نقش مديريت لجستيك در كاهش هزينه‌هاي بالاسري پروژه‌هاي عمراني قوي‌تر شدن لجستيك با ارتباط از طرف تأمين‌كنندگان به سمت پيمانكاران فرشاد حاتمي فرزاد حاتمي باتوجه به اهميت مديريت زنجيره چرخه مصالح در سايت‌هاي ساخت و ساز پروژه‌هاي عمراني و گسترش نقش لجستيك به عنوان كليد در دستان مديريت پروژه در دهه اخير از جايگاه ويژه‌اي […]
نقش مديريت لجستيك در كاهش هزينه‌هاي بالاسري پروژه‌هاي عمراني
قوي‌تر شدن لجستيك با ارتباط از طرف تأمين‌كنندگان به سمت پيمانكاران
فرشاد حاتمي
فرزاد حاتمي
باتوجه به اهميت مديريت زنجيره چرخه مصالح در سايت‌هاي ساخت و ساز پروژه‌هاي عمراني و گسترش نقش لجستيك به عنوان كليد در دستان مديريت پروژه در دهه اخير از جايگاه ويژه‌اي برخوردار شده است. در اين بين جهت تبيين نقش لجستيك در مديريت سايت پروژه مي‌بايست جزييات بخش‌هاي مسؤوليت چرخه لجستيك اعم از توليدكنندگان، تأمين‌كنندگان و توزيع‌كنندگان به‌خوبي مشخص شود. تحليل و آناليز پلان برنامه‌ريزي از زمان شروع فعاليت‌هاي پروژه تا اتمام عمليات و تحويل كار از اهميت ويژه‌اي برخوردار مي‌باشد. دراين مقاله سعي شده است تا به جايگاه لجستيك و جزييات روابط حاكم برچرخه آن در سيتره پروژه‌هاي عمراني پرداخته شود و اهميت آناليز تداركات زنجيره چرخه مصالح و ساختار شكست كار لجستيك در بهبود هزينه‌هاي بالاسري توضيح داده شود.
كلمات كليدي: لجستيك، مديريت زنجيره تأمين ، بهبود تداركات، چرخه مصالح، مدل برنامه‌ريزي
۱- مقدمه
توجه به امر تداركات ساخت و ساز در پروژه‌هاي عمراني از جايگاه ويژه‌اي برخوردار مي‌باشد. لجستيك به كليه فعاليت‌هاي هماهنگي اطلاق مي‌شود كه جهت بررسي، تحقيق، مطالعه و برآورد نياز‌ها و احتياجات اوليه در زمينه وسايل و تجهيزات، ماشين‌‌ها و ابزار آلات، تأسيسات و قطعات از هر نوع و كليه امور مربوط به تهيه، توليد، بيمه، نگهداري، انبارداري، توزيع، حمل و نقل، تنظيم و تهيه روش انجام كار، طراحي سيستم و دستورالعمل و نظارت فوق انجام مي‌گيرد. مديريت لجستيك به عنوان نقشي در زنجيره تأمين است كه وظيفه طراحي، نحوه اجرا، كنترل و افزايش بهره‌وري كليه فرايندهاي مرتبط با ذخيره‌سازي كالا و جريان‌هاي جلو‌برنده و يا عقب‌رونده مؤثر، ارايه سرويس‌‌ها و يا اطلاعات مرتبط از محل توليد تا نقطه مصرف را بهطوريكه نيازهاي مشتريان را برآورده سازد، دارا مي‌باشد.
«چارتر اينستيتوي لجستيك و حمل و نقل» (CILT) در سال ۱۹۱۹ در انگليس تأسيس شد و رويال چارتر را در سال ۱۹۲۶ تأسيس كرد. مؤسسات چارتر يكي از مهم‌‌ترين بخش‌ها يا مؤسسات در زمينه لجستيك و حمل و نقل هستند كه وظيفه امتيازدهي ميزان كيفي خدمات حرفه‌اي را در مديريت لجستيك برعهده دارد.
