چین چگونه به بزرگ‌ترین تولیدکننده خودرو بدل شد؟

چین اکنون بزرگ‌ترین صادرکننده خودروی جهان است. چرا و چگونه به این جایگاه رسیده است؟ به گزارش مناقصه‌مزایده، سرعت تسخیر بازارهای جهانی خودرو توسط چینی‌ها اگر چه قابل پیش‌بینی اما خارج از تصورات معمول است. اکنون چینی‌ها در این صنعت به واردکننده اول جهان در بسیاری از مواد اولیه مرتبط با خودرو بدل شده‌اند و درآن سو به بزرگ‌ترین صادرکننده خودروی جهان نیز بدل شده‌اند. این موفقیت قطعاً بدون روابط اقتصادی گسترده با کشورهای تأمین‌کننده مواد اولیه و همچنین متقاضی خودرو و نیز استفاده از مزیت‌های قیمتی و… ممکن نیست. مطلب زیر که چگونگی روند تبدیل شدن چین به بزرگ‌ترین صادرکننده خودرو جهان می‌پردازد، برگرفته از گزارش مجمع جهانی اقتصاد است که به خوبی به این موضوع می‌پردازد که چین چگونه به بزرگ‌ترین تولیدکننده خودرو در جهان بدل شده و رقبایی مانند آمریکا و ژاپن را پشت سر گذاشته است. تحلیلی که سال گذشته منتشر شد تخمین زد که تنها پنج درصد از تراشه‌های خودروهای چینی در داخل کشور تولید می‌شوند. از ۵۵ کشور نقشه‌برداری شده که تراشه‌ها را به‌عنوان بالا‌ترین رده صادراتی دارند، ۲۲ کشور با چین به‌عنوان بزرگ‌ترین واردکننده همسو هستند

شتاب عجیب خودروهای چینی از ۱۹۹۵ تاکنون

سال ۱۹۹۵ است و بیل کلینتون هنوز در اولین دوره ریاست جمهوری خود در ایالات متحده است. این کشور نزدیک به یک‌پنجم آلومینیوم جهان را تولید می‌کند اما این وضعیت به تدریج در حال تغییر است، زیرا تولیدکنندگان سعی می‌کنند هزینه‌های انرژی را کاهش دهند. همه نگاه‌ها به ایسلند است که معروف به سرزمین برق ارزان و بدون کربن است. کمی بیش از یک‌ربع قرن بعد، سهم ایسلند از حجم آلومینیوم در خارج از کشور سه برابر شده است و این فلز سبک حدود ۴۰ درصد از سهم صادرات این کشور را تشکیل می‌دهد. بخش اعظم این فلز به صنعت خودروسازی اختصاص می‌یافت؛ جایی که افتخار آلمانی‌ها تولید خودروهای فولکس‌واگنی بود که به چین صادر می‌شدند و تقاضای رو به رشد این کشور به خودرو‌ها را برآورده می‌کردند و در عین حال با تولیدات پررونق چین رقابت می‌کردند و خیابان و آزاد راه‌های شهر‌های چین را زیر پا در می‌نوردیدند. چین اکنون بالا‌ترین سهم صادرات خودرو را در قیاس با رقبای بین‌المللی قدیمی و سنتی و مدرن را دارا می‌باشد و به ۱۱۷ کشور خودرو ارسال می‌کند. این آمار نه تنها نشان از افزایش تولید و صادرات دارد، بلکه بیانگر موفقیت در توزیع و گسترش بازارهای هدف دارد به نحوی که بزرگراه‌ها و جاده‌های کشورهای زیادی از جهان اکنون زیر چرخ‌های خودروهای چینی است. اما از آن زمان تاکنون تغییرات در بازار خودروی چین و جهان به‌گونه‌ای سریع و به نفع چینی‌ها رقم خورده که حداقل براساس آخرین داده‌ها چین به بزرگ‌ترین کشور صادرکننده خودرو در جهان تبدیل شده و این روند نیز براساس تحلیل‌ها اجتناب ناپذیر بود.

