انتخاب پیمانکار براساس عملکرد ایمنی قابل انتظار در هنگام برگزاری مناقصه

انتخاب پیمانکار براساس عملکرد ایمنی قابل انتظار در هنگام برگزاری مناقصه وحید شاه‌حسینی، امید امیری چکیده پیشینیان ما صحت و امنیت را از نعمت‌های بزرگ دانسته‌اند، از طرفی هریک از ما احتمالاً در طول عمر خود، یک یا چندبار حادثه منجر به بستری شدن خود و یا دوستان و بستگان را تجربه کرده‌ایم. علی‌رغم این‌که […]

انتخاب پیمانکار براساس عملکرد ایمنی قابل انتظار در هنگام برگزاری مناقصه

وحید شاه‌حسینی، امید امیری

چکیده

پیشینیان ما صحت و امنیت را از نعمت‌های بزرگ دانسته‌اند، از طرفی هریک از ما احتمالاً در طول عمر خود، یک یا چندبار حادثه منجر به بستری شدن خود و یا دوستان و بستگان را تجربه کرده‌ایم. علی‌رغم این‌که عملیات ساختمانی نسبت به گذشته ایمن‌تر شده‌اند اما باتوجه به هزینه‌های توقف که به آن اشاره خواهیم کرد توجه کافی از سوی کارفرمایان نسبت به این موضوع در اسناد مناقصه دیده نشده است و باید این موضوع که ایمنی شعار نیست بلکه شعور است، سرلوحه کار خود قرار دهیم.

همان‌طور که می‌دانیم پروژه‌های اجرایی به‌طور کلی از لحاظ سوددهی به دو نوع انتفاعی و غیرانتفاعی تقسیم می‌شوند که تأخیر در بهره‌برداری از هرکدام از طرح‌ها به علت تعطیلی کوتاه‌مدت یا بلندمدت (باتوجه به نوع حادثه) علاوه بر زیان مالی از قبیل قیمت تمام شده پروژه جهت طرفین، تأخیر در بهره‌برداری از پروژه را نیز به دنبال خواهد داشت. این جمله بدان معنا است که از سویی به دلیل طولانی شدن پیمان، علاوه براین‌که کارفرما در پروژه‌های انتفاعی دیرتر به سودهی مورد نظر می‌رسد می‌بایست حداقل، ضریب تعدیل جهت زمان تمدید مجاز نیز به پیمانکار پرداخت کند(که این خود نیاز به بودجه مصوب دارد) و از سوی دیگر پیمانکاران مدعی خواهند بود علاوه بر هزینه‌های پرداخت شده توسط ایشان و بالاسری مربوطه در طول توقف کار، به‌دلیل تأخیر در اعلام شاخص‌های تعدیل و عدم کفایت ضرایب مربوطه، متضرر نیز خواهند شد که در این مقاله سعی می‌شود علت لزوم نگرش به ایمنی در هنگام برگزاری مناقصات را نقد و بررسی کنیم.

مقدمه

همان‌طور که می‌دانیم برای اجرای یک پروژه، نیاز به تعیین انتخاب پیمانکار و اجرای کار توسط ایشان است، مطابق قانون برگزاری مناقصات، باتوجه به اهمیت انتخاب پیمانکار مناسب، اقدامی توسط کارفرمایان یا نمایندگان ایشان در خصوص ارزیابی پیمانکاران انجام می‌گیرد که این موارد به‌طورکلی عبارتند از:

بررسی مقدماتی پیشنهاد‌‌ها (ارزیابی شکلی)، ارزیابی توان اجرای کار، ارزیابی فنی بازرگانی پیشنهاد‌‌ها از قبیل تعداد ماشین، پرسنل کلیدی، گردش مالی پیمانکار، ارزیابی مالی و درنهایت ارزیابی کیفی مناقصه‌گران.

لازم به ذکر است که این موارد همگی در جایگاه خود مهم بوده اما نقش ایمنی در این مورد به‌طور مطلوب دیده نشده که در این مقاله به نقش ایمنی در موفقیت و اتمام پروژه می‌پردازیم.

