خاورمیانه‌ای که در این ۸ سال ویران شد

    اوباما با ترک کاخ سفید در اواخر این ماه، میراثی از مرگ و ویرانی را برای منطقه خاورمیانه بر جای خواهد گذاشت. دیدگاه اوباما در زمینه سیاست خارجی بر این امر استوار بود که آمریکا باید تمام تمرکز خود را روی همکاری با ایران قرار دهد و این موضوع را به عنوان استراتژی اصلی خود در نظر بگیرد، اما این رویکرد اوباما تنها موجب شد که جعبه پاندورای درگیری‌ها و منازعات فرقه‌ای به یک باره باز شود و تمام منطقه را فرا گیرد.

به گزارش دیپلماسی ایرانی، در طول مدت توافق هسته‌ای ایران با غرب، عربستان سعودی، کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس و ترکیه تلاش کردند تا مانع از توسعه‌طلبی‌های ایران در منطقه شوند، اما این تلاش آنها بیهوده بود و همدلی اوباما با نظام جمهوری اسلامی در نهایت موجب خنثی شدن تمام تلاش‌های صورت گرفته از سوی آنان شد. ناتوانی و شکست اوباما در حمایت از مخالفان سوری موجب شد تا جنگ داخلی خونین در این کشور وارد هفتمین سال خود شده و هزاران کشته و آواره بر جای بگذارد.

پس از انعقاد توافق هسته‌ای ایران، مبلغی در حدود ۱۵۰ میلیارد دلار از دارایی‌های بلوکه شده ایران از سوی دولت آمریکا آزاد شد و به این کشور بازگشت. این دارایی‌ها آن هم در دورانی که اقتصاد ایران به واسطه تحریم‌های بین‌المللی به شدت تضعیف شده بود، ثروت قابل توجهی محسوب می‌شد اما ایران بخشی از آن را برای کمک به حکومت بشار اسد در سوریه، نیروهای حوثی در یمن، حزب ا… در لبنان و شبه نظامیان شیعه در عراق اختصاص داد.

اما ایران در این مدت غرب را نیز به شدت تحقیر کرده است. در مارس گذشته، ایران دو فروند موشک بالستیک «قدر اچ» را به صورت آزمایشی شلیک کرد و با این کار قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد مرتبط با توفق هسته‌ای را نقض کرد. جالب این‌جاست که آزمایش این موشک‌ها با سفر «جو بایدن»، معاون باراک اوباما به اسرائیل همزمان بود و حتی بر روی بدنه این موشک‌ها شعاری با این مضمون به زبان عبری نوشته شده بود که «اسرائیل باید از صفحه روزگار محو شود». در ماه اوت سال ۲۰۱۶ نیز «ولادیمیر پوتین»، در یک اقدام ستیزه‌جویانه علیه غرب اولین محموله موشک‌های زمین به هوای (S-300) را برای ایران ارسال کرد. اما سیاست نادرست اوباما در خاورمیانه و تلاش وی برای انعقاد توافق با دولت میانه‌روی «حسن روحانی» در ایران، چراغ سبزی را به سیاست‌های توسعه طلبانه ایران نشان داد.

با وجود هشدارهای مکرر، باراک اوباما در دور دوم ریاست جمهوری خود در مقابل خواسته‌های ایران مبنی بر حمایت از نوری مالکی به عنوان نخست وزیر عراق، سر تسلیم فرود آورد. نوری مالکی که از حمایت ایران برخوردار بود، در دوران تصدی پُست نخست‌وزیری عراق، مسیر مستقیمی را برای ایران گشود تا این کشور از طریق آن بتواند نیروهای نظامی و تجهیزات مدنظر خود را برای دولت بشار اسد در سوریه ارسال کند.

اوباما زنجیره اشتباهات خود در زمینه سیاست خارجی را با فراهم آوردن پوشش هوایی و پشتیبانی نظامی از نیروهای شبه نظامی شیعه تحت الحمایه ایران در عراق کامل کرد. نیروهای شبه‌نظامی شیعه که بخشی از نیروهای مبارز برای آزادسازی شهرهای «فلوجه» و «الرمادی» را تشکیل می‌دادند، در حال حاضر مشغول آزادسازی موصل از دست داعش هستند و تحت فرماندهی سردار «قاسم سلیمانی» عمل می‌کنند؛ فرماندهی که نقشی کلیدی را در سوریه و بازپس‌گیری شهر حلب از دست شورشیان ایفا کرد.

ایران به طرز خستگی‌ناپذیری کنترل و نفوذ خود بر عراق را افزایش می‌دهد. در حقیقت فساد و آموزش‌های ضعیف، ارتش عراق را به یک ارتش بی‌فایده تبدیل کرد و خلأیی را به وجود آورد که ایران به سرعت آن را پر کرد. بی‌نظمی‌های سیاسی به وجود آمده در بغداد به همراه ناکارآمدی و سر در گمی سیاست‌های دولت اوباما در زمینه سیاست خارجی راه را برای تثبیت و تقویت قدرت ایران در این کشور هموار کرد.

بدون شک دولت بعدی آمریکا به رهبری «دونالد ترامپ»، وظیفه‌ای خطیر و دشوار بر گردن خواهد داشت و باید تلاش کند تا اوضاع نابه سامان منطقه خاورمیانه که در دوران ریاست جمهوری اوباما به وجود آمده را دوباره سر و سامان ببخشد. بسیاری از اعضای تیم ترامپ بر این باورند که ایران سرمنشأ اصلی تمام درگیری‌ها در منطقه خاورمیانه است و در مقایسه با کشورهایی همچون کره شمالی و حتی روسیه، تهدید بزرگتری برای غرب به حساب می‌آید. باید منتظر ماند و دید که آیا دولت ترامپ می‌تواند درگیری‌ها و منازعات فرقه‌ای را که با باز شدن جعبه پاندورا ایجاد شده بود به جعبه بازگرداند و در آن را ببندد؟ آیا ترامپ قادر خواهد بود تا از گسترش همه جانبه نفوذ و قدرت ایران در منطقه خاورمیانه جلوگیری کند؟

منبع: سایت دیپلماسی ایرانی به نقل از خبرگزاری «یونایتد پرس اینترنشنال»

مترجم: زهره شهریاری