انتخابات ۷ اسفند؛ نمایشگر ثبات و تازگیِ عرصه ی سیاستِ ایران

 

 

انتخابات اخیر مجلس شورای اسلامی و خبرگان رهبری طی روزهای گذشته از جمله کانون‌های توجه اندیشکده‌های غربی بود. در تحلیل این اندیشکده‌ها ضمن اشاره به زمینه‌های رقم خوردن نتایج انتخاباتی، پیامدهای مثبت این رخداد سیاسی به صورت ملموسی برجستگی یافته است.

با گذشت ۱۱ روز از برگزاری انتخابات دوره دهم مجلس شورای اسلامی و دوره پنجم مجلس خبرگان رهبری، مؤسسه‌های پژوهشی و اندیشکده‌های غربی همچنان به واکاوی این رویداد مهم و جنبه‌های اجتماعی و سیاسی آن می‌پردازند. در این پیوند، اندیشکده‌های مختلف در کشورهای غربی که نقش مهمی در جهت دهی فکری و ارایه تحلیل به نخبگان سیاسی این کشور‌ها دارند، در گزارش‌ها و تحلیل‌هایی به انتخابات مجلس شورای اسلامی و خبرگان در ایران پرداختند.

در این گزارش به آخرین تحلیل‌های اندیشکده‌های «رَند» (RAND)، «چتِم هاوس» (Chatham House)، «بروکینگز» (Brookings) و نشریه «فارین افیرز» (Foreign Affairs) به عنوان نشریه وابسته به «شورای روابط خارجی آمریکا» (CFR) درباره انتخابات ایران نگاهی انداخته‌ایم.

*** فارین افیرز: انتخابات بر ثبات سیاسی ایران می‌افزاید

تارنمای نشریه فارین افیرز وابسته به شورای روابط خارجی آمریکا روز جمعه، ۱۴ اسفندماه در مقاله‌ای با عنوان «چگونگی پیروزی میانه‌رو‌ها در ایران و نتایج آن برای منطقه» نوشت: این روز‌ها اخبار خاورمیانه مأیوس کننده و پر از تروریسم، سر بریدن‌ها، جنگ‌های داخلی، ورشکستگی دولت‌ها و افزایش فرقه‌گرایی است اما این هفته خبری خوب از ایران آمد. یک سال پس از امضای توافق هسته‌ای میان ایران و کشورهای ۱+۵، ایران دو انتخابات را برگزار کرد. برگزاری انتخابات اخیر در ایران با یکصد‌ودهمین سالگرد نخستین انتخابات مجلس همزمان شد. در انتخابات هفته گذشته ایران، ۶۲ درصد یا ۳۴ میلیون واجد شرایط در وضعیت صلح و آرامش تعهد خود به صندوق رأی را نشان دادند.

در بخش دیگری از این مقاله آمده است: این اتفاق ایران را از ثبات سیاسی بیش‌تری نسبت به همیشه برخوردار می‌کند. برخی همچون جان بونر، رییس پیشین مجلس نمایندگان آمریکا، انتخابات ایران را بی‌اهمیت توصیف کرده‌اند با این حال مخالفان در اشتباهند. بر خلاف برخی کاستی‌ها، در ایران صندوق‌های رأی به عنوان تنها عنصر برای تغییر دیده شد و نتیجه این رأی‌ها، ایران را در مسیر تغییر تدریجی و پایدار قرار می‌دهد. این اتفاق در حالی است که همه کشورهای پیرامون ایران از نظر ثبات در حال انفجارند.

*** رند: رهبر و رییس‌جمهوری پیروز انتخاباتند

اندیشکده آمریکایی رند، پیش و پس از انتخابات چند تحلیل در ارزیابی انتخابات ۷ اسفند گذشته ارایه داد. این مرکز پژوهشی در یکی از این تحلیل‌ها که روز پنجشنبه، ۱۳ اسفند منتشر شد، رهبری و رییس‌جمهوری را برنده انتخابات ایران توصیف کرد و نوشت: انتخابات اخیر در ایران با اعلام پیروزی میانه‌رو‌ها همراه بود. در این رخداد سیاسی رییس‌جمهوری «حسن روحانی» پشتیبانی مردم را در زمینه توافق هسته‌ای با قدرت‌های جهانی به علت برداشته شدن تحریم‌های فلج‌کننده اقتصادی دریافت کرد. با این حال روحانی و گروه‌های میانه‌رو در ایران تنها برنده این انتخابات نبودند زیرا با وجود کاهش تعداد کرسی‌های محافظه کاران در هر دو مجلس، این خط مشی سیاسی و به ویژه آیت‌ا… «علی خامنه ای» رهبر عالی کشور نیز پیروز این انتخابات بود.

در ادامه آمده است: این انتخابات موضع جمهوری اسلامی در زمینه مشروعیت و میدان دادن به تکنوکرات‌ها (فن‌سالاران) را محکم‌تر کرد و به مردم ایران اجازه داد تا اندکی از نارضایتی خود را در نظام انتخاباتی با رأی دادن نشان دهند. این انتخابات البته تغییر چشمگیری را که واشنگتن یا همسایگان هیجان زده ایران دنبال آن بودند ایجاد نمی‌کند. به نظر می‌آید محافظه‌کاران اکثریت را در این دو مجلس از دست داده باشند اما همین امر نیز در نهایت به نفع نظام است. از این پس، روحانی و متحدان سیاسی‌‌اش از جمله آیت‌ا… اکبر هاشمی رفسنجانی، رییس‌جمهوری پیشین، نقش بزرگ‌تری را بازی خواهند کرد.