برای برخی از کارفرمایان و پیمانکاران به جز بحث عقب ماندگی پروژه، درد و رنج کارگران صدمه‌دیده و خانواده آنها و همچنین تلفات ناشی از کارهای ساختمانی خود دلیلی کافی است تا تدابیر ایمن‌سازی مؤثری را در کارهایشان به‌کار بگیرند. از طرفی دیگر کارگران ساختمانی همچون دیگر کارگران رشته‌های صنعتی نمی‌خواهند در طول پروژه آسیب ببینند و به دنبال کارهای ترجیحاً بی‌خطر می‌باشند لذا وقتی می‌بینند که شرکتی نسبت به امنیت آنها در طول پروژه توجه کافی ندارند، حاضر به همکاری نخواهند بود(البته درصورت وارد شدن در این حرفه به دنبال دستمزدهای غیرمعقول به دلیل تهدید شدن سلامتی خواهند بود.)

این بار که عملیات ساختمانی یک کار پرحادثه است و حوادث ساختمانی جان یک نفر را به ازای هر دو طبقه یا در ازای یک میلیارد تومان برای ساخت‌وسازهای کلی یا برای ۸۰۰ متر تونل می‌گیرد و ما می‌بایست هزینه‌ای را در برآورد اولیه پیش‌بینی کنیم، یک ایده غلط است چراکه اقدامات مدیریتی مناسب در کاهش حوادث بسیار مؤثر هستند.

از طرفی دیگر بعضی از کارفرمایان و پیمانکاران تصور می‌کنند که بین دو گزینه ایمنی کارگر و بهره‌وری بیش‌تر، باید یکی را انتخاب کنند که چنین طرز تفکری قطعاً باید تغییر کند چراکه نباید ایمنی و بهره‌وری را در تضاد با یکدیگر پنداشت. زمانی که هزینه واقعی آسیب‌‌‌ها محاسبه و مشخص می‌شوند، این گروه خواهند دید که بی‌توجهی به ایمنی به چه میزان موجب افزایش هزینه‌ها و کاهش سود خواهد شد.

حادثه چیست؟

تعریف حادثه را می‌توان این‌گونه بیان کرد که حادثه پیشامدی برنامه‌ریزی نشده است که بنابه‌ ضرورت منجر به آسیب نمی‌شود. البته حوادثی که منجر به آسیب در تجهیزات، مصالح و به ویژه ایجاد زخم می‌شوند توجه بیش‌تری را به خود جلب می‌کنند، ولی همه حوادث بدون توجه به چگونگی خرابی و زیانشان باتوجه به این‌که احتمال وقوع مجدد خواهند داشت لازم است مورد توجه قرار گیرند چراکه خطاهای نزدیک به شکست، حادثه‌های هشداردهنده ارزان قیمتی هستند که از وقوع حوادث نه‌چندان مطلوب احتمالی در آینده خبر می‌دهند؛ در نتیجه کارفرما با بررسی اقدامات انجام شده توسط پیمانکار در این خصوص اهمیت دادن به مقوله ایمنی توسط ایشان را بررسی می‌کنند.

ایمنی از دیدگاه شرایط عمومی پیمان

حال بررسی می‌کنیم که در قراردادهای جاری چه اشاره‌ای به نقش ایمنی شده است. یکی از مهم‌ترین اسناد قرارداد، نشریه‌ای است به شماره ۴۳۱۱ که در تاریخ ۳/۳/۷۸ از سوی سازمان برنامه و بودجه سابق با نام شرایط عمومی پیمان از نوع گروه اول (لازم‌الاجرا) منتشر شده است که در این نشریه تنها در ۳ماده زیر اشاره کوتاهی به نقش ایمنی شده است:

ماده ۱۶- تأییدات پیمانکار

د- پیمانکار، از قوانین و مقررات مربوط به‌کار، بیمه‌های اجتماعی، مالیات‌ها و عوارض و دیگر قوانین و مقررات، که تا تاریخ تسلیم پیشنهاد معمول و مجرا بوده است، کاملاً مطلع بوده و متعهد است که همه آنها را رعایت کند. درهر حال، مسؤولیت عدم رعایت قوانین و مقررات یاد شده، برعهده پیمانکار است.

ماده ۱۷- کارکنان

ح- پیمانکار موظف به اجرای مقررات بیمه‌های درمانی و اجتماعی، مقررات و دستورالعمل‌های حفاظت فنی و بهداشت کار است.

