آشنایی با یک دامپزشک حیات‌وحش

آشنایی با یک دامپزشک حیات‌وحش ایمان معماریان، فارغ‌التحصیل رشته دامپزشکی دانشگاه تهران و فلوشیب مقیدسازی و بیماری‌های حیات وحش از کشورهای نامیبیا، هلند و اسپانیا است. به گزارش سینا‌پرس از جمله معدود دامپزشکان ایرانی است که به صورت تخصصی در زمینه حیات وحش فعالیت می‌کند. از نمونه کارهای ایشان می‌توان به همکاری در پروژه تحقیقاتی […]

آشنایی با یک دامپزشک حیات‌وحش

ایمان معماریان، فارغ‌التحصیل رشته دامپزشکی دانشگاه تهران و فلوشیب مقیدسازی و بیماری‌های حیات وحش از کشورهای نامیبیا، هلند و اسپانیا است.

به گزارش سینا‌پرس از جمله معدود دامپزشکان ایرانی است که به صورت تخصصی در زمینه حیات وحش فعالیت می‌کند. از نمونه کارهای ایشان می‌توان به همکاری در پروژه تحقیقاتی پلنگ ایرانی در پارک ملی تندوره، مطالعه در زمینه شرایط تکثیر در اسارت پلنگ ایرانی، زنده‌گیری و رهاسازی مجدد حیوانات وحشی نظیر گور، کاراکال، سیاه گوش، پلنگ، سنجاب ایرانی و … به منظور انجام مطالعات تحقیقاتی، برگزاری چندین دوره کارگاه آموزشی تکنیک‌های بیهوشی حیات‌وحش در سلیمانیه عراق-دانشکده دامپزشکی دانشگاه شیراز، دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، سازمان حفاظت محیط‌زیست و در عین حال معرفی قواعد و تکنیک‌های جدید برای بیهوش کردن حیواناتی نظیر گرگ‌های خاکستری و کفتار راه‌راه اشاره کرد. معماریان عضو جامعه دامپزشکان حیات‌وحش اروپا بوده و در دو دوره از کنگره بین‌المللی دامپزشکان حیات‌وحش (به ترتیب در سال‌های ۱۳۸۸و ۱۳۹۲) عنوان پرطرفدار‌ترین سخنران را احراز کرده و در سال ۱۳۹۳ نیز به عنوان فعال‌‌ترین دامپزشک جوان حیات‌وحش برنده جایزه کنگره مذکور شده است. معماریان در جراحی‌های مهم حیات‌وحش از جمله جراحی بر روی دندان ریکا پلنگ ایرانی با سابقه ۴ بار جراحی بالای ۸ ساعت که کسب جوایز متعدد برای کشورمان ایران و جراحی لمینکتومی لورا پلنگ ایرانی ماده (تنها جراحی موفق بر روی ستون مهره‌های پلنگ در خاورمیانه) نیز حضور داشته است.

این دامپزشک حیات‌وحش در پاسخ به این سؤال که چرا دامپزشکی حیات‌وحش در ایران جدی گرفته نشده، می‌گوید: «یک مشکل که امروزه ما در مورد حیات‌وحش آن‌هم در ایران شاهدش هستیم، این است که تحقیق و مطالعه در این زمینه خیلی کم است. علم دامپزشکی حیات‌وحش علم نوینی است اما در کشور ما به‌طور خاص به دلایل متعدد از جمله فقدان بستر مناسب کاری، نبودن منابع کافی مطالعاتی، اقتصادی‌ نبودن و … به نوعی بیش‌تر مهجور مانده است. اطلاعات ما در مورد بسیاری از گونه‌های جانوری کشور نه‌تنها کافی نیست بلکه نیاز به مطالعات واقعاً جدی دارد. این مشکلات زمانی بروز می‌کند که ما با شرایط خاص و گونه‌های جانوری ارزشمند برخورد می‌کنیم، به‌عنوان مثال در مورد داروهای بیهوشی کفتارهای راه‌راه یا حتی پلنگ ایرانی تا مدت‌‌ها اطلاعات به روزی وجود نداشت و ما به تازگی توانسته‌ایم پروتکل‌هایی را برای بیهوشی آن‌‌ها به همایش‌های جهانی ارایه دهیم تا مورد ارزیابی قرار گیرند. دانش ما حتی در مورد بیماری‌های شاخص‌‌ترین گونه‌ حیات‌وحش کشور، یوزهای آسیایی نیز کم است. حضور دو یوز آسیایی نر و ماده به نام‌های کوشکی و دلبر در پارک پردیسان یکی از بسترهای مطالعاتی مناسبی بود که ما توانستیم از آن برای ارتقای دانش‌مان استفاده کنیم اما همین مسایل ساده هم چالش‌های خاص خود را دارند.»

