توجه به تولید و کیفیت، حلقه گم شده پژوهش در ایران

توجه به تولید و کیفیت، حلقه گم شده پژوهش در ایران برخی صاحب‌نظران سیستم فعلی آموزش و پژوهش در بخش‌های مختلف کشور را مبتنی بر مباحث تئوریک و کمی‌نگری می‌دانند، به‌طوری که این سیستم به نسبت هزینه‌های صرف شده، دستاورد قابل قبولی در زمینه تولید و عرضه محصولات کیفی و ارزشمند برای بازارهای داخلی و […]

توجه به تولید و کیفیت، حلقه گم شده پژوهش در ایران

برخی صاحب‌نظران سیستم فعلی آموزش و پژوهش در بخش‌های مختلف کشور را مبتنی بر مباحث تئوریک و کمی‌نگری می‌دانند، به‌طوری که این سیستم به نسبت هزینه‌های صرف شده، دستاورد قابل قبولی در زمینه تولید و عرضه محصولات کیفی و ارزشمند برای بازارهای داخلی و خارجی نداشته است.

به گزارش ایرنا، هفته پژوهش امسال از ۲۱ تا ۲۷ آذر ماه با شعار «پژوهش تقاضامحور و تجاری‌سازی فناوری، زیربنای اقتصاد مقاومتی» و با عناوینی برگزار شد که وزارت علوم، تحقیقات و فناوری برای هر یک از روزهای این هفته انتخاب کرده بود.

این رویداد امسال نیز همچون سال‌های قبل به منظور گرامیداشت پژوهشگران و تأکید بر اهمیت اصل پژوهش، با بازار داغ برگزاری انواع و اقسام آیین‌ها، نمایشگاه‌ها، جشنواره‌ها و معرفی و اهدای جوایز به برترین‌های حوزه علم و فناوری و پژوهش از سوی سازمان‌ها و نهادها، همراه بود.

اما برخی از صاحبنظران نگاه فعلی بخش‌های مختلف به مقوله علم، فناوری و پژوهش را سطحی می‌دانند و معتقدند که توانمندی‌های متخصصان و پژوهشگران کشورمان در طول سال‌های گذشته، با وجود افزایش سالیانه بودجه پژوهشی کشور، بیش‌تر بر تولید و ارایه حجمی مقالات آن هم به صورت تئوریک استوار بوده است.

نیم نگاهی به بازار داخلی کشور در بخش‌های مختلف صنعتی و خدماتی و وجود خیل عظیم انواع و اقسام کالاهای خارجی، گویای آن است که عمده تلاش‌های صورت گرفته در مقایسه با بودجه‌های صرف شده، خروجی و برونده لازم را نداشته است.

علی‌اکبرجلالی، پدر فناوری اطلاعات ایران از جمله منتقدان سیاست‌های فعلی در حوزه علم، فناوری و پژوهش در کشور است که گمان دارد راهبرد موجود تنها بر پایه مباحث تئوریک و کمی‌نگری استوار است.

به باور دکتر جلالی، راهی که در پیش گرفته‌ایم دانشمندان و پژوهشگران را از تولید و عرضه محصولات ارزشمند برای بازارهای داخل و خارج ناتوان می‌کند، لذا راهبرد توسعه آموزش و پژوهش در کشور برای دستیابی به توسعه نیازمند بازنگری جدی است.

نحوه برگزاری هفته پژوهش در شرایط فعلی بی‌معناست

پدر فناوری اطلاعات ایران با بیان این که برگزاری هفته پژوهش به شکل فعلی منفعتی برای علم و فناوری کشور به همراه نداشته است، اظهار کرد: این رویداد در واقع باید فرصتی مناسب برای بیان بی‌پرده و صادقانه برخی از مشکلات و معضلات کشور در حوزه علم، فناوری و پژوهش باشد، فرصتی که شاید در سایر روزهای سال امکان آن نباشد.

جلالی افزود: در این صورت است که جامعه علمی کشور به سمت پژوهش و جستجوگری واقعی سوق پیدا خواهد کرد و عمق و غنای علمی دانشگاه‌ها و پژوهشگاه نیز افزایش خواهد یافت.

وی ادامه داد: فروشگاه‌های مهم سایر کشورها، کالاهای تولیدی کشورهای مختلف را عرضه می‌کنند، اما جای کالای ایرانی در میان آنها خالی است که این موضوع با توجه به هزینه‌هایی که در کشور می‌شود، تأمل‌برانگیز است.