ماده ۲۱- حفاظت از کار و شخص ثالث، بیمه کار، مراقبت‌های لازم

ب- پیمانکار در چارچوب مقررات و دستورالعمل‌های حفاظت فنی و بهداشت کار، مسؤول خسارت‌های وارد شده به شخص ثالث در محوطه کارگاه است، و درهر حال، کارفرما در این مورد هیچ نوع مسؤولیتی به عهده ندارد. کارفرما و مهندس مشاور می‌توانند در صورت مشاهده عدم رعایت دستورالعمل‌های حفاظت فنی و بهداشت کار، دستور توقف بخشی از کار را که دارای ایمنی لازم نیست تا برقراری ایمنی طبق دستورالعمل‌های یاد شده صادر کنند. در این حالت، پیمانکار حق مطالبه خسارت در اثر دستور توقف کار را ندارد.

همان‌طور که ملاحظه می‌شود در شرایط عمومی پیمان که به صورت یک‌طرفه (از این لحاظ که کارفرما کلیه ریسک‌های حادثه را به پیمانکار انتقال می‌دهد) و همچنین لازم‌الاجرا است، اولاً فرض می‌کند که پیمانکار تمامی مقررات و قوانین کار و تأمین اجتماعی و دستورالعمل‌های حفاظت فنی و بهداشت کار را دانسته و به آن عمل می‌کند (که درعمل به دلیل این‌که نظارتی بر تعیین صلاحیت آنها در این خصوص نمی‌شود به جرأت می‌توان گفت که شرکت‌های تازه تأسیس و بعضاً با قدمت هیچ کدام هیچ اطلاعاتی در این خصوص ندارند)، ثانیاً این‌که کارفرمایان با انتقال ریسک به پیمانکاران، با این تصور که مسؤولیت عدم رعایت قوانین و مقررات یاد شده، را برعهده وی گذاشته و دیگر مسؤولیتی ندارند، به‌واقع به دلیل وقوع حادثه کارفرمایان بیش‌تر از پیمانکاران متضرر خواهند شد؛ لذا اهمیت دادن به ایمنی در کلیه پروژه‌ها لازم است؛ چه آن‌هایی که ماهیت اجرای آنها پرخطر و چه آن‌هایی که به ظاهر کم‌خطر هستند، چه آن‌هایی که به آن در قرارداد‌‌ها اشاره شده است و چه آن‌هایی که هیچ‌گونه اشاره‌ای نشده باشد.

از سوی دیگر در بررسی پرونده‌های حوادث اخیر (در خصوص واگذاری عواقب ناشی از حادثه کارگران به پیمانکاران و سلب این موضوع از سوی کارفرما) نشان داده‌اند که دادگاه‌ها دیگر کارفرمایان را از مسؤولیت در برابر شخص ثالث مبری نمی‌شمارند و هرگونه خسارت ناشی از ساخت و ساز تحت هر شرایطی متوجه کارفرمایان هم خواهد بود. یعنی آنان حتی با وجود ذکر «بند عدم مسؤولیت در قرارداد با سازندگان»، از نظر دادگاه‌ها در قبال خسارات وارده مبری نخواهند بود.

حتی محافظه‌کار‌‌ترین وکلا هم قبول دارند که کاهش تواتر و شدت سوانح ساخت و ساز، راه خوبی برای کاهش مسؤولیت کارفرما است. مدرک مهمی وجود ندارد که ثابت کند مداخله مناسب کارفرمایان می‌تواند سوانح مربوط را کاهش دهد، بدون این‌که مسؤولیت وی در قبال سوانحی که پس از رعایت نکات ایمنی اتفاق می‌افتند را به سازنده محول کرده باشد. حتی محافظه‌کار‌‌ترین و سخت‌گیر‌‌ترین مشاور شرکتی هم خواهد پذیرفت که نه تنها انتخاب پیمانکار براساس عملکرد ایمنی قابل انتظار از ایشان، مسؤولیت کارفرما در قبال سوانح ساخت‌وساز را افزایش نخواهد داد، بلکه برای افزایش ایمنی ساخت و ساز بسیار مؤثر و ساده خواهد بود.

