چالش تعطیلی معادن

چالش تعطیلی معادن

گروه معدن وزمین – دوران رکود معادن همچنان تحت‌تأثیر نوسانات قیمت مواد معدنی در بازار جهانی است. اغلب معادن کوچک ایران به تعطیلی رسیده‌اند و سرنوشت آنها در دوره پساتحریم مشخص نیست. درحالی‌که انتظار می‌رفت پس از برجام وضعیت معادن متحول شود و با سرمایه‌گذاری شرکت‌های صاحب تکنولوژی دنیا، تصویر معدنکاری ایران عوض شود، اما همچنان تعطیلی معادن ادامه دارد.

به گزارش مناقصه‌مزایده، در حال حاضر اغلب معادن غیرفعال، معادنی هستند با مقیاس کوچک که ظرفیت تولیدشان همانند معادنی با مقیاس بزرگ نیست. در دوره رکود، هزینه‌هایشان افزایش پیدا کرده و کفاف امور معدنکاری را نمی‌دهد

قوانین و مقررات دست‌وپاگیر بخش معدن باید جمع‌آوری و یا اصلاح شود

این در حالی ‌است که محمدرضانعمت‌زاده، وزیر صنعت، معدن و تجارت چندی پیش برای رونق بخش معدن گفته بود: قوانین و مقررات دست‌وپاگیر همچنین بوروکراسی موجود در بخش معدن که مانع سرمایه‌گذاری‌های جدید معدنی می‌شود باید هرچه سریع‌تر اصلاح و یا از میان برداشته شود.

 نعمت زاده افزود: کوتاه کردن بخشنامه‌ها، لغو مصوبات اضافی، رعایت اختصارنویسی در گزارش‌ها معدنی و پرهیز از مکاتبات غیرمفید و غیرضرور در بخش معدن از مهم‌ترین مواردی است که باید مسؤولین معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان‌ها آنها را رعایت کنند.

وی با بیان این‌که آشنایی بیش‌تر مردم با بخش معدن و اقتصاد مربوط به آن از دیگر اقدامات مهم و لازم در بخش معدن است تصریح کرد: برگزاری تورهای معدنی برای آحاد مردم، همچنین نمایش فیلم‌های تخصصی مربوط به اکتشاف و استخراج از معادن برای استفاده از تجارب معدنی سایر کشورهای مطرح معدنی دنیا از راهکارهای مهم آشنایی بیش‌تر اقشار مختلف مردم با ظرفیت‌های معدنی کشور و تلاش‌های انجام شده در این بخش است.

وزیر صنعت، معدن و تجارت ضمن تأکید بر بهره‌برداری اصولی از معادن، یادآور شد معادن جزو انفال است باید به عنوان یک موجود زنده با آن برخورد کنیم.

وی اظهار کرد: همچنین نظام مهندسی معدن باید بخش بین‌الملل خود را تقویت و با کشورهای مطرح معدنی جلسات تخصصی برپا کند و تعاملات لازم را داشته باشند.

بانک‌ها جوابگوی تقاضای تولیدکنندگان معدنی برای تأمین نقدینگی نیستند

اما با شرایط سخت موجود در معادن محمدرضابهرامن، رییس خانه معدن ایران معتقد است که با این‌که بانک‌ها در شرایط ویژه‌ای که معادن در خطر تعطیلی هستند، جوابگوی تقاضای تولیدکنندگان برای تأمین نقدینگی نیستند، گفت: دولت در هیچ برهه‌ای در کنار تشکل‌ها فضا را برای حضور در بازارهای صادراتی به‌وجود نیاورده است.

بهرامن، با اشاره به این‌که متأسفانه در سال جاری تشدید رکود باعث شد تا مشکلات خاصی در بخش معدن به وجود‌ آید، اظهار داشت: متأسفانه بانک هنوز شریک تولید نیست و به دنبال منافع خود است در این شرایط تولیدکننده امکان تأمین نقدینگی خود را نداشته و مجبور به کاهش حجم تولید خواهد بود.