۲- سيستم لجستيك
لجستيك يك سيستم جامع‌نگر است كه اهتمام آن در نظر گرفتن راه‌حل بهينه براي رسيدن به مقصود است. يعني همه ابزار‌ها را در دسترس قرار مي‌دهد و آن‌گاه باتوجه به موقعيت تصميم مي‌گيرد كه از چه روش و ابزاري استفاده كند. لجستيك به‌عنوان يك روش كلي، ديد خود را به پهنه‌اي وسيع‌تر مي‌گستراند و از بالا دست به قضايا مي‌نگرد و تصميم مي‌گيرد كه چه فرايندي انجام شود و يك مديريت دست‌بالا است. در صنايع توليدي يا خدماتي، هدف يا رسالت كلي به نوعي دستيابي به رضايت مشتري عنوان مي‌شود. در حقيقت اين رضايت مشتري است كه باعث دستيابي سازمان به سود مي‌شود. اولين فرايندي كه در تعريف لجستيك مهم به نظر مي‌رسد شامل برنامه‌ريزي اجرا و كنترل مي‌باشد.
۳- تحقيقات گذشتگان
از آن‌جايي كه هدف لجستيك حداقل كردن هزينه‌هاي سازمان با ايجاد مطلوبيت زماني و مكاني براي كالا مي‌باشد، روش‌هايي مانند لجستيك ناب، برون‌سپاري، لجستيك مجازي، لجستيك معكوس، لجستيك يكپارچه و مديريت زنجيره تأمين و روش CASS (جهت محاسبه هزينه‌هاي لجستيك) و روش Eno (جهت محاسبه هزينه‌هاي حمل و نقل) و ساير نظريه‌ها و روش‌هاي لجستيكي به دنبال ايجاد مزيت رقابتي براي سازمان و افزايش بهره‌وري و كاهش هزينه‌هاي لجستيكي به عنوان بخش مهمي از هزينه‌هاي توليد مي‌باشند.
۴- اهميت اقتصادي لجستيك
روند رو به رشد جمعيت و به تبع آن رشد تقاضا باعث شكل‌گيري بازارهاي فروش كالا و همين‌طور مراكز عرضه خدمات و كالا‌ها شده است. توزيع كالا‌ها از مبدأ توليد تا رسيدن به دست مصرف‌كننده نهايي به عنوان يك جزو مهم از توليد ناخالص ملي كشور‌ها مبدل شده است. باتوجه به اين مهم، فعاليت‌هاي لجستيكي بر ميزان نرخ تورم، نرخ بهره‌وري، نرخ سود و هزينه‌هاي مربوط به انرژي و ديگر خصوصيات اقتصادي تأثيرگذار است. مديران مؤسسات توليدي و صنعتي و همين‌طور سازمان‌هاي خدماتي بر اين باورند كه سيستم لجستيك چيزي فراتر از كاركرد‌ها و وظايف گسسته است. مفهوم كارآمدي كه طبق آن نيازمندي‌هاي مشتري بايستي به مقدار مناسب، در مكان مناسب و زمان مناسب به دست مشتري رسانده شود، تأثير گسترده و عميقي بر تعادل مؤسسات، به‌صورت كلي و همين‌طور سيستم اقتصادي، در سطح ملي و بين‌المللي گذاشته است.
۵- تعريف لجستيك از نگاه انجمن مديريت لجستيك (CLM)
لجستيك بخشي از فرايند زنجيره عرضه است بهطوريكه جريان مؤثر و كاراي انبارش كالا، خدمات و اطلاعات وابسته به آن‌ها را از نقطه شروع تا نقطه مصرف به منظور برآورده نمودن نيازمندي‌هاي مشتري برنامه‌ريزي، اجرا و كنترل مي‌نمايد.
ويژگي اساسي لجستيك:
۱- صرفه‌جويي‌هاي هنگفت در هزينه‌ها
۲- كسب رضايت مشتري و افزايش فروش
۳- عامل مؤثر در كسب برتري رقابتي در بازار
محققين، لجستيك را علمي چند رشته‌اي كه تركيب مهندسي، اقتصاد و تئوري سازمان مي‌باشد، قلمداد مي‌كنند. به‌طوري كه در امور خريد، برنامه‌ريزي، توليد، بازاريابي و… نقش اساسي بازي مي‌كند.