پرداخت بها ایمنی توسط فهرست‌بها

در کلیه فهرست‌بهای ابلاغی از سوی معاونت راهبردی، در هیچ ردیفی، بهایی بابت اقدامات آموزشی و یا تهیه مکانی جهت ایمنی دیده نشده است. تنها در یک ردیف آن هم در بخش تجهیز کارگاه بابت تأمین علایم و وسایل ایمنی برای اطراف ترانشه‌ها و میله چاه‌ها و گودهایی که در مسیر عبور عابرین و یا وسایط نقلیه‌ قرار دارد، آن‌هم در کارهای رشته شبکه توزیع آب، شبکه جمع‌آوری فاضلاب و آب‌رسانی روستایی پیمانکار می‌بایست پیشنهادی اعلام کند.

هزینه‌های عدم رعایت ایمنی

همان‌طور که پیش‌تر عنوان شد طی بررسی‌های به عمل آمده بین کارفرمایان و شرکت‌های ساختمانی در هنگام برگزاری مناقصه، تلاش مشابهی را برای جلوگیری از حوادث به‌کار نمی‌برند که علت آن را شاید بتوان ناشی از عدم درک و آگاهی هزینه‌های واقعی آسیب‌‌‌ها از سوی آنها دانست.

به‌طورکلی حوادث ساختمانی را می‌توان به دو دسته هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم تقسیم کرد.

الف) هزینه‌های مستقیم

همان‌طور که می‌دانیم هزینه‌های مستقیم هزینه‌هایی هستند که به‌طور مستقیم به آسیب‌‌‌ها مربوط یا منسوب شده باشند و مورد بیمه قرار بگیرند؛ یعنی هزینه‌های مستقیم را می‌توان به خوبی درک و کمیت آنها را به دقت تعیین کرد؛ مانند هزینه‌های پزشکی درمانی، تجویز دارو، آمبولانس و دیگر منافع بیمه‌ای کارگران و همچنین بیمه اموال و مسؤولیت را شامل می‌شود.

ب) هزینه‌های غیرمستقیم

هزینه‌های غیرمستقیم گمراه‌کننده‌‌‌ترین جزو هزینه‌های آسیب‌های کارگران ساختمانی هستند. گمراه‌کنندگی هزینه‌های غیرمستقیم تا اندازه‌ای به دلیل نبود تعریفی روشن در این خصوص است. هزینه‌های غیرمستقیم را می‌توان بسان هزینه‌های پنهان یا هزینه‌هایی که هیچ پیشینه ثبت شده‌ای درباره آنها نگهداری نمی‌شود در نظر گرفت، یعنی این‌که هزینه‌های غیرمستقیم هزینه‌هایی هستند که هیچ‌گونه سازوکاری بازیافتی برای مرتبط کردن دقیق آنها با آسیاب‌‌‌ها وجود ندارد. این موارد شامل بهره‌وری پایین، تأخیر برنامه کاری، افزایش زمان کاری مقرر، خسارت تجهیزات و امکانات و هزینه‌های مدیریت و بیمه خسارت کارگری و مواردی دیگر در این خصوص هستند.

چگونه هزینه‌های غیرمستقیم پروژه را محاسبه کنیم؟

هزینه‌های غیرمستقیم حوادث ساختمانی پروژه و تمیز دادن آنها از موقعیت مالی پروژه کاری دشوار است ولی می‌توان به ۳ جزء تقسیم کرد:

جزء اول: تجربه حوادث گذشته

جزء دوم: تکرار و شدت حوادث

جزء سوم: ثبت رکورد بیمه در زمانی که گزارش برای کمیته ارزیابی ارسال می‌شود.

در زمان برگزاری مناقصه به چه صورت پیمانکار را ارزیابی کنیم؟

هزینه‌های غیرمستقیم شامل مواردی از قبیل:

انتقال و جابه‌جایی مصدوم: شامل هزینه‌های حمل و نقل اضطراری (آمبولانس، تاکسی، وانت‌بار) در ارزش هزینه همراه با هزینه پرسنلی که برای رساندن کارگر آسیب‌دیده به تسهیلات پزشکی مناسب لازم هستند.