وی با بیان این‌که بانک‌ها در این شرایط ویژه جوابگوی تقاضای تولیدکنندگان برای تأمین نقدینگی نیستند، گفت: دولت در کنار سیاست‌هایی که برای رونق بخش تولید به‌کار گرفت تخصیص تسهیلات ۱۶ هزار میلیاردی را اعلام کرد که این رقم اصلاً نتوانست گردشی را در بخش معدن به‌وجود بیاورد.

رییس خانه معدن ایران اضافه کرد: در حال حاضر در بخش سنگ‌های تزیینی با تشدید رکود و کاهش ساخت‌وساز فضای مطلوبی وجود ندارد. البته تعدادی از واحد‌ها که گردش مالی مناسبی دارند بر رکود فائق شده و به دنبال بازارهای صادراتی در کشورهای همسایه رفتند که در این مسیر به نتایج مناسبی نیز دست پیدا کردند. اما آن دسته از واحدهای معدنی که مشکلات زیادی در تأمین نقدینگی داشتند در رقابت بازار نتوانستند دوام بیاورند.

وی با بیان این‌که در بخش سنگ‌های سخت نیز وضعیت خوب نیست، تصریح کرد: براساس پیشنهاداتی تصمیم‌گیری شده این معادن با استخراج واقعی تا پایان سال فعالیت کنند تا بتوانیم بعداً برای آنها تصمیم مناسبی اتخاذ کنیم. اما تقاضا در بازار پایین است و اگر دولت همسویی مناسبی با تولیدکنندگان داشته باشد، آنها به‌طور حتم می‌توانند حضور پررنگی در بازارهای صادراتی داشته باشند.

بهرامن با بیان این‌که متأسفانه نتوانسته‌ایم بازار هدف را به صورت مدیریت شده برای خود نگه داریم، گفت: دولت در هیچ برهه‌ای در کنار تشکل‌ها فضا را برای حضور در بازارهای صادراتی به‌وجود نیاورده است و این تولیدکننده است که باید با مشقت بسیار به حفظ بازار خود اقدام کند.

وی به مشکلات بخش معادن سنگ‌آهن که این روز‌ها تعطیلی بسیاری از معادن را در این حوزه به‌وجود آورده است اشاره کرد و اظهار داشت: حدود ۳ سال اخیر کاهش قیمت مواد معدنی باعث شده تا معادن کوچک با حداقل تولید فعالیت کنند و با بحرانی شدن موضوع به تعطیلی کشیده شوند. در این شرایط واحدهای بزرگ توانستند سرپا بوده و به فعالیت خود ادامه دهند.

رییس خانه معدن ایران با اعلام این‌که بخش معدن حوزه بسیار خاص است و نباید تفسیرهای نادرست از قوانین این حوزه شود گفت: متأسفانه ما شرایط را برای حضور پررنگ سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی در بخش معدن مهیا نمی‌کنیم وقتی سرمایه‌گذار اطمینانی از شرایط و اوضاع نداشته باشد، به‌طور حتم سرمایه‌گذاری نیز نخواهد کرد.

معادنی که کم‌تر از ۵۰ درصد پیشرفت داشته باشند، تعطیل می‌شوند

جعفرسرقینی، معاون امور معادن و صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت گفت: امروزه معدن کاری در دنیا به سمت بزرگ مقیاس پیش رفته و باید در این راستا مسؤولین معدنی استان‌ها کمک کنند.

 سرقینی افزود: البته این نکته که معادن کوچک نیز در مناطق محروم به نوبه خود اشتغال‌زاست جای شک نیست ولی در مجموع باید به تجمیع معادن کوچک مقیاس بیندیشیم.

وی ادامه داد: در نیمه نخست امسال رشد بخش مسکن ۱۳ درصد منفی بوده و از آنجایی که ۷۰ درصد از معادن کشور مربوط به مسایل ساختمانی است به‌طور طبیعی به رشد بخش معدن تأثیر سوء خواهد گذاشت.

معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت با انتقاد، از آمار ارایه شده از سوی بانک مرکزی در خصوص رشد منفی ۵٫۵ درصدی بخش معدن، آن را نادرست خواند و افزود: این بانک تنها ۳ ماده معدنی زغال‌سنگ، سنگ‌آهن و مس را تنها برای ۱۴ معدن لحاظ کرده بود و این درحالی است که هم اکنون بیش از ۶هزار معدن فعال در کشور وجود دارد.

وی در خصوص تعطیلی موقت برخی از معادن بنا به رای شورای معادن گفت: در صورتی که در مرحله اول ۵۰ درصد پیشرفت کار توسط بهره‌بردار معدنی ملاحظه شد می‌توان پروانه آن معدن را تمدید نموده و در غیراین صورت برای همیشه آن معدن تعطیل خواهد شد.

شکل‌گیری یک ایده معدنی خطرناک و مشکل‌ساز در دولت و مجلس

سجاد غرقی، عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی، صنایع و معادن و کشاورزی ایران درباره معدنکاری کوچک و متوسط مقیاس اظهار کرد: علت کار و پژوهش روی این موضوع آن است که به نظر می‌رسد ایده‌ای در حوزه حاکمیت در دولت و مجلس به لحاظ اقتصاد معدنی در حال شکل گیری، تدوین و یا ذهنیتی است که آسیب‌زا است. این ذهنیت آن است که بنگاه‌های کوچک و متوسط معدنی نه تنها موتور محرک معدن و اقتصاد نیستند بلکه زائده‌های تولید هستند.

 غرقی افزود: وزارت صنعت، معدن و تجارت بنگاه‌های کوچک و متوسط را بنگاه‌هایی با ۵۰ نفر می‌داند اما بانک مرکزی این تعریف را برای اشتغال واحدهای کم‌تر از ۱۰ نفر می‌داند در حالی که حداقل اشتغال ما در واحد معدنی از ۱۵ نفر شروع می‌شود. عمده معادنی که طبق اعلام مرکز آمار مشغول به‌کار هستند، معادن متوسط هستند.

به گفته وی، اشتغال‌زایی، رشد اقتصاد محلی، نیاز به سرمایه کم، توزیع عادلانه ثروت و زمینه‌سازی برای اکتشافات بزرگ از مزایای فعالیت بنگاه‌های کوچک و متوسط به شمار می‌رود. جالب است که سهم SME‌ها در ایران ۵۶ درصد در حوزه صنعت است اما نکته مهم این است که سهم اشتغال‌زایی معدنی در معادن کوچک و متوسط ۸۵ درصد است. این بدان معنا است که این معادن سهم اشتغال بالایی دارد که در وضعیت کنونی موضوعی بسیار مهم تلقی می‌شود.

غرقی ادامه داد: تحلیل بانک‌ جهانی در سال ۲۰۱۶ درباره مزایای بنگاه‌های کوچک و متوسط حاکی از آن است که از هر ۵ شغل جدید در جهان ۴ شغل توسط SME‌ها به‌وجود می‌آید. همچنین بیش از ۵۰ درصد SME‌ها (۷۰درصد در کشورهای در حال توسعه) با معضل تأمین مالی روبه‌رو هستند و بر دارایی‌های شخصی برای راه‌اندازی متکی بوده، از سوی دیگر هرچه اندازه بنگاه‌ها کوچک‌تر می‌شود دسترسی به اعتبارات سخت‌تر می‌شود.

هنوز چیزی در بخش معدن آن‌هم در حوزه جذب سرمایه‌گذاری خارجی اتفاق نیفتاده است

ابراهیم جمیلی، رییس خانه اقتصاد ایران گفت: هروقت سرمایه‌گذار خارجی، سرمایه، ماشین و تجهیزات را وارد کشور و کار را آغاز کرد، بگوییم سرمایه‌گذاری خارجی جذب کردیم، نه این‌که با سرمایه‌گذار خارجی عکس بگیریم و بگوییم «سرمایه خارجی جذب کردیم».

