کاربرد ماهواره‌های ایرانی؛ از رصد خطوط انتقال نفت و گاز تا پایش زمین‌خواری!

فناوری فضایی در بسیاری از کشور‌ها وجود دارد و ایران هم طی سال‌های اخیر برای رشد و توسعه در این زمینه تلاش کرده است به‌گونه‌ای که در حال‌حاضر ایران از نظر علم فضا یازدهمین کشور جهان و نخستین کشور منطقه است و در کنار ۱۰ کشور دارای دانش فضایی قرار دارد. به گزارش ایسنا، فضای […]

فناوری فضایی در بسیاری از کشور‌ها وجود دارد و ایران هم طی سال‌های اخیر برای رشد و توسعه در این زمینه تلاش کرده است به‌گونه‌ای که در حال‌حاضر ایران از نظر علم فضا یازدهمین کشور جهان و نخستین کشور منطقه است و در کنار ۱۰ کشور دارای دانش فضایی قرار دارد. به گزارش ایسنا، فضای بیرونی کره‌زمین محیط ناشناخته‌ای است که به ‌ناچار انسان را به‌سمت تکنیک‌‌ها و دانش‌های پیشرو سوق داده و اغلب فناوری‌های جدیدی که به واسطه فعالیت انسان در فضا تولید شد و شتاب گرفت، در فعالیت‌های اقتصادی دیگر نیز مورد بهره‌برداری قرار گرفت و از این‌رو امروزه شاهد رشد فزاینده فناوری‌‌ها در همه حوزه‌ها هستیم. امروزه استفاده از فناوری‌های فضایی یک امر عادی محسوب می‌شود و دیگر انجام کشاورزی دقیق، پایش آتش‌سوزی، سیلاب، منابع آبی و اکتشافات معدنی بدون چنین فناوری‌های فضایی دشوار شده است. بررسی‌‌ها و پیش‌بینی‌‌ها حاکی از آن است که فناوری فضایی در آینده نزدیک راه به معدنکاری فضایی، موشک‌های فضایی تک‌مرحله‌ای، فناوری استفاده پاک‌تر از فضا برای جلوگیری از تولید پسماندهای فضایی، کارخانه‌های مداری برای تولید دارو یا آلیاژهای ویژه، هتل‌های فضایی، کلونی‌سازی یا مسکونی‌سازی فضا و… خواهد داشت. با مروری بر تاریخچه صنعت فضایی ایران، می‌توان دریافت ایران با ماهواره امید که تمام مراحل تولید و ساخت آن در داخل کشور انجام شد، قدم در این عرصه گذاشت. درباره جزئیات این ماهواره گفته شده که در ارتفاع ۲۴۶ تا ۳۷۷ کیلومتری از زمین و در قسمت بسیار رقیق جو قرار داشت و در مدار پایین بود و براساس مأموریت تعریف شده برای آن، در اثر غلبه جاذبه زمین بر اصطکاک هوا انرژی خود را از دست داده و سقوط کرد. اما ماجرا به اینجا ختم نشد چراکه پس از پرتاب این ماهواره تاکنون توانسته فناوری‌های فضایی خود را توسعه دهد و در دولت سیزدهم این موضوع بیش از پیش مورد توجه واقع شد و ساخت و پرتاپ چندین ماهواره به فضا در دستور کار قرار گرفت. به‌طور مثال در این دولت با برگزاری جلسات شورای‌عالی فضایی سند ۱۰ ساله این صنعت به تصویب رسید. همچنین طراحی و ساخت ماهواره‌های مخابراتی، پرتاب ماهواره‌های سنجشی با دقت یک متر و کمتر و از سرگیری پرتاب کپسول‌های زیستی در دستور کار سازمان فضایی قرار گرفت.

ماهواره خیام

این ماهواره به سفارش سازمان فضایی ایران توسط یک شرکت روسی ساخته شد و در نهایت اواسط تابستان دو سال گذشته با موشک سایوز از پایگاه فضایی «بایکونور» در قزاقستان به فضا پرتاب شد و با وزن ۶۰۰ کیلوگرمی در مدار ۵۰۰ کیلومتری از سطح زمین قرار گرفت. بنابر گفته مسئولان این ماهواره با دقت یک متر توانسته است موارد بسیاری از زمین خواری از اراضی ملی را تصویر‌برداری و با همکاری سازمان امور اراضی کشور کشف کند. که این امر نشان می‌دهد کاربرهای علم فضایی کشور محدود به حوزه‌های هواشناسی و جی‌پی‌اس نمی‌شود. به‌طور مثال اواخر سال گذشته سازمان فناوری اطلاعات ایران اعلام کرد با تلاش تیم فنی سامانه پنجره واحد زمین، پردازش تصاویر ماهواره‌ای و شناسایی تخلفات نسبت به ابتدای سال ۱۴۰۲ بهبود ۴۰ درصدی را تجربه کرد.

منظومه ماهواره‌ای شهید سلیمانی

منظومه ماهواره‌ای شهید سلیمانی، یکی از اولین پروژه‌های منظومه‌های مخابراتی است که سازمان فضایی ایران در راستای ارائه خدمات فضاپایه در حوزه ارتباطات به‌خصوص اینترنت‌اشیاء تعریف کرد. علاوه بر موارد گفته شده در حوزه گوناگون دیگری مانند پایش آب و خاک، پایش جنگل‌ها، دمای هوا در مناطق آتش‌خیز، میزان خشکی یا رطوبت خاک و… نیز با استفاده از سنسورهایی که متصل به این ماهواره هستند، می‌توان داده‌های مرتبط را با سرعت بسیار مناسبی جابه‌جا کرد. استفاده از سنسورهای ارتباطاتی برای رصد و پایش خطوط انتقال نفت و گاز یکی دیگر از مهم‌‌ترین کاربردهای این منظومه ماهواره‌ای عنوان شده که ایستگاه‌های کنترل خطوط با این روش به راحتی می‌توانند میزان فضار و یا وضعیت خطوط را با ارسال داده‌ با استفاده از ماهواره، به سرعت‌‌ترین زمان ممکن در تمام نقاط کشور حتی نقاط صعب‌العبور و خارج از شبکه‌های زمینی، انجام دهند. بنابراین به‌کارگیری ظرفیت منظومه مخابراتی شهید سلیمانی، به خوبی می‌تواند بسیاری از مشکلات حوزه ارتباطاتی کشور به‌خصوص در مناطق دورافتاده و صعب‌العبور را رفع کند.

ماهواره طلوع ۳

نمونه پروازی ماهواره طلوع۳، در بهمن سال گذشته در مراسم روز فناوری فضایی با حضور وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات رونمایی و پس از انجام موفق آزمون‌های مختلف و اتمام فرآیند تحویل‌گیری، در برنامه پرتاب قرار گرفته و طبق برنامه‌ریزی مشخصی پرتاب خواهد شد. ماهواره طلوع۳ که در مدار «لئو» قرار خواهد گرفت می‌تواند تصاویر مورد نیاز را برای کاربردهای متنوع در حوزه‌های کشاورزی، منابع آبی، مدیریت مخاطرات طبیعی و… به سازمان فضایی ایران ارسال کند.