دو یوز آسیایی پردیسان، ضامن شناخت بیماری‌های یک زیرگونه منحصربه‌فرد

متأسفانه همان‌طور که معماریان اشاره می‌کند، وضعیت بیماری‌های بسیاری از گونه‌های در معرض خطر در ایران آن‌طور که باید شناخته شده نیست و دلیل آن‌هم در اکثر موارد عدم تحقیقات علمی مرتبط است. در حال حاضر دو فرد یوز آسیایی نر و ماده زیرنظر پروژه بین‌المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی در پردیسان تهران، چکاپ مداوم دامپزشکی می‌شوند. این دو فرد یوز آسیایی به نام‌های «کوشکی» و «دلبر» به ترتیب در تاریخ‌های ۱۱ و ۱۲ آذرماه سال ۹۳ از خراسان شمالی و سمنان به تهران منتقل شدند. این دو یوز نر و ماده از چند ماهگی و به دلیل عدم آشنایی جوامع محلی با ارزش حفاظتی‌‌شان، از طبیعت صید شده و از آنجایی که دیگر شرایط بازگشت مجدد به طبیعت را ندارند، تحت نظر کارشناسان حیات‌وحش نگهداری می‌شوند.

هنوز که هنوز است، بحث‌‌ها بر سر انتقال این دو یوز از خراسان شمالی و سمنان به تهران داغ است. برخی معتقدند که هوای آلوده تهران جای یوز‌ها نیست، اما نظر متخصصان چیست؟ معماریان در پاسخ این سؤال به سیناپرس می‌گوید: «این دو فرد پس از انتقال به پردیسان یک‌بار جفت‌گیری داشتند که منجر به باردار شدن فرد ماده شد اما به علت مشکلات عفونی متأسفانه جنین سقط شد، در حال حاضر مشکل این حیوان به دلیل درمان‌هایی که دریافت کرده به‌طور کامل حل شده است. یوزپلنگ‌‌ها معمولاً مشکلات کلیوی هم دارند که یوز ماده ما هم از این مورد مبری نبوده اما هم‌اکنون این مشکل کاملاً کنترل شده و برای بارداری مجدد مشکلی ایجاد نمی‌کند.»

معماریان می‌افزاید: «ما تا پیش از انتقال کوشکی و دلبر به ایستگاه تحقیقات و نگهداری یوزپلنگ آسیایی عملاً هیچ اطلاعاتی از نحوه رفتار آن‌‌ها در اختیار نداشتیم اما امروز به اطلاعات زیادی دست یافته‌ایم و برنامه‌های متعددی هم از نظر رفتارشناسی در پیش داریم، همه این‌‌ها ما را به این جمع‌بندی رسانده که یوزپلنگ آسیایی تفاوت بسیار زیادی در رفتار و ژنتیک با یوزپلنگ آفریقایی دارد، حتی سطح گلبول‌های قرمز و سفید این دو متفاوت است و آنزیم‌های صفرایی و کبدی متفاوتی دارند.

 

واقعیت این است که اگر دلبر در آن زمان به تهران منتقل نمی‌شد، تلف شدنش حتمی بود اما اکنون مداواهای لازم را دریافت کرده و در سلامت کامل است. مشکل کوشکی و دلبر آلودگی هوای تهران نیست. ما برای تحقیقات نیاز به چکاپ مداوم آن‌‌ها داشتیم و هم‌اکنون هم مطالعات زیادی بر روی این دو فرد در دست انجام است، شاید زمان آن رسیده که از خود بپرسیم چرا هر مسیر تحقیق علمی را تا این اندازه سخت می‌کنیم؟ ضرورت انجام تحقیقات و مطالعات بر کسی پوشیده نیست و به شخصه امیدوارم که مصلحت حیات‌وحش ما را به تبعیت از علم وادارد.»