دانش‌بنیان‌های تعاونی در راه است…؟!

دستیار معاون علمی رئیس‌جمهور در امر مردمی‌سازی ماهیت، مدل‌‌ها و شرایط احراز مجموعه‌ها یا شرکت‌های نوآور مردم‌نهاد را تشریح کرد. حمیدرضا شکری؛ در گفتگو با مهر، درباره جزییات شکل‌گیری «مجموعه‌های دانش‌بنیان مردم‌نهاد» به‌عنوان هویت جدید معاونت علمی، توضیح داد و اظهار کرد: معاونت علمی تاکنون دو هویت شرکت‌های دانش‌بنیان و شرکت‌های خلاق را طراحی، ایجاد و گسترش داده است؛ عمده فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان مرتبط با جامعه نخبگانی و در حوزه علمی، فناوری، تکنیکال و های‌تک است و در شرکت‌های خلاق نیز نخبگانِ حوزه فرهنگ، هنر و علوم انسانی فعالیت دارند. ما با توجه به شعار سال ۱۴۰۳ و در راستای تأکیداتی که مقام‌معظم‌رهبری چندین سال تحت عنوان مردمی‌سازی داشتند، برنامه‌ای را طراحی کردیم و در واقع مدل یا هویت سوم گفتمان معاونت علمی تحت عنوان «مجموعه‌های دانش‌بنیان مردم‌نهاد» که البته نام دقیق آن هنوز مشخص نیست، متولد که به‌زودی رونمایی خواهد شد. دستیار معاون علمی رئیس‌جمهور، در امر مردمی‌سازی ضمن اشاره به اینکه در مدل سوم به دنبال این هستیم که توانمندی‌هایی که در زیست‌بوم فناوری و نوآوری شامل شرکت‌های دانش‌بنیان، خلاق و فناور، صندوق‌های پژوهش و فناوری و سایر اجزا وجود دارد، با کمک مردم شکوفا شود، افزود: مخاطب ما در مدل سوم آحاد مردم هستند.

شرایط احراز شرکت‌ها یا مجموعه‌های مردم‌نهاد

شکری؛ کلیات آیین‌نامه ارزیابی شرکت‌های مردم‌نهاد را تشریح کرد و گفت: این شرکت‌ها حائز یک سری شرایط هستند؛ نخست اینکه کار باید «نوآورانه» باشد و فناوری مسئله ما در این مدل مجموعه‌ها نیست؛ در واقع کار نوآورانه می‌تواند توسعه فناوری، کاربست فناوری، کار نوآورانه غیرفناورانه باشد. «بسیج مردم»، شرط دوم ایجاد این شرکت‌ها است به این معنا که کاری که انجام می‌شود منجر به مشارکت حداکثری مردم شود و به صورت کلان تعداد زیادی از مردم را در بربگیرد. شرط سوم هم این است در جامعه اثرگذار و «اثراجتماعی» داشته باشد. مثلاً فعالیت این مجموعه‌ها، یک مسئله کلان ملی یا منطقه‌ای را برطرف کند، زنجیره‌های ارزش بومی را ارتقاء دهد و یا به چالش یک منطقه بپردازد و اشتغال گسترده ایجاد کند. مدیر برنامه ملی آبادیران معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری ادامه داد: در طراحی این مدل مجموعه‌ها، علاوه بر شرکت‌هایی که ماهیت تعاونی، مؤسسه یا شرکت خصوصی دارند، به گروه‌های مردمی، سمن‌‌ها و گروه‌های جهادی هم فکر می‌کنیم و تلاش داریم که این‌‌ها را شناسایی کنیم.