جمیلی با بیان این‌که در طول دو سال گذشته علی‌رغم تمام وعده‌ها سختگیری‌های زیادی برای بخش معدن اعمال شده است، افزود: هزینه‌های معدن بسیار زیاد است و کم‌تر سرمایه‌گذاری حاضر است با ریسک زیاد آن در این بخش سرمایه‌گذاری کند، این درحالی است که وزارت صنعت مدام اعلام می‌کند که سرمایه‌گذاری ۵۵ میلیارد دلاری در طرح‌های مصوب آن هم طی یک سال اخیر در بخش معدن به‌وجود آمده، اما باید پرسید این پول‌‌ها در چه حوزه‌هایی سرمایه‌گذاری شده است.

این فعال بخش معدن با بیان این‌که اگر سرمایه‌گذار خارجی ماشین و تجهیزات را به کشور وارد و فعالیت خود را آغاز کرد، می‌توان آن را اعلام کرد، تصریح کرد: هنوز هیچ چیزی در بخش معدن آن‌هم در حوزه جذب سرمایه‌گذاری خارجی اتفاق نیفتاده است، حتی سرمایه‌گذاری داخلی نیز با ایرادات بسیاری همراه است به‌نحوی که بنده با سابقه زیادی که در این حوزه دارم امروز برای سرمایه‌گذاری در بخش معدن پشیمان شده‌ام.

رییس خانه اقتصاد ایران با اعلام این‌که هیچ منابع مناسبی از سوی دولت برای توسعه بخش معدن تزریق نمی‌شود، گفت: در برنامه ششم توسعه حتی به‌جای حمایت از بخش معدن معافیت‌های مالیاتی سرمایه‌گذاری در مناطق محروم حذف شده است، کنار این موضوع صادرات مواد معدنی نیز در این برنامه با عوارض روبه‌رو شده که این یک شوک بسیار زیاد در بخش معدن به‌وجود خواهد آورد.

این فعال بخش معدن با گلایه از این‌که متأسفانه بسته‌های حمایتی دولت برای بخش معدن بیش‌تر جهت درآمدزایی آنها از معادن تهیه می‌شود، تأکید کرد: معادن که نباید جبران هزینه‌های معادن دولتی را پرداخت کنند. در حال حاضر معادن کشور زیر ۵۰ درصد ظرفیت فعالیت می‌کنند، حتی بنده سراغ دارم که تولیدکننده‌ای در استان یزد با وجود آن‌که ۲۰ میلیون مترمربع کاشی و سرامیک تولید کرده، نمی‌تواند آنها را به فروش برساند، این‌ها یک درد برای بخش تولید کشور است که توجه جدی برای درمان آن نمی‌شود.

رییس خانه اقتصاد ایران اضافه کرد: اوضاع بخش سیمان و زغال‌سنگ کشور نیز خوب نیست، مسؤولین می‌گویند بعد از برجام در جذب سرمایه‌گذاری خارجی اقدامات لازم در حوزه معدن انجام شده اما صرف عکس گرفتن با خارجی‌‌ها که سرمایه‌گذاری نیست. مسؤولین می‌روند با شرکت‌های خارجی اقدام به تنظیم تفاهمنامه می‌کنند اما برای جذب سرمایه‌گذاری داخلی هیچ اقدامی را انجام نمی‌دهند.

 

اما با این وجود در شرایطی که بسیاری از تحلیل‌ها حول موضوع تأثیر ریاست جمهوری ترامپ بر بخش‌های مختلف اقتصادهای جهان می‌شود، پایگاه خبری «ماینینگ» در تحلیلی به این نتیجه رسیده است که ریاست جمهوری ترامپ تأثیر چندان قابل توجهی بر بخش معدن ایران نخواهد داشت. این تحلیل با اشاره به این موضوع افزوده است، تحلیلگران بر این باورند که حتی با وجود هرگونه پابرجا ماندن تحریم‌ها هم (اگر اتفاق بیفتد)، دشواری چندانی برای کارآفرینان بخش معدن به وجود نخواهد آمد.