مزدی به‌کارگر مجروح، زمانی که کار نمی‌کند پرداخت می‌شود: شامل کل زمانی که در آن کارگر برای دستمزدی که دریافت می‌کند شغل خود را انجام نمی‌دهد (مانند زمان سپری شده در درمانگاه، باقی‌مانده روز مرخصی گرفته شده و غیره).

هزینه‌های متحمل شده از تأخیراتی که از حادثه منشأ می‌گیرد: تأثیری که بر روی کارایی و روحیه دیگر کارکنان گذاشته شده است، زمان بدون کارایی تجهیزات به دلیل نبود نیروی صدمه‌دیده، تأثیر در روی زمان تحویل پروژه.

هزینه‌های اضافه‌کاری که با حادثه موجب می‌شوند: در زمان نبود فرد حادثه‌دیده به دلیل جلوگیری از تأخیر در پروژه نیاز است که شخص یا گروه دیگری به صورت اضافه‌کاری عملیات فوق را انجام دهند.

از دست دادن سرعت اولیه (کاهش کارایی): کاهش کارایی کارکنان می‌تواند نتیجه مشکل روحی یا تعدیل باشد که ممکن است برای جایگزین کردن یک کارگر مجروح روی دهد، این کمیت باید مورد محاسبه قرار گیرد.

هزینه‌ انطباق‌پذیری یا آموزش کارگر جایگزین: اگر کارگر جدیدی استخدام شود، مخارج مدیریتی در روند استخدام، هزینه‌های پرداخت شده در پردازش، آموزش و مدت انطباق‌پذیری را شامل می‌شود. همچنین حقوقی را که سرکارگر بابت آموزش به‌کارگر جدید می‌دهد را نیز شامل می‌شود. اگر کارگر جدید کم‌اثرتر از کارگر مجروح و مصدوم باشد، کمیت کاهش کارآمدی از لحاظ تومان و ریال محاسبه می‌شود.

هزینه دستمزد اضافی برگشت کارگر به‌کار: غالباً شرکت‌ها به دلایل انسانی و جهت بالا بردن روحیه دیگر کارگران، فرد مصدوم دیده را تشویق به برگشت به محل کار می‌کنند که باتوجه به نوع حادثه و تأثیر آن بر او دیگر مانند قبل نمی‌تواند کار کند، لذا احتمالاً درحال کار کردن در شغل اول به‌صورت کم‌اثرتر و یا شغل کم‌تقاضای متفاوت خواهد بود که این کاهش بهره‌وری نیز قابل محاسبه است.

هزینه‌های تمیزکاری، تعمیر یا جایگزینی و روشن بودن: در هر حادثه معمولاً نشت، ریزش، خسارت به دستگاه، ضایع شدن مواد و پاکسازی محیط را در بر خواهد داشت که البته اگر حادثه‌ای فقط یک مصدومیت داشته و اثر دیگری در شغل نداشته باشد، این مسأله مورد اهمیت نخواهد بود.

هزینه برنامه‌ریزی مجدد کار: شامل زمان مصرف شده به وسیله ناظران، مهندسان و سرکارگران یا مسؤولین کنترل پروژه برای مرور برنامه زمان‌بندی و هزینه‌های حاصل از تطبیق جدول جدید.

هزینه‌های حقوق پرداخت شده برای نظارت به‌عنوان نتیجه حادثه: شامل همه زمانی است که روی حادثه و نتایج آن صرف می‌شود. مراقبت برای درمان پزشکی کارگران، ارزیابی حادثه، کامل کردن فرم‌ها، انتشار اطلاعات، ملاقات کارگر (اگر به فرد حقوق پرداخت شده است)، طراحی برای جلوگیری از تکرار آن، حضور در دادگاه یا جلسه با بازرسان و…

هزینه‌ها برای ایمنی و پرسنل اداری به‌عنوان نتیجه حادثه: تایپ کردن، بازرسی، پیش بردن فرم‌ها، زمان چاپ و..

هزینه مشاور حقوقی (وکیل)

هزینه‌های متفرقه (راندمان یا بازدهی کار و… است)

هزینه ناشی از سود از دست رفته به دلیل بیکار ماندن تجهیزات

به‌جز هزینه‌هایی که مربوط به بهره‌وری دعاوی هستند، بیش‌تر هزینه‌های غیرمستقیم به کاهش بهره‌وری نسبت داده می‌شوند. این به معنای کاهش بهره‌وری در ساعت‌های کار و تلف شدن زمان اداری است. اگر زمان واقعی تلف شده هنگام وقوع آسیب را درنظر بگیریم، منبع هزینه‌های غیرمستقیم آسیب‌‌‌ها را درک می‌کنیم و برآوردهای مستقلی از این زمان‌های تلف شده خواهیم داشت.