به گفته جلالی، این مسأله نشان می‌دهد که مدل فعلی روند فعالیت‌های بخش‌های پژوهشی و علمی کشور، عرضه محصول ارزشمند برای بازار داخل و خارج را به دنبال نداشته است و نحوه برگزاری هفته پژوهش در شرایط فعلی بی‌معناست.

نخبه باید بتواند حداقل از عهده تأمین هزینه‌های خود برآید

پدر فناوری اطلاعات ایران در ادامه با اشاره به دلایل فاصله گرفتن وضعیت پژوهش در کشور از وضعیتی که باید باشد، اظهار کرد: یکی از دلایل آن، غرق شدن در مباحث تئوریک و محدود کردن نخبگان حوزه علمی کشور به این مباحث است، نخبگانی که به خاطر این رویکرد محصولات و کالاهای ارزشمندی تاکنون از سوی آنان تولید و عرضه نشده است.

دکتر جلالی شیوه ترویج نخبه پروری در کشور در طول سال‌های گذشته را نادرست ارزیابی کرد و اصولاً عنوان نخبه را نیازمند بازتعریف دانست.

وی توضیح داد: این که به صرف معدل ۲۰ و یا دستاورد ویژه‌ای در یک مقطع زمانی، افراد را نخبه بنامیم و دولت نیز به دنبال تأمین مسکن و وام‌های مختلف برای آنها باشد، کاری غیرمنطقی است.

پدر فناوری اطلاعات ایران با بیان این که یک نخبه خود باید بتواند از عهده تأمین هزینه‌های اولیه زندگی برآید، ادامه داد: اساساً تأسیس و فعالیت انبوه مدارس تیزهوشان، ویژه و بنیادهای نخبگان همراه با دریافت شهریه‌ها و جذب اساتید آنچنانی چه نتیجه‌ای برای اقتصاد کشور به دنبال داشته است؟

جلالی در ادامه تأکید کرد: به‌طور حتم نگاه فعلی در حوزه نخبه پروری کشور با توجه به حمایت‌های مالی و بودجه عظیمی که در مراکز علمی و بنیادهای مختلف در این خصوص هزینه می‌شود، به هیچ وجه علمی نیست.

به اعتقاد جلالی، رویکرد به نخبه پروری به این صورت باید اصلاح شود که بودجه و امکانات کشور به سمت افرادی سوق داده شود که به معنای واقعی مخترع و مبتکر هستند و یا از ظرفیت لازم برای نخبه شدن برخوردارند.

پدر فناوری اطلاعات ایران اظهار کرد: گذشت زمان نشان داده است که ما نتوانسته‌ایم به‌طور شایسته از سرمایه‌گذاری در حوزه علم، فناوری و پژوهش بهره‌وری لازم را داشته باشیم.

پدر فناوری اطلاعات ایران بر ضرورت توجه همزمان به دانش، فناوری، پژوهش و اقتصاد تأکید کرد و به یک فروشگاه اینترنتی خارجی به عنوان یک نمونه خارجی موفق در این زمینه اشاره کرد که گفته می‌شود ۳۸۰ میلیون کاربر عضو آن هستند و خرید ماهانه هر یک از آنها ۶۰۰ تا ۱۲۰۰ دلار است.

وی افزود: این فروشگاه گرچه به ظاهر یک شرکت خصوصی است، اما در عمل یک مجموعه تفکر علمی و فناوری شامل فناوری‌های اطلاعات، شبکه‌های الکترونیکی و نرم‌افزاری را به دنبال داشته است.

جلالی دلیل اصلی موفقیت شرکت‌ها را سرمایه‌گذاری مناسب و صحیح در حوزه تحقیق و پژوهش‌های علمی دانست و گفت: همان‌گونه که به دست آوردن محصول با ارزش طلا در مقایسه با زغال‌سنگ نیازمند زحمت بیش‌تر است، کسب علم ناب نیز نیازمند برنامه‌ریزی و تلاش بسیار زیاد است.

 

جلالی در ادامه با تأکید بر اهمیت جایگاه اینترنت، شبکه‌های اجتماعی و همگرایی شبکه‌ها و ارتباط متقابل نهادهای مختلف در تولید ثروت از علم، اظهار کرد: ثروت هنگامی از علم حاصل خواهد شد که بتوان از فناوری‌های روز و تجربیات جهانی استفاده کرد؛ در حالی که متأسفانه در برخی مواقع با بروز برخی حرکات و مسایل منفی از سوی چند جوان ناپخته به یک‌باره تصمیم به قطع اینترنت به عنوان یک بستر بسیار با اهمیت اقتصادی گرفته می‌شود و در کمال ناباوری، این گونه حرکات معیاری برای قطع یا وصل اینترنت در شبکه کشور مد نظر قرار می‌گیرد.