نرخ خوراک گاز پتروشیمی‌ها چگونه تعیین می‌شود؟

نرخ خوراک صنعت پتروشیمی کشور با استفاده از سازوکار رقابت گاز با گاز (GOG) مشخص می‌شود. به گزارش مناقصه‌مزایده به نقل از اندیشکده اقتصاد مقاومتی، گزارشی با عنوان نحوه قیمت‌گذاری جهانی گاز طبیعی منتشر شده است که در این گزارش وضعیت قیمت گاز در بازار جهانی برای هاب‌های مختلف منتشر شده است. در این گزارش آمده است؛ قیمت‌گذاری یکی از ابزارهای سیاستی در راستای مدیریت و برنامه‌ریزی بهینه عرضه و تقاضاست. سیاست قیمت‌گذاری به‌خصوص در مورد کالایی مانند گاز طبیعی باید با تکیه بر تمام جوانب تأثیرگذار بر آن باشد تا از ایجاد شوک‌های ناگهانی بر قیمت و در نتیجه متأثر نمودن مصرف‌کنندگان جلوگیری به عمل آید. در حال‌حاضر، پنج سازوکار برای مشخص شدن قیمت گاز طبیعی در جهان متناسب با منطق‌های بازاری و رقابتی وجود دارد که دو طرف تولیدکننده و مصرف‌کننده متناسب با شرایط بازار و ساختار عرضه و تقاضا به معامله گاز طبیعی اقدام می‌کنند. مهم‌‌ترین و پرکاربرد‌ترین سازوکار مشخص شدن قیمت گاز طبیعی در جهان، رقابت گاز با گاز است که در حال‌حاضر، بیش‌ترین استفاده را در راستای مشخص شدن قیمت گاز طبیعی در اکثر نقاط جهان دارد. در این مدل، روندهای عرضه و تقاضا در بستر بازارهای مالی شکل گرفته و قیمت گاز طبیعی متناسب با عمق بازار، مشخص می‌شود. این سازوکار مشخص شدن قیمت، در مبادلات هاب‌های گازی نیز مورد استفاده روزانه قرار می‌گیرد. دومین سازوکار پرکاربرد مشخص شدن قیمت گاز طبیعی در جهان، قیمت‌گذاری گاز به صورت تابعی از نفت‌خام یا فرآورده‌های نفتی است که در حال‌حاضر، در تعدادی از کشورهای شمال‌شرق آسیا نظیر ژاپن، کره‌جنوبی و چین کاربرد بسیار زیادی دارد. در این مدل، قیمت گاز طبیعی بسته به شرایط موجود در قرارداد، تابعی از قیمت جهانی نفت‌خام یا فرآورده‌هایی نظیر نفت کوره و… است. سازوکار بعدی مشخص شدن قیمت گاز طبیعی در جهان، مذاکره با رویکرد انحصار دوجانبه است که کاربرد کمی در مشخص شدن قیمت گاز طبیعی دارد. در این سازوکار، قیمت گاز طبیعی در یک بازه‌زمانی مشخص و طولانی‌مدت و طی مذاکره سطح عالی بین دولت‌‌ها و صنایع بزرگ‌مقیاس مشخص می‌شود. این سازوکار در صورت استفاده در مشخص شدن قیمت گاز طبیعی صادراتی بین کشورها، بیشتر با سرمایه‌گذاری دولت‌‌ها در احداث خطوط لوله یا توسعه میادین گازی همراه است. سازوکار بعدی مشخص شدن قیمت گاز طبیعی، استفاده از مدل ارزش بازگشتی (Net Back Pricing) است. این سازوکار، همان قیمت پرداخت شده توسط شرکت واردکننده به تولیدکننده گاز طبیعی در مرز آن کشور با توجه به میانگین وزنی قیمت گاز براساس سوخت‌های جایگزین نظیر نفت کوره و نفت‌گاز در بازار مصرف‌کننده نهایی است که پس از تعدیل قیمت براساس هزینه‌های انتقال، ذخیره‌سازی و مالیات در مرز صورت می‌گیرد. آخرین سازوکار مشخص شدن قیمت گاز طبیعی که کاربرد بسیار کمی دارد، سازوکار ارزش بازگشتی کالای نهایی تولید شده است. در این مدل، قیمت گاز طبیعی با توجه به این موضوع که نهاده تولید محسوب می‌شود، تابعی از قیمت محصول تولید شده قرار می‌گیرد. این مدل قیمت‌گذاری زمانی کاربرد دارد که گاز طبیعی به‌عنوان سوخت یا خوراک مورد استفاده قرار گیرد. نرخ خوراک صنعت پتروشیمی کشور با استفاده از سازوکار رقابت گاز با گاز (GOG) مشخص می‌شود. به علت وجود چهار هاب بین‌المللی در فرمول مشخص شدن نرخ خوراک پتروشیمی، نوسانات قیمت جهانی گاز طبیعی تأثیر زیادی بر نرخ خوراک پتروشیمی دارد. تعرفه سوخت صنایع عمده شامل احیای فولاد، سیمان، سوخت پتروشیمی و… با توجه به جز (۱) بند (الف) تبصره ۱۴ قانون بودجه سال ۱۴۰۲ و تصویب‌نامه شماره ۱۶۸۵۰/م/ت ۶۱۱۶۹ هـ مورخ ۲۹/۳/۱۴۰۲ تابعی از نرخ خوراک پتروشیمی است.