برخی هزینه‌ها شناخته شده نیستند: اگرچه مشخص شده است که هزینه آسیب‌‌‌ها قابل توجه است، در محاسبات هنوز برخی از هزینه‌های واقعی مختلف آسیب‌‌‌ها در نظر گرفته نمی‌شوند. به‌عنوان مثال هیچ پژوهشی برآوردهای معقولی درباره اقلام هزینه در پی آمده ارایه نداده است:

دریافتی‌های از دست رفته کارگر آسیب‌دیده

تأثیرهای نامطلوب آسیب در دیگر اعضای خانواده

آسیب‌هایی که دعاوی مربوط به سهل‌انگاری شخصی بر وجهه شرکت وارد می‌کند

حاشیه سود کاهش‌یافته شرکت

خروج شرکت از فهرست پیشنهادهای مناقصه در کوتاه‌مدت

کاهش روحیه کارمندان شرکت

هزینه‌های جزایی احتمالی

مقایسه بین میزان هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم

با کشیدن هرم‌ها، کوه‌های یخی و نمودارهایی می‌توان رابطه بین هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم حوادث را نشان داد. رأس این هرم‌‌‌ها نشانگر هزینه حق بیمه‌های خسارت کارگران است و پایین‌تر از آن گروهی از هزینه‌ها هستند که تصور می‌شوند بسیار گسترده‌ترند.

چندین نتیجه جالب از این مطالعه به دست آمده است:

به‌طور میانگین هزینه‌های نهان حدوداً ۴برابر موارد پزشکی و سودهای بیمه پرداخت شده به‌کارگر مصدوم (یعنی هزینه مستقیم) هستند، البته میزان هزینه‌های غیرمستقیم و مستقیم بسیار متفاوت بوده و به نوع حادثه نیز ارتباط دارند. یعنی در حوادث بزرگ نسبت هزینه‌های غیرمستقیم به مستقیم بسیار کمتر از این نسبت در حوادث کوچک است. البته متغیرهای زیادی وجود دارند که بر میزان هزینه در یک گروه خاص تأثیر می‌گذارند که از جمله می‌توان به تأثیر حادثه بر فعالیت‌های برنامه زمان‌بندی به دلیل تأخیر در بهره‌برداری اشاره کرد.

میزان ریالی هزینه‌های ایمنی در یک پروژه چقدر است؟

هزینه مدیریت یک برنامه سلامتی و ایمنی ساختمان معمولاً ۲٫۵ درصد هزینه‌های کار مستقیم است. این هزینه‌ها شامل:

حقوق پرسنل اداری، پزشکی و ایمنی.

جلسات ایمنی.

بازرسی وسایل و تجهیزات.

جلسات شناخت.

بازدید از محل کارگاه.

تجهیزات حفاظت شخصی.

برنامه‌های سلامتی مانند تست‌های تنفسی.

تجهیزات و ذخیره‌های متنوع.

در زمان برگزاری مناقصه به چه صورت پیمانکار را ارزیابی کنیم؟

در زیر موارد و سؤالاتی آمده است که با جواب دادن به آن می‌توان امتیازبندی کرد و براساس امتیازات کسب شده، پیمانکاران ایمن را انتخاب کرد:

۱- اعلام شماره EMR (تجربیات گذشته نرخ تعدیل) برای ۳ سال گذشته.

۲- ارایه گزارش تعداد حوادث در OSHA (جایگزین بیمه تأمین اجتماعی).

۳- تعداد ساعت‌هایی که کارگران سال گذشته کار کرده‌اند.

۴- مشخص کردن تیپ کاری از لحاظ پرخطر بودن (کارهای تاسیساتی- سدسازی- آبرسانی- غیرمسکونی و…).