تحلیلگر این اندیشکده در تحلیل دیگری با عنوان «دوره تازه ایران؟ اما نه خیلی سریع» پیش از انتخابات آورده بود که دستیابی به توافق هسته‌ای و آزادسازی شهروندان آمریکایی زندانی در ایران بدون تردید نشانه‌های مثبتی در آستانه انتخابات به شمار می‌روند. به‌طور کلی در این شرایط روابط میان ایران و ایالات متحده در حال گسترش خواهد بود. دوره تازه ایران پس از انتخابات به معنای ایرانی مردم‌سالارتر، بازتر و همراه با صلح در کنار همسایگان خواهد بود.

*** چتم هاوس: روحانی و اصلاح امور اجتماعی- اقتصادی

اندیشکده انگلیسی چتم‌هاوس، چهارشنبه گذشته (۱۲ اسفند) در گزارشی به تحلیل نتایج انتخابات ایران پرداخت و نوشت: با وجود پیروزی روحانی در انتخابات، رییس‌جمهوری با مخالفانِ قابل توجهی روبه‌رو خواهد بود. نتایج انتخابات ۷ اسفند به نفع برخی چهره‌های محافظه کار یا اصولگرا در ایران نبود، اما این پایان قدرت و نفوذ آن‌ها نیست.

نویسنده این تحلیل آورده است: نتیجه انتخابات مجلس خبرگان و پارلمان (مجلس شورای اسلامی) دستاوردهای مهمی برای روحانی به دنبال آورد و برخی چهره‌های سنتی تندرو را حذف کرد اما نباید این موفقیت را برای اصلاح‌طلبان و میانه‌رو‌ها بزرگ جلوه داد. این نتایج می‌تواند آغازی برای اصلاحات بیش‌تر اجتماعی و اقتصادی باشد که روحانی پیش از انتخابات ریاست جمهوری وعده داده بود. با این حال عرصه داخلی ایران یک میدان مین جناحی باقی خواهد ماند و روحانی تنها قادر خواهد بود به صورت تدریجی اصلاحاتی را مبتنی بر اجماع به اجرا درآورد.

در نتیجه‌گیری آمده است: هنوز محافظه کاران در رأس شورای نگهبان و قوه قضاییه قرار دارند؛ این دو نهاد مانع سیاسی برای اصلاحات در ایران خواهند بود. سپاه پاسداران مانند همیشه تأثیرگذار و بازیگر مهم سیاسی در سیاست خارجی و اقتصاد باقی می‌ماند. حمایت از اصلاحات مورد نظر روحانی حتمی و تضمین شده نیست. رییس‌جمهوری باید به دقت متحدان خود را گرد آورد تا اصلاحات اقتصادی را پیش ببرد. این اولویت‌بندی پس از انتخابات، موضوعی اساسی برای مبارزات انتخاباتی وی در سال ۲۰۱۷ خواهد بود.

*** بروکینگز: «فهرست امید» نیروی تازه جامعه ایران

اندیشکده آمریکایی بروکینگز نیز جمعه گذشته در تحلیلی به قلم «سوزان مالونی» تحلیلگر مسایل ایران زیر عنوان «نتیجه انتخابات: مفهوم رأی تغییر و امید» نوشت: ایرانی‌ها هفته گذشته پای صندوق رأی رفتند تا در نخستین انتخابات از زمان توافق هسته‌ای شرکت کنند. نتیجه این انتخابات مانند بسیاری از جنبه‌های درونی ایران مبهم بود و با توجه به آرایش نیروهای سیاسی، هر یک از طرف‌ها مدعی پیروزی شدند. در این وضعیت البته یک برنده‌ـ دست کم به صورت نمادین- رییس‌جمهوری بود که پیروزی قاطعی را در تهران به دست آورد؛ رویکرد میانه‌روی روحانی و اتحاد تاکتیکی وی موفق عمل کرد.

بروکینگز افزود: هیچ کس انتظار تغییرهای اساسی در سیاست‌های جمهوری اسلامی را از طریق آرای انتخاباتی ندارد. این امر ناشی از ساختار قدرت در ایران است اما انتخابات نمایشگر ظهور وضعیتی تازه در عرصه سیاست ایران بود به شکلی که ائتلاف اعتدالی‌ها، هم حمایت‌های مردمی را به همراه داشت و هم در میان کارگزاران قدرت در نظام طرفدار یافت.

در ادامه آمده است: برخی این انتخابات را پیروزی اصلاح طلبان تفسیر کردند. مشخص نیست که آیا اتحاد تاکتیکی که باعث ایجاد «فهرست امید» در این انتخابات شد به یک برنامه یا راهبرد مشترک در پارلمان منجر خواهد شد یا نه. واقعیت این است که خواسته‌های ایدئولوژیک در اعضای این فهرست پارلمانی به نحو چشمگیری گسترده است و این موضوع نشان می‌دهد که چالش واقعی برای ایجاد هماهنگی در طرح‌های سیاسی خاص وجود خواهد داشت.

 

مالونی در پایان این تحلیل نوشت: مجلس دهم یک مجلس اصلاح طلب نیست اما در آن توازن و تعادل وجود دارد به این مفهوم که برطرف شدن ابهام‌ها در ترکیب مجلس بسیار مفید خواهد بود. افکار عمومی می‌تواند احساس پیروزی کند اما مجلس به‌طور کلی در وضع موجود باقی خواهد ماند. نامزدهای فهرست امید ممکن است در تهران موفق شده باشند اما این اول راه برای اجرای شعار «تدبیر و امید» روحانی است.