احیای دریاچه ارومیه؛ از وعده‌ها تا دعا برای بارش برف و باران!

مهدی یاوری- دریاچه ارومیه مرز بین امیدواری و ناامیدی است؛ از روزهایی که مردم با شور و عشق فراوان به ساحلش می‌رفتند و در آن ساحل نمکی و شوره‌زارش قدم می‌گذاشتند؛ مدت زمان زیادی است که می‌گذرد. مردم امید داشتند که با بهتر شدن وضعیت دریاچه، رونق اقتصادی شهرشان نیز بهتر شود اما به ناگهان امیدشان ناامید شد و با تصمیمات عجیب و غریب دولت وقت نه‌تنها دریاچه ارومیه ُپرآب‌تر نشد، بلکه هر روز لاغر و لاغرتر شد! این دریاچه باشکوه یکی از جاذبه‌های گردشگری ایران بود که با بیش از ۱۰۰ جزیره کوچک و بزرگ صخره‌ای، محل استراحت و توقف پرندگان گوناگون مهاجری مانند؛ پلیکان، فلامینگو، لک‌لک، کفچه‌نوک، اردک پیسه، چوب‌پا، اکراس، مرغ نوروزی و نوک‌خنجری هم محسوب می‌شد. خشک شدن دریاچه ارومیه خصوصاً در سال‌های اخیر به یکی از دغدغه‌های اصلی تبدیل شده است و متأسفانه پیامد‌های ناگوار فراوانی هم دارد. شاید ندانید که حوضچه آبریز این دریاچه ۵۱۸۷۶ کیلومتر بوده و ورودی‌‌های اصلی آب آن «سیمین‌رود»، «زرین‌رود» و «تلخ‌رود» یا «آجی‌چای» هستند. همچنین این منطقه به علت وجود دشت‌‌هایی مانند دشت تبریز، دشت ارومیه، دشت بوکان، دشت آذرشهر، دشت میاندوآب، دشت بناب، دشت نقده، دشت مهاباد، دشت پیرانشهر، دشت سلماس و دشت اشنویه، یکی از کانون‌‌های مهم و اصلی برای انجام فعالیت‌‌های دامپروری و کشاورزی به حساب می‌‌رود. ولی در حال‌حاضر دریاچه ارومیه حال و روز خوبی ندارد و به دلیل افراط‌گری در برداشت کردن از آبخوان‌‌ها همچنین سوء‌مدیریت، دستکاری در وضعیت طبیعی دریاچه، برداشت کردن بی‌رویه از آب‌‌های زیرزمینی برای کشاورزی به صورت غیراستاندارد و غیرعلمی، این دریاچه در بد‌ترین حالت ممکن خود به سر می‌‌برد.

راه‌حل احیای دریاچه ارومیه

افزایش ۳۷ میلی‌متری بارش‌‌ها در ماه‌های اخیر در حوزه آبخیز دریاچه ارومیه نسبت به مدت مشابه در سال قبل و فعال شدن مجدد چشمه‌های زیر پل میان‌گذر دریاچه، بسیاری را امیدوار کرده که این دریاچه از مرگ نجات پیدا کرده است. در همین رابطه، سمیه رفیعی؛ نماینده مردم تهران و رئیس فراکسیون محیط‌زیست مجلس شورای اسلامی، در گفتگو با خانه‌ملت، ضمن اشاره به اینکه رفتارهای طبیعت به‌صورت قطعی قابل پیش‌بینی نیست، عنوان کرد: زمانی که صحبت از حال و هوای دریاچه ارومیه می‌شود، به‌عنوان یک اکولوژیست بار‌ها گفته‌ام و می‌گویم که اظهارنظر قطعی در مورد مرگ یا احیای یک اکوسیستم، اظهارنظر باطلی است؛ زیرا ساختار‌ها و رفتار طبیعت قابلیت پیش‌بینی صددرصدی ندارد؛ بنابراین به همه دوستانی که به نحوی راجع به حوزه محیط‌زیست صحبت می‌کنند، توصیه می‌کنم نسبت به اظهارنظرهای قطعی و بدون شناخت دقیق و پیش‌بینی‌های درست، بیشتر تأمل کنند. باید دقت لازم را در آگاهی دادن به مردم و همراه کردن آن‌‌ها داشته باشیم. آگاهی، اگر می‌خواهد مردم را همراه کند، باید اصولی و درست باشد. امیدوار یا ناامید کردن مردم از یک پدیده زیستی هم مرحله بعد از آگاهی دادن است که البته اساتید حوزه محیط‌زیست هم بر آن تأکید دارند. بارش‌هایی که اخیراً در حوزه آبریز دریاچه ارومیه اتفاق افتاده، جای خوشحالی دارد و امیدواریم با ادامه این بارش‌‌ها حال دریاچه ارومیه بهتر شود. البته در کنار آن حتماً باید اقداماتی برای احیای دریاچه اتفاق بیفتد؛ مهم‌‌ترین آن هم بستن چاه‌های آب کشاورزی و تغییر الگوی کشت است که هم زمان‌بر و هم هزینه‌بر است و بهتر بود در طول این سال‌‌ها که بحث دریاچه ارومیه مطرح است انواع و اقسام کارهایی که انجام شده، روی این حوزه تمرکز انجام می‌گرفت.