۶- سلسله مراتب لجستيك
به‌طوركلي، تداركات لجستيك در شركت ساختماني را مي‌توان به «تأمين » و «سايت» تقسيم نمود. لجستك تأمين مربوط به فعاليت در فرايند توليد است كه چرخه‌اي هستند. اين فعاليت‌ها شامل مشخصات تأمين منابع (مواد تجهيزات و قدرت خريد)، برنامه‌ريزي، اكتساب منابع تأمين ، حمل و نقل براي كنترل سايت و تحويل و ذخيره‌سازي است. «لجستيك سايت» مربوط به جريان‌هاي فيزيكي، يعني برنامه‌ريزي، سازماندهي، راهنما‌ها و غيره است. مناسب‌‌ترين سيستم براي توصيف وظايف «لجستيك مواد» ايجاد سلسله مراتبي است كه در تعامل بين سيستم‌هاي داخلي و خارجي است. هميشه بايد اين موضوع را در ذهن تداعي نمود كه هدف اصلي از فرايند تداركات توجه به نياز مشتري است.
فرايند كنترل لجستيك بر عهده مهندس معمار مي‌باشد. باتوجه به دياگرام، هرچه ارتباط از طرف تأمين‌كنندگان به سمت پيمانكاران سايت بيش‌تر باشد، اصول حاكم بر سيستم لجستيك قوي‌تر و صحيح مي‌باشد.
در ارتباط با فرايند چرخه مصالح تأمين‌كنندگان، كارخانه و اداره تأمين (لجستيك تأمين ) و سايت ساخت و ساز (لجستيك سايت) مي‌باشد.
۷- مدل برنامه‌ريزي لجستيك‌هاي ساخت و ساز
هدف از اين وظيفه تحقيقات، اين است كه توسعه مدل بهينه جديد ساخت تداركات برنامه‌ريزي (CLP) كه قادر به يكپارچه‌سازي و بهينه‌سازي انتقادي تصميمات برنامه‌ريزي تداركات مواد و ذخيره‌سازي مواد را در سايت‌هاي ساخت و ساز برعهده خواهد داشت. شامل ساختار شكست زير مي‌شوند:
۷-۱- همه اجزاي هزينه ساخت و ساز مواد تهيه و تداركات است كه پوشش فرايند تأمين كالا از تأمين‌كننده تا الحاق به پايان رسيدن ساختار بررسي مي‌شود.
۷-۲- بررسي و تدوين و فرموله‌كردن تمام متغيرهاي تصميم تداركات مواد كه شامل هزينه تهيه مواد و هم‌چنين هزينه‌هاي طرح سايت مي‌باشد.
۷-۳- تجزيه و تحليل وابستگي بين تصميمات تهيه مواد و طرح سايت.
۷-۴- فرموله‌كردن معيارهاي كمي هزينه‌هاي مدل تداركات ساخت به‌عنوان كاركرد تهيه مواد و طرح برنامه‌ريزي تصميم‌گيري.
۷-۵- اجراي مدل بهينه‌سازي كه هماهنگ‌سازي تصميمات تهيه مواد و طرح سايت به منظور به حداقل رساندن هزينه‌هاي ساخت تداركات بررسي مي‌شود.
۷-۶- ارزيابي و تأييد و تجزيه و تحليل عملكرد توسعه بهينه‌سازي.
شكل۱- فاكتورهاي دخيل در لجستيك ساخت‌وساز
شكل۲- گره‌هاي ارتباطي سيستم لجستيك
۸- برنامه بهبود تداركات
منافع پروژه در قسمت‌هاي مختلف و در مداخله با يكديگر قرار دارند و هزينه‌ها از قسمتي كه برنامه‌ريزي در يك تيپ نمي‌باشد، بررسي و تغيير داده مي‌شود. بنابراين تغييرات در همه قسمت‌هاي صنعت يا طرح برنامه‌ريزي لازم نيست اجرا شود.