۳ مدل فعالیت مجموعه‌های نوآور مردم‌نهاد

وی درباره مدل‌های فعالیتی این شرکت‌ها یا گروه‌های مردم‌نهاد توضیح داد و گفت: در آیین‌نامه ارزیابی شرکت‌های مردم‌نهاد که در حال تدوین است، چند مدل انجام فعالیت پیش‌بینی شده است. مدل نخست این است که شرکت‌های مردم‌نهاد یا گروه‌های مردم‌نهاد زنجیره ارزش ظرفیت‌های بومی با کاربست فناوری را ارتقا دهند. مثلاً بخش بزرگی از کشور ما در حوزه زعفران و یا زرشک کار می‌کند. خراسان جنوبی چند محصول استراتژیک مثل زرشک، عناب و زعفران دارد و کشاورزان از این طریق ارتزاق می‌کنند در اینجا اگر نهاد مردم‌نهادی و یا زیرساختی وجود داشته باشند که با کاربست فناورانه، زنجیره ارزش زرشک را توسعه دهد به این صورت که از زرشک خام، مربای زرشک، آب زرشک، ماسک صورت زرشک و یا داروی کبدچرب از زرشک تهیه کند، ما از او حمایت می‌کنیم.

تشریح مدل بسترسازی دانش‌بنیان برای نهضت تولید مردمی

شکری؛ در ادامه به مدل دوم فعالیت شرکت‌ها یا گروه‌های مردم‌نهاد اشاره کرد و گفت: مدل دوم «بسترسازی دانش‌بنیان برای نهضت تولید مردمی» نام دارد. به‌طور مثال یک گروه مردم‌نهاد و یا یک گروه و یا فردی می‌آید زیرساخت یک گلخانه را به کمک شرکت‌های دانش‌بنیان ایجاد و در اختیار مردم قرار می‌دهد و با ورود مردم، سرمایه و نیروی کار تأمین می‌شود. مثالی دیگر آنکه نهاد مردم‌نهاد به کمک دانش‌بنیان‌ها، زیرساخت‌های پرورش ماهی در قفس، پرورش میگو، ایجاد نیروگاه‌های برقی کوچک را تأمین و مردم نیز سرمایه‌گذاری می‌کنند و با مشارکت خود مردم نیز اداره و اشتغالزایی در منطقه ایجاد می‌شود. دستیار معاون علمی رئیس‌جمهور در امر مردمی‌سازی، مدل سوم را «ارتقای بهره‌وری تولید مردم با کاربست فناوری» عنوان کرد و گفت: برخی کارگاه‌ها و واحدهای مردمی در اقصی‌نقاط کشور وجود دارد که بهره‌وری پایینی دارند که می‌توان با کاربست فناورانه، بهره‌وری آن‌‌ها را افزایش داد. آن فرد، نهاد و یا واسطی که از ظرفیت دانش‌بنیان‌‌‌ها استفاده کند و این کاربست فناورانه را در واحدهای کوچک و کارگاه‌ها به کار گیرد، دانش‌بنیان مردم‌نهاد اطلاق می‌شود و مورد حمایت معاونت علمی قرار خواهد گرفت.

جمع‌سپاری مردمی برای تولید نوآورانه چگونه محقق می‌شود

وی در ادامه «جمع‌سپاری مردمی برای تولید نوآورانه» را مدل چهارم فعالیت شرکت‌ها و یا گروه‌های مردم‌نهاد برشمرد و افزود: یک‌سری حوزه‌ها در تولید نوآورانه وجود دارد که برای رشد نیاز دارند از ظرفیت مردمی استفاده کنند. به‌طور مثال شرکت‌ها در حوزه اسباب‌بازی، لوازم‌التحریر، کشاورزی و… اگر بخواهند سهم بیشتری از بازار را از آن خود کنند، چاره‌ای ندارند جز اینکه تولیدشان را مردمی کنند. اگر بخواهند سوله را بگیرند و مردم را استخدام کنند و تولید را افزایش دهند باید از مردم روستا و شهر استفاده کنند به این صورت که واحدها، افراد و گروه‌های مردم‌نهاد می‌توانند مردم را جمع کنند و برای تولید، بسته‌بندی و… محصولات از مشارکت مردم بهره بگیرند.

آیین‌نامه ارزیابی شرکت‌های مردم‌نهاد تا ۳، ۴ هفته آینده آماده می‌شود

دستیار معاون علمی رئیس‌جمهور در امر مردمی‌سازی، ضمن بیان این مطلب که در حال‌حاضر به دنبال این هستیم که آیین‌نامه ارزیابی این شرکت‌های مردم‌نهاد را تدقیق کنیم، افزود: فکر می‌کنم طی سه، چهار هفته آینده آیین‌نامه آماده می‌شود.