محمد قره‌داغلی – کمبود منابع آب و بحران آبی که بیشتر مناطق جهان را تهدید می‌کند، کشورهای مختلف را به سمت راهکارهای جدید تأمین نیاز آبی از جمله استفاده از آب‌شیرین‌کن‌ها، پروژه‌های انتقال آب، استفاده از رطوبت هوا، استحصال آب ژرف و…، کشانده است. یکی از این راهکارها، استحصال «آب ژرف» است. آب‌های ژرف معمولاً […]
محمد قره‌داغلی – کمبود منابع آب و بحران آبی که بیشتر مناطق جهان را تهدید می‌کند، کشورهای مختلف را به سمت راهکارهای جدید تأمین نیاز آبی از جمله استفاده از آب‌شیرین‌کن‌ها، پروژه‌های انتقال آب، استفاده از رطوبت هوا، استحصال آب ژرف و…، کشانده است. یکی از این راهکارها، استحصال «آب ژرف» است. آب‌های ژرف معمولاً به منابع آبی گفته می‌شود که از فاصله حدودی ۳۰۰ تا ۱۲۰۰ متری زمین قرار دارند. این در حالیست که آب‌های زیرزمینی در اعماق ۵۰ تا ۳۰۰ متری قرار دارند. مطالعات علمی نشان می‌دهد که عمده منابع آب ژرف غیرقابل استفاده و تجدیدناپذیر هستند و به دو بخش فسیلی و نیمه‌فسیلی تقسیم می‌شوند که طول عمر تشکیل آن‌ها نزدیک به سه هزار سال به طول می‌انجامد. در واقع زمان تغذیه مجدد آبخوان‌های منابع آب تجدیدناپذیر، بسیار طولانی و به نوعی غیرقابل تخمین است. چند روز پیش محمد همت؛ سرپرست ستاد آب، اقلیم و محیط‌زیست معاونت علمی و فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری، از آغاز مطالعات درباره آب ژرف در استان سمنان خبر داد. این در حالی است که یکی از بی‌سابقه‌‌ترین فرونشستها در دشت‌های مرکزی ایازن اتفاق افتاده است و دلیل اصلی آن نیز برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی است. با توجه به این موضوع که آب‌های ژرف تجدیدناپذیر هستند، برداشت آن‌ها در این مناطق نرخ فرونشست را چند برابر می‌کند. در این باره، علی بیت‌الهی؛ رئیس بخش زلزله‌شناسی مهندسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، با طرح این پرسش که چه نیازی بوده در فلات خشک مرکزی ایران کارخانه‌های آب‌بر داشته باشیم، اظهار کرد: در این مناطق چاه ژرف حفر کنیم و بعد از آن از اصفهان به یزد، از خلیج‌فارس به اصفهان و… آب منتقل کنیم. وی با بیان اینکه این سیستم آبرسانی نیازمند بازنگری اساسی است، تصریح کرد: اینکه پول مردم صرف کارهایی شود که از هزاران چاه شاید یک مورد موفق نشویم، درست نیست. ما دلسوز کشور هستیم، ما هم به فکر مردم سیستان و بلوچستان هستیم و بی‌خیال کم‌آبی مردم نیستیم. رئیس بخش زلزله‌شناسی مهندسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، تأکید کرد: با تعریفی که از آب‌های ژرف داریم یعنی نفوذ آب‌های سطحی به زون‌های زه‌کش با پتانسیل زه‌کشی بالا، قطعاً وقتی از یک جایی آب ژرف را بالا می‌کشیم میزان مکش و نفوذ بیشتر می‌شود.وی ادامه داد: حتی سفره‌های سطحی به زیر نفوذ پیدا کرده، در مجرای انتقال آب‌های ژرف قرار گرفته و آب پایین می‌رود. وقتی سطح آب پایین می‌رود، قطعاً فرونشست زمین را هم خواهیم داشت. همچنین داریوش مختاری؛ کارشناس ارشد حوزه مدیریت منابع آب، گفت: یکی از آسیب‌های جدی مدیریت آب کشور از دهه۳۰ تاکنون، ساده‌انگاری و برخورد سطحی و شتابزده در حوزه مدیریت آب بوده است، این در شرایطی است که استقرار مدیریت کارآمد و نظام‌مند مدیریت آب در کشور در بازه‌های زمانی چند دهه‌ای یا حتی چند صد ساله انجام گرفته است و در قالب فرآیندهای درون‌زا بازسازی شده و تکامل یافته است. وی افزود: این ویژگی نه‌تنها از نظر اقدامات مهندسی ساخت کاریزها، سدها، بندهای کهن انحراف آب رودخانه‌های بزرگ و پل‌ها خودنمایی می‌کند، بلکه از دیدگاه نرم‌افزاری در مدیریت تأمین و مصرف آب سکونتگاه‌ها، حقوق عرفی آب در تقسیم حقابه‌ها و جانمایی سازه‌های آبی نیز به‌طور شگرف به چشم می‌خورد. کارشناس ارشد مدیریت منابع آب، با تأکید بر اینکه برخلاف این پیشینه شگرف در مدیریت آب، اکنون شتابزدگی در اکتشاف و بهره‌برداری از آب‌های ژرف بی‌ارتباط با آسیب پیش گفته در مدیریت آب در کشور نیست، تصریح کرد: افزون بر دیدگاه‌های فراوان بازگفته در این خصوص توسط کارشناسان، هنوز چند پرسش در این رابطه وجود دارد که بهتر است پاسخ داده شود. مختاری؛ تصریح کرد: اول اینکه چرا به هر آنچه از منابع احتمالی آب در پهنه یک سرزمین خشک و در آستانه کوچ ۵۰ میلیون نفری وجود دارد با دید بهره‌برداری شتابزده نگریسته می‌شود؟ در همین رابطه، چرا گزینه‌های ضروری و در اولویت فراموش می‌شوند و پی در پی طرح‌های سلیقه‌ای و شتابزده در دستور کار قرار می‌گیرند؟ وی ادامه داد: سؤال دوم این است، مدیریت بهره‌برداری پایدار از منابع آب سطحی و زیرزمینی در گستره سرزمین ایران هرگز قابل دفاع نیست. تا جایی که برخی منابع خبری، ایران را در پایین‌‌ترین سطوح مدیریتی در حوزه منابع آب معرفی می‌کنند.
دیدگاه بسته شده است.