۸-۱- مشتريان
مشتريان به هر دليلي به سمت حفظ و تأمين پروژه‌هاي خود مي‌باشد. پس ناگزير به ارايه كارآمد و اطمينان از اجراي صحيح لجستيك مي‌باشد. بنابراين بايد پلاني در اين ارتباط طراحي و برنامه‌ريزي شود. بنابراين تمام نكات و كليدهاي ارتباطي شامل موارد زير مي‌باشد:
– منشور مشتري اشاره به انتظارات دارد كه در مراحل اوليه در هر پروژه جهت برنامه‌ريزي تداركات آماده مي‌شود.
– بهترين راهنما جهت مشتريان توجه به انتظارات آن‌ها در برابر نوع تأمين تداركات مي‌باشد.
۸-۲- طراحي حرفه‌اي، آگاهي بيش‌تري از قسمت‌هاي لجستيك را در تداوم تداركات خوب بازي نشان مي‌دهد. طراحي حرفه‌اي لجستيك كمك بسيار بزرگي به پروژه خواهد نمود درصورتي كه مرحله به مرحله به صورت دقيق انجام شود. لذا جهت شروع طراحي لجستيك مي‌بايست فهرستي از مصالح آماده شود، بايد تشخيص داد كه كدامين عضو در زنجيره تأمين قرار مي‌گيرد. در اين موضع اندازه‌گيري و هزينه‌يابي چرخه نيازمند به تخصص ويژه‌اي از لجستيك دارد كه لازمه آن اخذ اطلاعات كافي از نوع كارخانه‌ها و تأمين‌كنندگان است. بنابراين طراحي حرفه‌اي در قسمت لجستيك نيازمند قرارگيري در محيط ساخت و سازوكارورزي به صورت حرفه‌اي مي‌باشد.
– طراحي حرفه‌اي تهيه نقشه روند پيشرفت براي هر پروژه به عنوان بخشي از طراحي طرح مي‌باشد.
– توسعه حرفه‌اي نمايندگي مشاوره در طراحي و پيشنهاد به اعضاي تيم بر اهميت نقش جلسه توجيهي برنامه‌ريزي در تداركات پروژه خواهد داشت.
– تيم حرفه‌اي نيازمند توجيه مواد و مصالح به عنوان بخشي از برنامه‌ريزي تداركات دارد.
– نهادهاي حرفه‌اي كه در نظر گرفته شده است، بايد نقش حرفه‌شان در تداركات پروژه در آموزش اوليه گنجانده شود.
۸-۳- رده اصلي پيمانكاران و پيمانكاران متخصص
مدير پروژه يك فرد كليدي را به عنوان مسؤول لجستيك انتخاب مي‌نمايند. درنتيجه تخصص تداركات در برخي از پروژه‌هاي بزرگ درگير شده‌اند. صرف‌نظر از آن كه مسؤوليت تداركات پروژه با پيمانكاران اصلي بوده و طرح تداركات در مشورت با زنجيره تأمين در شروع پروژه تعيين مي‌شود. زنجيره مصالح ورودي وابسته به استفاده از پيمانكاران متخصص و آماده در ساختار شكست تداركات برنامه خواهد بود.
۸-۴- توليدكنندگان، تأمين‌كنندگان، توزيع‌كنندگان
در اين قسمت مداخله تأمين‌كنندگان و توليدكنندگان حايز اهميت مي‌باشد و اين دو گروه با همكاري يكديگر مي‌توانند پلان خوبي را برنامه‌ريزي و طراحي كنند كه نيازمندي‌هاي زنجيره مصالح را به خوبي براي سايت پروژه تأمين كنند. در اين بين اين دو گروه مي‌توانند از ارتباطات مؤثر با صنايع ديگر استفاده نمايند، تا در برنامه‌اي كه پيش برده‌اند بتوانند پيمانكاران و كارفرما را راضي نمايند. در اين فرايند تأمين‌كنندگان و توليدكنندگان مي‌بايست وضعيت مشخص از قيمت‌ها را به بالادست خود ارايه نمايند.