۵- درصورت وقوع حادثه گزارش‌ها را به چه مرجعی و هراز چندگاهی می‌فرستید؟ (به‌طور مثال باید برای ناظر کارگاه هفتگی یا ماهانه، سرپرست کارگاه ۳ماهه و هیأت مدیره سالانه)

۶- بررسی برگزاری جلسه ایمنی در محل کارگاه (هرچه‌قدر فاصله این جلسات کمتر باشد رتبه پیمانکار بالاتر می‌رود).

۷- آیا برای پروژه‌ها ارزیابی ایمنی دارید؟ و توسط چه کسی انجام می‌گیرد؟ (توسط بازرس ایمنی، واحد نظارت و ارزیابی)

۸- حوادث اتفاق افتاده چگونه بایگانی و گزارش می‌شوند؟ براساس کل پروژه‌ها؟ هر پروژه جداگانه؟ براساس نظر سرپرست کارگاه یا نظر سرکارگر؟ (هرچه‌قدر ریزتر باشد بهتر است. براساس نظر سرکارگر بهتر است).

۹- ذکر اسامی و موقعیت‌های افراد کلیدی در۳ پروژه قبلی.

۱۰- برنامه ایمنی نوشته شده دارید یا خیر؟

۱۱- برنامه‌ای برای نشان دادن دستورالعمل ایمنی به افراد جدید دارید؟ (مثل پوشاندن دهان، گوش، استفاده از کمربند ایمنی، کمک‌های اولیه، علایم خطر در کارگاه، ایمنی برق و…)

۱۲- برای افراد جدید یا سرکارگرهای جدید برنامه آموزشی دارید؟

۲۵درصد تمام حوادث ساختمانی برای کارگرانی اتفاق می‌افتد که تنها برای مدت یک ماه یا کمتر وارد کار شده‌اند. پافشاری بر آموزش ایمنی کارکنان تازه به‌کارگفته شده، و همچنین سرکارگران تازه‌کار الزامی است.

۱۳- جلسات ایمنی در محل کارگاه دارید؟ هرچند وقت یک‌بار؟

۱۴- پیمانکار نسبت به فرهنگ ایمنی چه نظری دارد؟

۱۵- آسیب‌‌‌ها بیش‌تر در چه زمانی رخ داده است؟ (ساعت، روز، هفته، ماه، فصل)

۱۶- همچنان‌که جهت تسریع اجرای کار برای پیمانکار پاداش درنظر گرفته می‌شود پیشنهاد می‌شود برای عدم حادثه در طول پروژه نیز پاداشی در نظر گرفته شود.

نتیجه‌گیری

می‌توان نتیجه گرفت که درواقع هزینه این آسیب‌‌‌ها و خسارات را سرانجام مالک تسهیلات پرداخت می‌کند. هرچه‌قدر کارفرما بخواهد در قرارداد اولیه کلیه مسؤولیت‌ها و احتمال خسارات را بر عهده پیمانکار بگذارد تأثیر آن به اندازه شرط‌های پیشگیرانه همانند معین کردن الزامات ایمنی پیمانکار در زمان برگزاری مناقصه نخواهد بود.

البته لازم به ذکر است که ممکن است در اسناد قرارداد هیچ‌گونه اشاره‌ای به ایمنی نشده باشد. در این‌صورت باز هم پیمانکار متعهد به پیروی از قوانین و مقررات موجود بوده و کارفرما نمی‌تواند از آن چشم‌پوشی کند.

با توجه به خساراتی که به طرفین وارد می‌شود (بیش‌تر به‌کارفرما) کارفرمایان نتیجه می‌گیرند که تنها به سراغ پیمانکارانی بروند که تاریخچه عملکرد ایمنی مناسبی داشته‌اند. پیمانکاران نیز خواهند فهمید که تنها راه باقی ماندن در رقابت کسب و کار، فراهم کردن خدمات ایمنی مناسب خواهد بود.

علی‌رغم این‌که صنایع ساختمانی نزدیک به ۵درصد از نیروی کار صنایع را در استخدام خود دارند، اما در گزارش حوادث نشریه سالانه شورای ایمنی ملی (NSC) نزدیک به ۲۰درصد همه مرگ و میر‌‌ها و آسیب‌دیدگی‌‌‌ها در این رشته رخ می‌دهد.

منبع: ارایه شده در دومین کنفرانس ملی یافته‌های نوین در مهندسی عمران