۵ گونه مذکور با مشارکت خود مردم در ۱۲ منطقه به مساحت هزار و ۲۰۰ هکتار صورت می‌پذیرد.
همچنین باید گفت ۳۸ بوستان روستایی با مشارکت دهیاری‌ها و شورای اسلامی به مساحت ۷۷ هکتار در هفته منابع طبیعی افتتاح می‌شود و وظیفه حفظ و نگه‌داری آن‌ها با شورای اسلامی روستا و دهیاری منطقه است و این یکی دیگر از موارد مشارکت مردم و دهیاری‌ها در طرح‌های منابع طبیعی است که خوشبختانه در روزهای آینده شاهد اجرای آن خواهیم بود.
کار این بوستان‌ها جلوگیری از تخریب مراتع و مهار آتش‌سوزی‌های جنگل، از مشارکت مردم است همچنین ۱۸مورد آموزش مردم حاشیه جنگل‌ها برای مهار آتش‌سوزی در سال جاری صورت گرفته که ما معتقدیم این آموزش‌ها باید بیش از این مورد توجه قرار گیرد چرا که در سال۹۴ تنها۲۰ درصد میزان آموزش‌های سال۹۳ را عملی کرده‌ایم. آخرین مورد مشارکت مردمی و نهادهای دیگر در طرح‌های منابع طبیعی اجرای دو طرح بین‌المللی ترسیب کربن و طرح بین‌المللی حبله‌رود است که با استفاده از ظرفیت بسیج سازندگی، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، شوراهای اسلامی و دهیاری‌ها و خود مردم با انعقاد تفاهم‌نامه و بهره‌گیری از مشارکت ۳ هزار دانش‌آموز همیار طبیعت به منظور محافظت و مراقبت از منابع طبیعی در استان انجام می‌شود که پایه و اساس آن آموزش‌های فنی و حرفه‌ای برای ماندگاری در روستاهاست چرا که ما معتقدیم اگر روستانشینان در روستاهای خود بمانند با پدیده مهاجرت رو‌به‌رو نمی‌شویم و روستایی که سکنه دارد قطعاً دارای کشاورزی، سبزی و شادابی است که این مهم جلوی نشر بیابان را می‌گیرد.
یکی از دستاوردهای منابع طبیعی استان گونه‌های دارویی هستند در این باره توضیح دهید؟
استان سمنان از لحاظ پتانسیل گیاهان دارویی کشور، در سطح خوبی قرار دارد، بیش از۸۰۰ گونه دارویی در استان از طریق مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی شناسایی شده‌اند که از این میان۱۵۰ گونه گیاهی در بین مردم شناخته شده و ملموس هستند همچنین ۵ نمونه این گیاهان شامل باریجه، زرشک، وشق، کتیرا و آویشن از نظر بهره‌برداری صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرد از سوی دیگر بهره‌برداران این بخش از صرفه اقتصادی بسیار بالایی نیز برخوردار می‌شوند که می‌تواند مشوق خوبی برای مشاغل خانگی، واحد‌های تولیدی کوچک روستایی و سرمایه‌گذاری تلقی شود.
۱۵ منطقه ۵۱۵ هکتاری برای کشت این گیاهان در استان سمنان شناسایی شده است، همچنین منابع طبیعی با بهره‌برداران این حوزه تفاهم‌نامه‌هایی را نیز به امضا رسانده است تا در نهایت بتوانیم در زمینه توسعه کشت گیاهان دارویی متناسب با اقلیم منطقه موفق عمل کنیم البته باید گفت که این کار برای نخستین بار است که در سطح استان سمنان انجام می‌شود.
در هفته منابع طبیعی سال گذشته بالغ بر ۵۰برنامه تدارک دیده شده بود، درباره برنامه‌های سال جاری توضیح دهید؟
۸۰ عنوان برنامه در هفته منابع طبیعی سال جاری تدارک دیده شده است که مهم‌ترین آن‌ها توزیع ۸۰۰ هزار اصله نهال در هفته منابع طبیعی از پانزدهم تا بیست و یکم اسفندماه که شعارش مدیریت جامع منابع طبیعی با مشارکت مردم تعیین شده است، توزیع می‌شود و این طرح در استانی که ۵۵ درصد مساحتش بیابان محض است، می‌تواند امری درخور توجه باشد.
استان سمنان ۱۶درصد خاک کشور را تشکیل می‌دهد و ۵۵درصد این میزان بیابان لم‌یزرع است که با محاسبه‌ای سرانگشتی می‌توان فهمید با چه حجم وسیع بیابان رو‌به‌رو هستیم حال آن که جنگل‌های استان، تنها ۰٫۲۵درصد جنگل‌های کشور را تشکیل می‌دهند همچنین در این استان ۲۱۱ هزار هکتار مرتع درجه دو و ۳ میلیون و ۵۳۰ هزار هکتار مرتع درجه ۳ وجود دارد که یک میلیون هکتار آن مناطق ییلاقی و دو میلیون و ۷۴۰ هزار هکتار آن مناطق قشلاقی است لذا این آمار نشان می‌دهد که حفاظت منابع طبیعی در دیار قومس تا به چه اندازه سخت است و این مهم جز در سایه مشارکت مردم و دستگاه‌های مختلف امکان‌پذیر نخواهد بود.
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاه بسته شده است.