سفارش کشتی به شرکت کره‌ای؛ خیانت به تولید داخلی یا خدمت

 

رامین شاهی – صنعت کشتی‌سازی از صنایع راهبردی محسوب می‌شود و هر کشوری که در این حوزه توانمند باشد، از سهم مناسبی در افزایش اشتغال‌زایی و رشد تولید ناخالص ملی برخوردار خواهد بود؛ در این راستا کشور ما به جز توانایی‌های سنتی در ساخت انواع شناورهای بومی، دست‌کم از دوران دولت سازندگی دوم در عرصه کشتی‌سازی در حال سرمایه‌گذاری است و در این راه پیشرفت‌های مناسبی داشته است.

اخیراً قرارداد ساخت چند فروند کشتی با کشور کره‌جنوبی منعقد شده است که حاشیه‌های بسیاری را به دنبال داشت. گروهی معتقدند این کار دولت خیانت به تولید ملی و برخلاف سیاست‌های اقتصاد مقاومتی است و گروهی اعلام می‌کنند این امر به دلیل نوع قرارداد دولت‌های قبلی در سال ۲۰۰۸، رفع تحریم‌ها و در جهت زنده کردن بیت‌المال کشور است.

قرارداد خرید کشتی برای سال ۲۰۰۸ است و موضوع جدیدی نیست

معاون اول رییس‌جمهور با اشاره به جزییات قرارداد خرید کشتی از کره‌جنوبی، گفت: این قرارداد برای سال ۲۰۰۸ است و موضوع جدیدی نیست.

اسحاق جهانگیری معاون اول رییس‌جمهور با اشاره به انتقادات فرمانده قرارگاه خاتم‌الانبیاء (ص) راجع به انعقاد قرارداد خرید کشتی از کره‌جنوبی اظهارکرد: این قرارداد برای سال ۲۰۰۸ است و موضوع جدیدی نیست. در زمان انعقاد قرارداد بیش از ۲۵ درصد مبلغ قرارداد به طرف کره‌ای پرداخت شد اما در مراحل بعدی به دلیل تحمل تحریم‌ها امکان انتقال پول فراهم نشد.

وی ادامه داد: طرف کره‌ای پس از دریافت ۲۵ درصد اولیه، کار کشتی‌سازی را آغاز کرده بود اما به دلیل عدم پرداخت پول از سمت ایران کار خود را متوقف و از ایران در دادگاهی شکایت کرد.

معاون اول رییس‌جمهور با اشاره به فراهم شدن امکان نقل و انتقالات مالی پس از برجام، گفت: بعد از برجام در جریان مذاکراتی که با کره‌ای‌‌ها انجام شد قرار شد که قرارداد قبلی با ۲۵ درصد کم‌تر از سمت آن‌ها اجرایی شود.

جهانگیری در ادامه با تأکید بر لزوم استفاده از توان ساخت داخل، خاطرنشان‌کرد: دولت و ستاد اجرایی اقتصاد مقاومتی همواره بر این موضوع اصرار دارند و هیچ قراردادی نباید امضا شود مگر این‌که از ظرفیت‌های داخلی به‌طور کامل استفاده شود و پیوست فناوری نیز لحاظ گردد.

معاون اول رییس‌جمهور با اشاره به ظرفیت‌های موجود در بحث کشتی‌سازی کشور، اظهارکرد: زیرساخت‌های خوبی در صنعت کشتی‌سازی کشور ایجاد شده است. در همین زمینه این صنعت باید حتماً راه‌ بیفتد و راهکارهای مناسبی نیز برای تأمین مالی مورد نیاز آن فراهم شود.

جهانگیری گفت: با یافتن راهکار مناسب برای تأمین مالی در زمینه کشتی‌سازی، ایران حتماً به کشتی‌ساز خوبی در دنیا تبدیل خواهد شد.

درخواست عضو کمیسیون اقتصادی مجلس برای استفاده از توان کشتی‌سازی داخلی

عضو کمیسیون اقتصادی مجلس گفت: در صنعت کشتی‌سازی از تجربه داخلی هم استفاده کنیم.

سیدتقی کبیری در تذکر شفاهی با استناد به اصل ۳، گفت: ۱۹ آذر برای ساخت ۱۰ فروند کشتی کانتینربر با شرکت کره‌جنوبی قراردادی منعقد شد. بحث فاینانس خارجی را قبول داریم اما شعار «ما می‌توانیم» چه می‌شود؟ باید از ظرفیت‌های موجود و توانمندی‌های داخلی استفاده کنیم و قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا با تجربه گران‌بهای خود در ساخت کشتی‌، اعلام آمادگی کرده است.