جدول۱- ۸ مرحله اصلي اقدامات لجستيك
پيمانكاران مي‌خواهند نيازهاي مالك در بازه‌اي زمان بدانند
درك نيازمندي‌هاي مشتري
همكاري ضروري است
اعضاي تأمين‌كنندگان
سرمايه‌گذار مي‌تواند تصديق شود
تكنولوژي اطلاعات
هدفمند بودن نظم قرارگيري
مديريت داده‌ها
سيستم IT لجستيك جهت ابزارهاي تجارت و به‌كارگيري توسط پيمانكاران
تأمين‌كردن و كانال‌هاي دريافت
تنها دو كانال جهت كاربرد به جاي ۴ كانال
از بين بردن زباله‌ها
مصالح كم‌تري مصرف شده و توليدات افزايش يافته است
كاهش زمان فرايند
ادغام باتوجه به مفهوم IT جهت مسؤوليت كامل
۹- منافع لجستيك و مديريت زنجيره تأمين
در فرايند ساختار مديريت لجستيك منافعي ازجمله موجودي‌هاي كم‌تر، بهره‌وري بالاتر، چابكي بيش‌تر، موعدهاي تحويل كوتاه‌تر، سود بالاتر، رعايت حقوق بيش‌تر مشتري، وجود موجودي‌‌ها و اندازه انباشته‌ها به مقدار صحيح، قابليت مشاهده و ردگيري رخدادها، كاهش هزينه‌ها، افزايش خدمت‌دهي به مصرف‌كنندگان، ايجاد مزيت‌هاي رقابتي، تعامل نزديك‌تر با تأمين‌كنندگان، ايجاد فرصت براي خريد مقادير زياد و با هزينه كم‌تر، ايجاد مرجع پاسخگويي، توانايي اجراي دقيق سيستم‌ها به صورت تركيبي را عايد كارفرما و پيمانكار خواهد نمود.
در اين ميان اجراي الگوهاي زنجيره تأمين با مشكلاتي مواجه بوده است ازجمله مي‌توان به زيرساخت‌هاي ناكافي، زيرساخت‌هاي ضعيف حمل و نقل و قوانين متعدد و مختلف مربوط به آن، زيرساخت‌هاي مخابراتي ناكافي، وسايل حمل و نقل فرسوده و ناكافي، شبكه جاده‌اي ناكافي، انبارهاي ناكافي، شبكه راه‌آهن اندك و قديمي، چالش‌هاي اقتصادي، درك ضعيف از اقتصاد رقابتيي، ضعف در برنامه‌ريزي اقتصادي واقع‌بينانه و عملي، ضعف در تثبيت مسير اقتصادي، بازار كوچك داخلي و كمبود اطلاعات در بازار، سيستم بانكي ناكارا و نرخ‌هاي بهره بالا، مشكلات و نارسايي‌‌ها در حمايت‌هاي اقتصادي دولت، ناكارايي نظام مالياتي، چالش‌هاي مديريتي، مديريت بروكراتيك و عدم هماهنگي‌هاي ميان سازماني در زنجيره، عدم انعطاف‌پذيري سيستم، عدم‌اعتماد بين اجزاي زنجيره و طولاني بودن سيستم‌هاي قضايي جهت حل و فصل دعاوي اشاره نمود.
