قرار گرفتن ۲۷ سایت تاریخی و ۱۸ انبار نفتی در پهنه‌های فرونشستی زمین

محمد قره‌داغلی – مدیر بخش زلزله و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، اعلام کرد: از تعداد ۶۳ سایت ثبت شده جهانی، ۲۷ سایت در معرض خطر فرونشست زمین قرار دارند، ضمن آنکه ۱۶ تأسیسات نفتی و ۱۸ انبار نفتی فعال در پهنه‌های فرونشستی هستند. به گزارش مناقصه‌مزایده، علی بیت‌اللهی؛ در نشست عوامل مؤثر بر فرونشست زمین در ایران، فرونشست زمین را پایین رفتگی تدریجی و یا ناگهانی سطح زمین در گستره‌ای وسیع و یا محدود در اثر عوامل طبیعی و یا غیرطبیعی دانست و گفت: افت سطح ایستابی، بالا آمدگی آب دریاها، ذوب یخچال‌‌ها در زیر لایه‌های رسوبی و استخراج معادن نفت و گاز از عوامل اصلی فرونشست زمین به شمار می‌روند. وی تأکید کرد: عمده‌‌ترین دلیل فرونشست زمین برداشت بی‌رویه آب‌های زیر زمینی است. بیت‌اللهی؛ با اشاره به وضعیت پدیده فرونشست در ایران، گفت: پنج استان خراسان‌رضوی، کرمان، فارس، تهران و اصفهان با پدیده فرونشست زمین در حد بحرانی مواجه هستند؛ چرا که ۴۲ درصد از جمعیت کشور نیز در این استان‌‌ها متمرکز شده‌اند. وی با تأکید بر اینکه نرخ فرونشست در ۱۴ استان کشور بیش از ۱۴ سانتی‌متر در سال است، خاطرنشان کرد: داده‌ها حاکی از آن است که بیشینه مقدار نرخ فرونشست در استان کرمان ۳۰ سانتی‌متر در سال، استان البرز ۲۸ تا ۳۰ سانتی‌متر در سال، مرکزی ۲۶ سانتی‌متر در سال، قم ۲۵ سانتی‌متر، خراسان‌رضوی ۲۲ سانتی‌متر، همدان ۲۱٫۵ سانتی‌متر و گلستان ۱۹ سانتی‌متر در سال است.  بیت‌اللهی؛ مساحت تقریبی پهنه‌های فرونشستی کشور را حدود ۱۸۵ هزار کیلومترمربع ذکر کرد و یادآور شد: این میزان معادل ۱۱ درصد مساحت سرزمینی ایران است که وسعت زون فرونشستی در استان خراسان به مراتب بالاتر است. مدیر بخش زلزله و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، اضافه کرد: استان تهران دارای بیش‌ترین تراکم پهنه‌های فرونشست است و به دنبال آن استان‌های خراسان‌رضوی، اردبیل و گلستان قرار دارند. وی تأکید کرد: روستاهای استان‌های خراسان‌رضوی، تهران، گلستان و فارس به‌طور نسبی در معرض قرارگیری بیشتری نسبت به خطر فرونشست زمین قرار دارند. استان اصفهان نیز از نظر تعداد شهرهای در معرض خطر فرونشست زمین، بیش‌ترین تعداد را دارا است و استان‌های خراسان‌رضوی، فارس و تهران به ترتیب در رده‌های بعدی قرار دارند. وی تأکید کرد: براساس داده‌های موجود از مجموع حدود ۸۸ هزار و ۶۵۰ هکتار بافت فرسوده شهری، نزدیک به ۴۷ درصد آن در معرض خطر فرونشست زمین واقع هستند. بیت‌اللهی؛ افزود: از حدود ۵۸ هزار هکتار بافت غیررسمی شهری حدود ۲۹ هزار هکتار آن در معرض خطر فرونشست زمین قرار دارد و براساس داده‌های رقومی موجود از مساحت ۳۱ هزار هکتاری بافت‌های تاریخی شهری نزدیک به ۵۲ درصد آن در پهنه‌های فرونشستی واقع شده است. عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، خاطرنشان کرد: از تعداد ۶۳ سایت ثبت شده جهانی، ۲۷ سایت در معرض خطر فرونشست زمین قرار گرفته است. تخت جمشید در فارس، نقش جهان و مسجد جامع در اصفهان، چند باغ ایرانی، سلطانیه زنجان، تعدادی قنوات و چند محدوده از شهر تاریخی یزد از جمله آن‌ها است. وی تأکید کرد: براساس داده‌های موجود و در دسترس، طول خطوط اصلی نفت واقع در پهنه‌های فرونشستی زمین بیش از هزار کیلومتر تخمین زده می‌شود و ۱۶ تأسیسات نفتی و ۱۸ انبار نفتی فعال در پهنه‌های فرونشستی زمین پراکنش دارند. امیر شمشکی؛ معاون مدیرکل دفتر بررسی مخاطرات زمین شناختی سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور نیز، در این نشست تأکید کرد: در همه استان‌های کشور به جز استان گیلان رخداد فرونشست زمین دیده شده است. وی افزود: در استان‌های کرمان، اصفهان، خراسان‌رضوی، فارس، قزوین، گلستان، البرز، تهران، مرکزی و سیستان و بلوچستان وضعیت فرونشست زمین بسیاری بحرانی است. شمشکی؛ عامل اصلی فرونشست زمین در ایران را برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی عنوان کرد.