نماینده مردم خوی در مجلس افزود: هر چند که این قرارداد به سال ۲۰۰۸ مربوط است، اما از آنجایی که در برخی رسانه‌ها به ویژه از زبان شرکت هیوندایی کره‌جنوبی اعلام شده که اولین ثبت سفارش بعد از برچیده شدن تحریم‌های ایران بوده، بهتر است این قرارداد و سایر قرارداد‌ها شفاف‌سازی شود و به مجلس ارایه شود. بنده منکر استفاده از تجربه و سرمایه خارجی نیستیم به شرطی که درصد بالایی از توان داخلی را استفاده کنیم.

وی خاطرنشان‌کرد: در صنعت کشتی‌سازی از چنین تجربه‌ای برخورداریم که می‌توانیم در قالب تشکیل کنسرسیوم از این تجربه استفاده شود.

علی مطهری در واکنش به تذکر کبیری، گفت: مسؤولان دولتی توضیح دادند که این یک پولی بوده که زنده کرده‌اند و مربوط به دولت گذشته است. این مسأله با سخن شما و استفاده از نیروی داخلی منافاتی ندارد.

باید توجه داشت کشتی‌سازی مانند دیگر تولیدات نیست و باید در کلاس و استانداردهای بین‌المللی ساخته شود تا اجازه ورود به آب‌های آزاد بین‌المللی را داشته باشد، اما با وجود این‌که ایران و مجتمع کشتی‌سازی ایزوایکو به جمع سازندگان کشتی در جهان پیوسته است و با وجود نیاز داخلی، مشتری برای آن وجود ندارد و همچنان قرارداد‌ها با سازندگان خارجی بسته می‌شود که انعقاد قرارداد با هیوندای کره در روزهای اخیر برای ساخت کشتی‌های کانتینری یکی از این نمونه‌هاست.

مجتمع کشتی‌سازی و صنایع فراساحل ایران با بیش از ۱۱۰۰ هکتار مساحت حدود یک هفتم بندرعباس را به خود اختصاص داده و ضمن تبدیل شدن به منطقه ویژه اقتصادی کشتی‌سازی خلیج‌فارس و برخورداری از ۳۸۰ هکتار حوضچه آرامش، پروژه‌های بسیاری در حوزه کشتی‌سازی و فضایی، ساخت سکوهای نفتی و گازی و تعمیر دکل‌های حفاری نفت را در دستور کار خود قرارداد و روز به روز به نظر می‌رسد توانمندی‌اش در حوزه کشتی‌سازی و صنایع فراساحل بیش‌تر می‌شود.

گرچه این شرکت به اذعان مسؤولانش در دهه‌های گذشته نتوانسته آن‌طور که باید به وعده‌های خود و قراردادهایی که با مشتریان داخلی‌اش در حوزه طراحی و ساخت بسته بود متعهد باشد و کارنامه قابل قبولی در این زمینه نداشته و همین عامل زمینه‌ساز اختلافش با مشتریانی مانند شرکت‌ ملی نفتکش‌ شود، اما به گفته حمید رضاییان اصل – مدیرعامل مجتمع کشتی‌سازی و صنایع فراساحل ایران (ایزوایکو) – این مجتمع به‌گونه‌ای طی ۵ سال گذشته عمل کرده که ضمن تسویه بخش عمده‌ای از بدهی‌هایش توانسته است تا درآمد خود را از حدود ۱۰۰ میلیارد تومان به بیش از ۵ برابر یعنی به ۵۲۶ میلیارد تومان افزایش دهد و این مجتمع آمادگی کامل برای ساخت انواع کشتی‌های بزرگ و کوچک را دارد و می‌تواند نیازمندی کشور را در حوزه کشتی‌سازی و فراساحل برطرف کند اما به اذعان مدیرعامل این کشتی‌ساز داخلی برخی پرسنلش ماه‌هاست حقوقی دریافت نکرده‌اند اما به دلیل آن‌که باور ملی در آن‌‌ها ایجاد شده تا کنون اعتراضی نکرده و نمی‌کنند البته خودش هم چند ماهی است که دریافتی نداشته است!

