قلیان اکسیژن؛ خوب بد، زشت؟!

مینا زمانیان- قلیان وسیله تفریح خطرناکی است که سال‌هاست در بین اقشار جامعه وجود دارد. داستان همه‌گیری قلیان از جایی شروع شد که دهه قبل و در مقطعی دستور جمع‌آوری قلیان از قهوه‌خانه‌ها صادر شد و محدودیت در عرضه آن از یک‌سو و وادات قلیان از سوی دیگر باعث شد تا این ابزار خطرناک تفریح […]

مینا زمانیان- قلیان وسیله تفریح خطرناکی است که سال‌هاست در بین اقشار جامعه وجود دارد. داستان همه‌گیری قلیان از جایی شروع شد که دهه قبل و در مقطعی دستور جمع‌آوری قلیان از قهوه‌خانه‌ها صادر شد و محدودیت در عرضه آن از یک‌سو و وادات قلیان از سوی دیگر باعث شد تا این ابزار خطرناک تفریح به سرعت به خانه‌ها راه پیدا کند! از آن زمان تاکنون تنها توصیه‌های پزشکان برای اجتناب از کشیدن قلیان در رسانه‌ها منتشر شده و هر روز به تعداد قلیانی‌ها اضافه می‌شود. در چنین شرایطی وزارت ارشاد دولت سیزدهم، تصمیم گرفت تا طرح قلیان اکسیژن را در ۱۰ استان اجرا کند.

نگاهی به قلیان اکسیژن

قلیان اکسیژن توسط نادر مظفری؛ طراحی شده و یک وسیله تفریحی است که به‌طور مشابه با قلیان سنتی استفاده می‌شود، با این تفاوت که به جای استفاده از دود تنباکو، از مخلوطی از نیکوتین، گلیسرین و اکسیژن استفاده می‌شود. این مخلوط به‌عنوان جایگزینی برای تنباکو در قلیان استفاده می‌شود و افراد به جای کشیدن دود آن را تنفس می‌کنند. در این نوع قلیان، به جای استفاده از تنباکو، از مخلوطی شامل گلیسرین، نیکوتین و اکسیژن استفاده می‌شود. این مخلوط توسط دستگاهی به نام قلیان اکسیژن یا استیک اکسیژن تولید می‌شود که به کمک باتری‌‌ها یا منابع برق دیگر کار می‌کند. امکان استفاده از قلیان اکسیژن در محیط‌های مختلفی وجود دارد، از جمله کافه‌ها، رستوران‌ها، مراکز تفریحی، و حتی خانه‌ها. این وسیله به‌عنوان یک الگوی تفریحی جدید و متفاوت از جذابیت بیشتری برخوردار شده است. طبق اطلاعات موجود فردی که این قلیان را تولید و ثبت کرده، تأییدیه‌هایی را از دانشگاه علوم پزشکی و خدمات‌درمانی گرفته است. مرکز نظارت و اعتباربخشی امور درمان وزارتخانه گردشگری طی نامه‌ای به معاونت سلامت دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران، ایران و شهید بهشتی خواستار بررسی کارشناسانه و علمی این مورد شد. در پاسخ به این استعلام، دانشگاه‌های علوم پزشکی شهید بهشتی و ایران طی نامه‌هایی به مضرات استفاده از قلیان اکسیژنی اشاره و مخالفت علمی خود را اعلام کردند. دانشگاه علوم پزشکی تهران هم طی نامه‌ای، استفاده از این قلیان را منوط به رعایت شرایط خاص کرده است که امکان تأمین این شرایط در محیط‌های عمومی امکان‌پذیر نیست.

ورود «کمیته اخلاق» به طرح قلیان اکسیژن

پس از جنجال‌های موجود درباره چرایی مجوز دولت به اجرای این طرح، دبیر کمیته کشوری اخلاق در پژوهش‌های زیست‌پزشکی وزارت بهداشت ضمن تشریح اهمیت مبحث اخلاق در طرح‌های مطالعاتی، در عین حال از ورود این کمیته به مبحث «قلیان اکسیژن» و جلسه با مجریان آن خبر داد و گفت: در انتظار پاسخ مجریان این طرح هستیم تا به جمع‌بندی نهایی برسیم؛ اگرچه نتایج مدنظر هنوز ارائه نشده اما کمیته اخلاق در پژوهش برای تعیین نتایج نهایی به موضوع ورود می‌کند. علی خاجی؛ در گفتگو با ایسنا، درباره آخرین وضعیت طرح مطالعاتی قلیان اکسیژن، توضیح داد: کمیته اخلاق در پژوهش‌های زیستی وزارت بهداشت در حال بررسی طرح مطالعاتی قلیان اکسیژن است. پس از انجام بررسی‌های لازم، این کمیته نظر خود را به مجریان و مسئولین وزارت بهداشت اعلام خواهد کرد. وی در پاسخ به پرسشی در زمینه تفاوت نظر متخصصان و مجریان این طرح مطالعاتی درباره مضرات قلیان اکسیژن، اظهار کرد: اگر کمیته اخلاق در پژوهش‌های زیستی وزارت بهداشت به این نتیجه برسد، طرح مطالعاتی قلیان اکسیژن قابل اجراست، اجازه ادامه طرح صادر و اگر از آسیب‌رسان بودن این دستگاه مطلع شود، از این طرح مطالعاتی جلوگیری می‌کند. بررسی طرح مطالعاتی قلیان اکسیژن در کمیته اخلاق پژوهش‌های زیستی وزارت بهداشت آغاز شده، این کمیته فقط از منظر مباحث اخلاقی به طرح، ورود می‌کند و در این مسیر از نظر مشاوره متخصصان قلب و ریه کمک می‌گیرد. خاجی با اشاره به برگزاری جلساتی با مجریان طرح قلیان اکسیژن، گفت: در انتظار پاسخ مجریان طرح قلیان اکسیژن هستیم که به جمع‌بندی نهایی برسیم. اگرچه نتایج مدنظر هنوز ارائه نشده اما کمیته اخلاق در پژوهش برای تعیین نتایج نهایی به موضوع ورود می‌کند. پس از بررسی نتایج، جمع‌بندی نهایی به مجریان طرح اعلام می‌شود و نتایج نهایی در صورت نیاز رسانه‌ای می‌شود.