رقابت سخت قیمتی با خودروهای برقی چینی

همچنین در پایان سال ۲۰۲۳؛ شرکت خودرو‌سازی بی‌وای‌دی که یک تولیدکننده چینی است به بزرگ‌ترین سازنده خودروهای الکتریکی تبدیل شد و فروش سالانه این شرکت در خارج از کشور ۳۳۴ درصد افزایش یافت. وقتی صحبت از انتشار گازهای گلخانه‌ای مربوط به حمل‌ونقل می‌شود، برق یک راه خروج است. چین تولید خودروهای برقی را به گونه‌ای افزایش داده است که قیمت‌ها را به حدی کاهش داده است که قیمت برخی از مدل‌ها معادل ۱۱۰۰۰ دلار یا حتی کمتر است. با همه این اوصاف باید یادآور شد که تجارت لزوماً مسیر خطی را دنبال نمی‌کند. شرکت‌ها می‌توانند برای تولید کالاهای خود سایت مونتاژ و فروشگاهی در خارج از کشور راه‌اندازی کنند، سپس آن‌ها را به مراکز دیگر ارسال کنند. بسیاری از خودروهای الکتریکی صادر شده از چین نیز در واقع خودروهای تسلا تولید داخل هستند که یک برند آمریکایی است و احتمالاً راهی آمریکای شمالی می‌شود. مسیر چین به سمت تسلط در صنعت خودرو و بازار‌های جهانی خودرو یکی از موضوعات بسیاری قابل‌توجهی است که می‌توان به راحتی آن را از بررسی تحول در تجارت جهانی ردیابی کرد، جایی که نشان می‌دهد صادرات خودروهای چینی با روندی صعودی و شتابان در حرکت بوده و اکنون بالا‌ترین سهم صادرات خودرو را در قیاس با رقبای بین‌المللی قدیمی و سنتی و مدرن را دارا می‌باشد و به ۱۱۷ کشور خودرو ارسال می‌کند. این آمار نه‌تنها نشان از افزایش تولید و صادرات دارد، بلکه بیانگر موفقیت در توزیع و گسترش بازارهای هدف دارد به نحوی که بزرگراه‌ها و جاده‌های کشورهای زیادی از جهان اکنون زیر چرخ‌های خودروهای چینی است. در سال ۱۹۹۵ ژاپن در رتبه بندی کشورهای واردکننده نیکل استرالیا اولین کشور بود، اما اکنون چین به بزرگ‌ترین واردکننده نیکل از استرالیا تبدیل شده است

جایگاه اول چین در واردات آلومینیوم، نیکل و لیتیوم

پیش‌تر اشاره به داستان ایسلند کردیم. آلومینیوم که به فلز انرژی نیز معروف است در حال حاضر علاوه بر ایسلند در ۱۱ کشور دیگر جهان نیز جایگاه نخست مهم‌ترین محصول صادراتی را به خود اختصاص داده است، این در حالی است که پیش‌بینی می‌شود در آینده نزدیک تقاضای این فلز انرژی بر ۴۰ درصد افزایش یابد. از همین رو برخی استفاده از آلومینیوم و افزایش مصرف ان را بدون اشکال نمی‌دانند و ترجیح می‌دهند انرژی تجدیدپذیر فراوان کشورهایی که آلومینیوم صادر می‌کنند را برای محصولاتی صرف کنند که دوستدار محیط‌زیست هستند. در مقابل برخی دیگر معتقدند که روند افزایش صادرات آلومینیوم در ایسلند به ایجاد یک رونق اقتصادی ناپایدار کمک کرده است، در حالی که غذاهای دریایی سنتی هنوز از نظر حجم صادرات در رتبه دوم این کشور قرار دارند. اما یک چیز قطعی به نظر می‌رسد: آلومینیوم برای خودروهای برقی سبک‌تر و کارآمدتر بسیار مهم بوده و خواهد بود که نشان می‌دهد به این راحتی نمی‌توان از این فلز انرژی‌بر دل کَند. همان‌طور که برای خودروسازان چینی، آلومینیوم تنها یکی از بسیاری از مواد اولیه مورد نیاز است. نیکل نیز در ساخت طیف گسترده‌ای از باتری‌های ماشین‌های الکتریکی در چین استفاده می‌شود. و لذا تقاضا برای نیکل نیز مانند آلومینیوم رو به رشد است. نگاهی به تقاضای چین برای این کالا از سال ۱۹۹۵ تا کنون نیز موید این ادعا است. در سال ۱۹۹۵ ژاپن در رتبه‌بندی کشورهای واردکننده نیکل استرالیا اولین کشور بود، اما اکنون چین به بزرگ‌ترین واردکننده نیکل از استرالیا تبدیل شده است. همین امر در مورد لیتیوم فراوان شیلی که یک عنصر ضروری در تولید باتری خودروهای الکتریکی است، صادق می‌باشد. زمانی آمریکا بزرگ‌ترین واردکننده آن بود رخ داده و اکنون چین مقام اول و آمریکا مقام دوم را به خود اختصاص داده‌اند. از ۳۲ کشوری که در نقشه صادر کنندگان برتر آهن و فولاد ترسیم شده تقریباً نیمی از آن‌ها اکنون با چین به‌عنوان مقصد برتر مرتبط هستند همین امر در مورد لیتیوم فراوان شیلی که یک عنصر ضروری در تولید باتری خودروهای الکتریکی است، صادق می‌باشد. زمانی آمریکا بزرگ‌ترین واردکننده آن بود رخ داده و اکنون چین مقام اول و آمریکا مقام دوم را به خود اختصاص داده‌اند.