گرچه از این کشتی‌ساز نوپا هیچ گونه حمایتی نمی‌شود و به گفته مشئولانش سال‌هاست این مجتمع تنها با بخش خصوصی کار می‌کند و دولت و نمایندگان آن در دستگاه‌های اجرایی مختلف مانند سازمان کشتی‌رانی، شرکت ملی نفتکش و… به جای عمل به وظیفه قانونی‌شان و حمایت از تولید با خارجی‌‌ها قرارداد می‌نویسند و امضا می‌کنند.

چرا که کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران با هیوندای کره برای ساخت کشتی‌های کانتینری قرارداد بلندمدتی امضا کرد که براساس آن ساخت دو کشتی کانتینری مگاسایز ۱۴ هزار و ۵۰۰ TEU به همراه ۶ شناور و تانکر حمل مشتقات نفتی و محموله‌های شیمیایی ۴۹ هزار تنی با تأمین مالی بانک‌ها و شرکت‌های کره‌ای در دستور کار قرار گرفت. گرچه طی موافقتنامه اجرایی بین طرفین کره‌ای و ایرانی به امضا رسید شرکت هیوندایی متعهد شد نسبت به نهایی کردن برنامه آموزش نیرو، انتقال دانش طراحی، مهندسی و اطلاعات فنی و مدل‌های نرم‌افزاری با یکی از شرکت‌های سازنده کشتی در داخل کشور طی حداکثر ۴ ماه اقدام کند، اما سؤال اینجاست که چرا علی‌رغم وجود دانش فنی در داخل و مجتمعی مانند ایزوایکو این قرارداد‌ها با کشورهای خارجی بسته می‌شود و حتی اگر توانایی ساخت کشتی در کره بیش‌تر از توانمندی داخلی باشد چرا تعدادی از این سفارش‌‌ها به ایزوایکو داده نمی‌شوند یا این‌که چنین سازنده‌هایی به صورت مشارکتی در این قرارداد‌ها ورود پیدا نمی‌کنند که انتقال دانش فنی و افزایش توانمندی تولیدکنندگان داخلی را در برداشته باشد.

البته ایزوایکو پروژه‌های مختلفی در حوزه کشتی‌سازی و صنایع فراساحل طی ۵ سال گذشته انجام داده و به مشتریان‌اش تحویل داده است که می‌توان به پروژه کشتی فرآورده‌بر نفتی «ایران فهیم»، طراحی، ساخت و راه‌اندازی سکوهای فراساحل در پروژه‌های فاز ۱۴ و ۱۶ پارس جنوبی، پروژه کشتی اقیانوس‌پیمای کانتینربر ایران – کاشان، پروژه طرح توسعه میدان نفتی هندی‌جان و غیره اشاره کرد که نشان‌دهنده توانمندی و وجود پتانسیل فنی در مجموعه این کشتی‌ساز داخلی است که البته به گفته رضاییان‌اصل، مدیرعامل ایزوایکو همه سازندگان کشتی در جهان از جمله این شرکت باید همه مراحل طراحی تا ساخت و به آب‌اندازی کشتی را در کلاس‌های بین‌المللی و تحت استانداردهای شرکت‌های برتر و مؤسسات بین‌المللی استاندارد در زمینه کشتی‌سازی انجام دهند تا مجوز ورود به آب‌های آزاد را داشته باشند که در این زمینه کشتی‌های ساخت ایزوایکو طی سال‌های اخیر و سواحل و بنادر بزرگ بین‌المللی از جمله ‌هامبورگ سفرهای بسیاری داشته و از کشورهای کره، آلمان، فرانسه و غیره تأییدیه‌های فنی دریافت کرده است.

 

سازندگان کشتی کره‌ای و ژاپنی در صدر ۱۰ سازنده برتر جهان قرار دارند اما مگر نه این‌که همه تولیدات و تولیدکنندگان برتر جهان در صنایع مختلف با انسجام و حمایت ملی به چنین جایگاهی رسیده‌اند و مقام‌معظم‌رهبری بار‌ها بر ضرورت حمایت از تولید ملی تأکید کرده‌اند، پس چرا ایزوایکو که یکی از شرکای وزارت نفت در میادین پارس‌جنوبی عسلویه به عنوان یکی از بزرگ‌‌ترین شهرک‌های صنعتی نفتی و گازی در خاورمیانه است برای مشتریان داخلی کشتی قابل اعتماد نیست و به این مجتمع و تولید کننده داخلی اعتنایی نمی‌شود. می توان پذیرفت تیم اقتصادی دولت برای زنده کردن پول کشور اقدام به این کار کرده است اما امید است این قرارداد استثنا باشد و دیگر شاهد عقد قراردادهایی این چنین نباشیم.