۱۰- فرايند كنترل چرخه مصالح
در فاز مراحل ساخت و ساز به‌طور هفتگي ارتباط بين تيم مديريت سايت و تأمين‌كنندگان برقرار مي‌شود. در طي هفته مديريت ساختار شكست زنجيره تأمين مصالح به صورت روزانه دسته‌بندي و با پلان برنامه‌ريزي مصالح تطبيق داده مي‌شود. درنهايت تمامي موارد در يك اسلايد به صورت پلان تأمين‌كنندگان تبديل مي‌شوند. زمان‌بندي مورد نياز بايد با تجهيز وسايل سايت تطبيق داده شود و اين كار به‌طور هفتگي باتوجه به نياز سايت انجام مي‌پذيرد. يكي از روش‌هاي برنامه‌ريزي لجستيك، طراحي بر (پلان) عملكرد روزانه مي‌باشد كه مجزا از هم طراحي مي‌شوند:
۱- طراحي و استفاده از حداقل فضا در سايت پروژه:
a: تجزيه و تحليل از فضاي اطراف
b: تحليل ريسك
c: محيط كار
e: اطراف محل كار/ محلي‌سازي سايت ساخت و ساز
۲- تجزيه و تحليل مصالح
a: شناسايي مقالات مربوط
b: شناسايي تأمين‌كنندگان مربوط
c: شناسايي فضايي مكان مصالح و تجهيزات
۲- توسعه بهينه چرخه كار
a: ارتباط با برنامه و مواد مورد تقاضا
b: ابعاد ورودي به عنوان نياز به ورودي
c: شناسايي سرعت دوچرخه
d: مديريت فعاليت منابع
۱۱- مقايسه هزينه‌هاي پروژه
در مقايسه به عمل آمده پلان برنامه‌ريزي جديد و روش سنتي كه توسط انستيتو تحقيقات دانيش (SBI) انجام يافته است به نتايج زير دست يافته‌اند.
جدول ۲- تأثيرات برنامه‌ريزي لجستيك بر روي هزينه‌هاي كلي ساخت و ساز
درصد بازگشت هزينه اضافي
درصد كاهش هزينه
عنوان
۳
كاهش در اتلاف و شكست
۵
كاهش در روزهاي كاري
۱
تطبيق كننده مصالح
۱,۵
استخدام كنترل تلسكوپي
۰,۵
مديريت
۸
جمع كل
رسيدگي منظم به پلان برنامه‌ريزي لجستيك صرفه‌جويي به ميزان ۵درصد كل هزينه‌ها را شامل مي‌شود.
۱۲- رتبه شاخص ارزيابي لجستيك
از نظر LPI (شاخص ارزيابي لجستيك) مقايسه‌اي بين ۵ كشور مطرح جهان از نظر اقتصادي در سال ۲۰۱۲ انجام گرفته است.
جدول۳- مقايسه شاخص ارزيابي لجستيك ۵ كشور مطرح جهان
بالا‌ترين درصد اجرا
نمره
رتبه
اقتصاد كشور
۱۰۰
۴,۱۳
سنگاپور
۹۳,۷
۳,۹۳
۹
آمريكا
۹۲,۷
۳,۹۲
۱۰
انگلستان
۳,۴۹
۲۹
مالزي
۲,۴۹
۱۱۲
ايران
۱۳- نتايج
۱- شيوه عملكرد لجستيك در افزايش يا كاهش فرايند اجراي پروژه‌هاي عمراني و سرعت و كيفيت پروژه دخيل مي‌باشد.
۲- در فرايند چرخه تأمين مصالح توجه به جزييات وظايف تعريف شده از اهميت خاص برخوردار مي‌باشد.
۳- توجه به پلان برنامه‌ريزي عمليات لجستيك و رعايت ساختار شكست كار در تدوين برنامه حايز اهميت خواهد بود.
۴- مديريت پروژه نقش كليدي را در بهره‌وري بهتر از لجستيك ايفاد مي‌نمايد.
۵- هر اندازه پلان ارتباطات توليدكنندگان و تأمين‌كنندگان با پيمانكاران اصلي، جزيي‌تر طراحي شود موفقيت عملكرد لجستيك بهتر خواهد بود.
۶- زمان‌بندي لازم و كنترل هفتگي تجهيزات مورد نياز سايت پروژه در كنترل دقيق‌تر لجستيك از اهميت بالايي برخوردار مي‌باشد.
منبع: ارايه شده در هفتمين كنگره ملي مهندسي عمران- ۱۳۹۲
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاه بسته شده است.