هدایت تجارت در جهتی پایدارتر

همچنین باید یاد آور شد که صنعت خودروسازی چین مقدار زیادی فولاد وارد می‌کند. از ۳۲ کشوری که در نقشه صادرکنندگان برتر آهن و فولاد ترسیم شده تقریباً نیمی از آن‌ها اکنون با چین به‌عنوان مقصد برتر مرتبط هستند. لذا در مجمع جهانی اقتصاد هشدار داده شده که اروپا برای تأمین فولاد مورد نیاز خود با وجود یک واردکننده بزرگ در خارج از منطقه قاره سبز (چین) به سختی تحت فشار قرار خواهد گرفت در حالی که پیشنهاد تشکیل بازار مشترک فولاد یکی از اصول پایه‌گذاری اتحادیه اروپا بود. ماده دیگری که به‌طور کلی با اروپا مرتبط نیست اما از مواد ضروری برای صنعت خودروسازی چین در حال رشد به شمار می‌رود، لاستیک طبیعی است. آمار‌ها نشان می‌دهد، تقاضای مرتبط با گسترش اخیر تولید خودروهای الکتریکی در چین به افزایش قیمت لاستیک به بالا‌ترین سطح خود در سه سال گذشته کمک کرده است. بزرگ‌ترین صادرکنندگان آن، مانند تایلند و اندونزی، فهرستی از بزرگ‌ترین واردکنندگان لاستیک را دارند که نه تنها چین، بلکه سایر تولیدکنندگان بزرگ خودرو از جمله ژاپن، ایالات متحده و کره‌جنوبی را شامل می‌شود. هر خودروی جدیدی که در این کشور‌ها مونتاژ می‌شود احتمالاً شامل هزاران نیمه‌هادی خواهد بود که اگر برقی باشد شاید این مقدار دو برابر شود. چین اخیراً تلاش خود را برای تعیین استانداردهای خود برای چیپ‌های مورد استفاده در خودروهای الکتریکی و خودران به‌عنوان بخشی از تلاش برای تکیه بیشتر بر منابع داخلی آغاز کرده است. تحلیلی که سال گذشته منتشر شد تخمین زد که تنها پنج درصد از تراشه‌های خودروهای چینی در داخل کشور تولید می‌شوند. از ۵۵ کشور نقشه‌برداری شده که تراشه‌ها را به‌عنوان بالا‌ترین رده صادراتی دارند، ۲۲ کشور با چین به‌عنوان بزرگ‌ترین واردکننده همسو هستند. به این ترتیب چین به یک صنعت گر بزرگ در عرصه خودروسازی بزرگ بدل شده که مواد اولیه را از سراسر جهان جذب و با ایجاد ارزش افزوده از راه به‌کارگیری بهره‌وری، نیروی انسانی ارزان‌تر، بومی‌سازی و انحصارسازی تکنولوژی در صنعت خودرو جاده‌های جهان را تسخیر می‌کند.