چالش صندوق‌های بازنشستگی با افزایش سن بازنشستگی

مهدی یاوری- بازنشستگی دوران سخت و عجیبی است؛ سخت از آن جهت که می‌دانی حقوقش کفاف زندگی‌ات را نمی‌دهد و عجیب آنکه بعد از یک عمر خدمت مجدداً باید دنبال کار دیگری باشی! مطلب امروز ما اما درباره سن بازنشستگی است؛ کلاف سردرگمی که همه را کلافه کرده است. اعتراضات گاه و بیگاه بازنشستگان در […]

مهدی یاوری- بازنشستگی دوران سخت و عجیبی است؛ سخت از آن جهت که می‌دانی حقوقش کفاف زندگی‌ات را نمی‌دهد و عجیب آنکه بعد از یک عمر خدمت مجدداً باید دنبال کار دیگری باشی! مطلب امروز ما اما درباره سن بازنشستگی است؛ کلاف سردرگمی که همه را کلافه کرده است. اعتراضات گاه و بیگاه بازنشستگان در روز‌ها و ماه‌های اخیر به اندازه کافی هشداردهنده است برای کسانی که فکر می‌کنند قرار است به راحتی حقوق بازنشستگی خود را دریافت کنند! حال در شرایطی که خیلی‌ها به عدم حقوق بازنشستگان معترض هستند، طرحی به نام افزایش سن بازنشستگی ارائه شد تا بلکه بتواند چند سالی برای دولت فعلی و دولت‌های آینده زمان بخرد تا شاید گره کور تأمین منابع مالی باز شود. این در حالی است که یکی از مواردی که مجلس شورای اسلامی رأی به رد کلیات بودجه سال آینده داده بود نیز همین مسئله همسان‌سازی حقوق بازنشستگان بود. از سوی دیگر افزایش مهارناشدنی تورم و هزینه‌های سرسام‌آور زندگی و بالا رفتن مخارج معیشت و سفره بازنشستگان محترم کشور که عمری با آبرو و شرافت زندگی کرده و باید بعد از شروع دوران بازنشستگی به استراحت بپردازند، باعث شده تا دولت‌‌ها و مجلس‌های مختلف به درستی برای جبران این هزینه‌ها مبادرت به تصویب قوانین مختلف برای همسان‌سازی حقوق ایشان بنمایند، اقداماتی که بر روی کاغذ بسیار عالی، ولی در واقعیت تا به ‌حال عملیاتی نشده است.

نگاهی به چگونگی افزایش سن بازنشستگی

طبق قانون، بیمه‌پردازانی که ۲۸ تا ۳۰ سال سابقه خدمت داشته باشند به سنوات اشتغال آن‌ها برای بازنشستگی اضافه نمی‌شود، اما برای بیمه‌پردازانی که ۲۵ تا ۲۸ سال سابقه خدمت دارند به سنوات اشتغال آنان به ازای هر سال تا زمان بازنشستگی دو ماه اضافه، برای بیمه‌پردازان با ۲۰ تا ۲۵ سال سابقه خدمت به‌ازای هر سال تا زمان بازنشستگی سه ماه، برای بیمه‌پردازان با ۱۵ تا ۲۰ سال سابقه خدمت به‌ازای هر سال تا زمان بازنشستگی چهارماه و برای بیمه‌پردازانی که مطابق قوانین تا ۱۵ سال سابقه خدمت دارند، به سنوات اشتغال آنان پنج سال اضافه می‌شود. اما قانون‌گذار شرطی در این قانون قید کرده است مبنی بر اینکه هر فرد براساس قوانین قبلی می‌تواند با رعایت قانون بازنشست شود؛ به‌طوری‌که نحوه محاسبه مستمری به نسبت «سنوات اشتغال» به «سنوات الزامی اشتغال» خواهد بود. به‌طور مثال تصور کنید یک خانم با ۴۲ سال سن و ۲۰ سال سابقه اشتغال در سال آینده درخواست بازنشستگی می‌کند. از همین‌رو باید حدود سه ماه اضافه کار کند و سپس زودتر از زمان موعد، بازنشسته شود.

افزایش سن بازنشستگی همه مشکلات را حل نمی‌کند

در همین رابطه، علی‌اصغر سعیدی؛ جامعه‌شناس به تجارت‌نیوز، می‌گوید: چنین مسائلی قانون‌گذار را ناچار به افزایش سن بازنشستگی می‌کند و تصمیم درستی است. بسیاری از افراد بعد از بازنشستگی به شغل دوم روی می‌آورند. برخی به مسئله این‌طور نگاه می‌کنند که ببینید بعد از بازنشستگی فرد مجبور شده باز هم کار کند، اما مسئله توانمندی افراد را در نظر نمی‌گیرند. باید سن بازنشستگی را افزایش دهند، البته این بخشی از مشکل صندوق‌‌ها را حل می‌کند، نه تمام آن را. اساس مشکلات صندوق‌‌ها برجاست. مشکلات اصلی صندوق‌‌ها باید از راه‌های دیگر‌ی رفع شود. تبدیل ماهیت صندوق‌‌ها به صندوق‌های سرمایه‌گذاری یا مشترک سرمایه‌گذاری یکی از شیوه‌های اقتصادی است که منابع بیمه‌شدگان را برای زمان بازنشستگی را افزایش می‌دهد.

آیا افزایش سن بازنشستگی مشکلات صندوق‌های بازنشستگی را حل می‌کند؟

جواب خیر است؛ اول اینکه این مقدار افزایش سنوات بازنشستگی، چاره‌ساز نیست زیرا در هر صورت کشور با کاهش زاد و ولد و سونامی بازنشسته‌ها روبه‌روست و افزایش سن بازنشستگی، صرفاً یک مُسکّن موقت است. افزایش سن بازنشستگی صرفاً سرعت سقوط صندوق‌های بازنشستگی را کاهش می‌دهد اما در نهایت این سقوط رخ خواهد داد. یک چالش دیگر، افزایش سن بازنشستگی این است که بازار کار توسط بازنشسته‌هایی که راضی به کار کردن با درآمد کم و بدون حقوق مکفی هستند، اشغال می‌شود و این بازنشسته‌ها سطح دستمزد‌ها را کاهش می‌دهند زیرا حاضر هستند با مقادیر کمتری، کار کنند و بنابراین جایی برای اشتغال جوانان باقی نمی‌ماند. از طرف دیگر، دولت به برخی جبرهای اقتصادی بی‌توجه بوده است؛ ما ابرچالش‌هایی در کشور داریم که دوای درد آن‌ها، اقتصاد بزرگ است و در اقتصاد کوچک، درمان نمی‌شود؛ بنابراین باید به منابع محدود کشور توجه داشته باشیم و بدانیم جوان شدن جمعیت بدون رفع مشکلات اقتصادی محقق نخواهد شد.