پروژه‌های اینترنت‌اشیاء در انحصار دولتی‌ها، از تنظیم اشتباه RFP تا نبود بخش‌خصوصی!

فعالان حوزه اینترنت‌اشیاء در ایران معتقدند؛ چالش اصلی این بخش، نبود آگاهی لازم از این حوزه در میان دولتمردان و نبود فرهنگ‌سازی درست در جامعه است. عمده‌ پروژه‌های اینترنت‌اشیاء در سطح کلان در انحصار دولت است و حتی برون‌سپاری پروژه‌ها در اختیار شرکت‌های مرتبط با دولت انجام می‌شود که این موارد از دلایل اصلی شکست پروژه‌های کلان […]

فعالان حوزه اینترنت‌اشیاء در ایران معتقدند؛ چالش اصلی این بخش، نبود آگاهی لازم از این حوزه در میان دولتمردان و نبود فرهنگ‌سازی درست در جامعه است. عمده‌ پروژه‌های اینترنت‌اشیاء در سطح کلان در انحصار دولت است و حتی برون‌سپاری پروژه‌ها در اختیار شرکت‌های مرتبط با دولت انجام می‌شود که این موارد از دلایل اصلی شکست پروژه‌های کلان در کشور تلقی می‌شود. به گزارش پیوست، پروژه‌های اینترنت‌اشیاء داخل کشور با توجه حوزه‌های پرچالشی همچون مدیریت بحران، حمل‌ونقل و خدمات شهری در زمان سوانح و مسئله‌ آب در کشاورزی تعریف شده است. روزبه بابازاده؛ رئیس کمیسیون اینترنت‌اشیاء نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران و رئیس سازمان مردم نهاد ترویج اینترنت‌اشیاء و علوم داده، با وجود اهمیت توسعه‌ تکنولوژی IOT در کشور، یکی از چالش‌های جدی در زمینه‌ توسعه پروژه‌های اینترنت‌اشیاء را نبود آگاهی و دانش کافی در لایه حاکمیتی می‌داند و می‌گوید: متأسفانه حاکمیت اجرای این خدمات را برای آسان‌تر کردن زندگی شهروندان ضروری نمی‌داند و به دلیل شکل‌گیری یک فرهنگ نادرست در میان آن‌‌ها خدمات هوشمندسازی چون اینترنت‌اشیاء به‌عنوان کالایی لوکس و امری غیرضروری قلمداد می‌شود و از طرفی هم با همه مسائل آن برخورد امنیتی می‌شود.

برون‌سپاری پروژه‌ها، همچنان در انحصار دولت

بابازاده؛ در همین رابطه به حوزه‌های پراهمیت توسعه IOT اشاره می‌کند؛‌ مدیریت حمل‌ونقل برون‌شهری و درون‌شهری که از زیرمجموعه‌های ابرپروژه پایش پیمایش در کشور است از موضوعات پرچالشی هستند که در کشور ما نیاز به هوشمندسازی صحیح دارند. در این راستا او دو پروژه سپهتن و سیپاد را عنوان کرد که اجرای پروژه سپهتن (مدیریت حمل‌ونقل برون‌شهری) به دلیل تدوین سند فنی اشتباه و ایجاد انحصار در قسمت‌های پروژه در سال ۹۳-۹۲ منجر به شکست شد و به دلیل اینکه هزینه این پروژه از رانندگان گرفته شده هیچ کس حاضر به پذیرش این شکست نیست و حتی گاهی ادعاهایی شنیده می‌شود که این پروژه به‌طور کامل در حال کار است. دلیل به نتیجه نرسیدن این پروژه همانند تجربیات سابق اینترنت‌اشیاء داخل کشور حاصل اشتباهات سند فنی و انحصاری کردن پروژه در قسمت‌های مختلف آن بود به‌طور مثال انتخاب شبکه مخابراتی اشتباه توسط یک ارگان و ایجاد الزام به استفاده و انحصار در تأمین و محول کردن برنامه‌ریزی آن به شرکت تحت نظارت خودشان است. در واقع انتخاب و تعیین سیستم مخابراتی و زیرساختی نامناسب و غیرمرتبط با این پروژه سبب شد که با وجود دریافت هزینه‌ پروژه از رانندگان و دارندگان ماشین سنگین حتی به نیمی از کارایی و عملیاتی خود نرسیده است. در پروژه سیپاد که مربوط به حمل‌و‌نقل درون‌شهری است، به دلیل ارائه به افراد و شرکت‌های خاص مجدد سند فنی انحصاری ارائه شد.

تنظیم سند فنی اشتباه برای پروژه‌های مدیریت ناوگان درون و برون‌شهری

به گفته رئیس کمیسیون اینترنت‌اشیاء، به دلیل نبود دانش فنی مناسب در این سندهای فنی یکی از عمده‌‌‌ترین وسایل نقلیه کشور یعنی بنز ۴۵۷ قابلیت اتصال به سیستم را نداشت. اصلی‌‌‌ترین چالش عملیاتی نشدن پروژه‌های اینترنت‌اشیاء این است که الزامات فنی برای اجرای پروژه و تعیین تکنولوژی مورد استفاده، با دارایی‌های داخل کشور متناسب نیست و اسناد RFP یا فنی توسط یک فرد یا یک شرکت نوشته می‌شود. طبق نظر بابازاده؛ راهکار این مشکل، سپردن تنظیم سند و ضوابط فنی پروژه‌ها به تشکل‌‌‌ها است یعنی به جای بررسی و ایجاد این سندهای فنی توسط شرکت‌های انحصاری، توسط گروهی از شرکت‌های مرتبط با نظرات متخصصان به شکل عملیاتی شکل بگیرد. او همچنین ادامه داد؛ در این مورد اتفاقات محدود و خوبی در کشور در حال انجام است. به‌طور مثال اسنادی از وزارتخانه‌های مختلف برای بررسی به سازمان مردم نهاد ترویج اینترنت‌اشیاء و علوم داده ارجاع شده که این تشکل در سریع‌‌‌ترین زمان ممکن نتیجه بررسی را ارسال کرده و نمونه‌هایی هم در این راستا در سازمان نظام صنفی رایانه‌ای صورت گرفته است.

تنظیم نادرست سند فنی پروژه‌ها

بابازاده؛ در ادامه با توجه به پروژه‌های گذشته اینترنت‌اشیاء در کشور در رابطه با چالش‌های این حوزه، می‌گوید: در واقع یکی از مشکلات اصلی کشور مدیریت بحران است. بحران‌هایی که در آتش‌سوزی‌های جنگل‌‌‌ها و مراتع سبز گلستان و زاگرس رخ می‌دهد یا سیل‌هایی که همیشه کشور با آن دست به‌گریبان است نیاز به هوشمندسازی دارد تا طبق تحلیل داده‌ها، اتفاقات پیش‌بینی شود و در هنگام رخداد حادثه با استفاده از تکنولوژی‌ها، آتش سریع‌تر مهار شود یا از وقوع خرابی‌های سیل تا حدی کاسته شود. به گفته‌ او، پروژه هوشمندسازی جنگل‌های گلستان به دلیل مختلف از قبیل انتخاب‌‌‌ها و تعاریف نادرست و ساختار پروژه باعث شده امکان‌سنجی فنی و اقتصادی به شکل صحیح درنظر گرفته نشود. او در این باره توضیح می‌دهد: در سند فنی تنظیم‌شده، انتخاب تجهیزات فنی و تکنولوژی آن، مناسب پروژه حریق جنگل‌‌‌ها نبود و همین موضوع باعث شد نتیجه مناسبی حاصل نشود.