ضرورت یکسان‌سازی و کاربردی نمودن مشخصات فنی خصوصی در اسناد مناقصه پیمان آژیراک مشخصات فنی خصوصی، یکی از فصول مهمی است که ضمیمه اسناد مناقصه می‌گردد. در این فصل موضوعات مختلفی از قبیل موقعیت‌های طرح، شرایط جوی منطقه موضوع عملیات پیمان، اطلاعات زمین شناسی و ژئوتکنیک سطح آب زیرزمینی، منطقه محلهای پیشنهادی برای تأمین خاک […]
پیمان آژیراک
مشخصات فنی خصوصی، یکی از فصول مهمی است که ضمیمه اسناد مناقصه می‌گردد. در این فصل موضوعات مختلفی از قبیل موقعیت‌های طرح، شرایط جوی منطقه موضوع عملیات پیمان، اطلاعات زمین شناسی و ژئوتکنیک سطح آب زیرزمینی، منطقه محلهای پیشنهادی برای تأمین خاک مناسب و مصالح روش اجرای عملیات خاص جرایم احتمالی برخی عملیات مثل بتن‌ریزی و خاکریزی نحوه تحویل کار و… عنوان می‌شود که آگاهی پیمانکار از آنها در زمان پیشنهاد قیمت بسیار ضروری بوده و در زمان اجرا نیز باید برای شفاف‌سازی و رفع هرگونه اختلاف‌نظر احتمالی بین عوامل اجرا پیمانکار، مشاور و کارفرما، درخصوص انجام عملیات موضوع پیمان مورد استفاده قرارگیرد. یکی از اشکالات اساسی که در اسناد مناقصه تهیه شده و توسط شرکت‌های مهندسی مشاور مختلف وجود دارد این است که مشخصات فنی خصوصاً منظم به آنها تا حدودی سلیقه‌ای و غیریکسان بوده و در اکثر موارد دارای اشکالاتی از قبیل کمبود برخی اطلاعات ضروری شامل مشخص نبودن عملیات و اجزای موضوع پیمان منبع تأمین خاک و مصالح سطح آب زیرزمینی و… یا این‌که حاوی موارد اضافه و غیرکاربردی می‌باشد که نه تنها حجم اسناد را زیاد می‌کند بلکه موجب بروز مشکلاتی برای عوامل دخیل در پروژه می‌گردد. دراین مقاله ضمن بررسی مشخصات فنی خصوصی منضم به تعداد قابل توجهی از اسناد مناقصه عملیات آبیاری و زهکشی مواردی از این اشکالات و کمبودها و نیز مشکلات ایجاد شده ناشی از آنها در زمان اجرا مطرح می‌گردد.
مقدمه:
معمولاً در اسناد مناقصه علاوه بر برآوردهایی که از انجام عملیات موضوع پیمان عنوان می‌گردد، بخش‌های مختلف گنجانده می‌شود که می‌توان به شرایط عمومی و شرایط خصوصی پیمان، مشخصات فنی خصوصی، موافقت‌نامه، بخش‌نامه‌ها و دستورالعملهای ضروری اشاره نمود.
اهمیت موضوع
یکی از مهم‌ترین بخش‌های اسناد مناقصه بخش مشخصات فنی خصوصی می‌باشد، این بخش باید برای عملیات موضوع پیمان تهیه گردد و در برگیرنده توضیح کاملی درخصوص موقعیت طرح، شرایط آب و هوایی، موارد ژئوتکنیک و زمین شناسی منطقه، محلهای تأمین خاک مناسب و مصالح، محل تأمین آب مورد نیاز برای عملیات خاکریزی و… باشد. بدیهی است این بخش برای انجام برآوردهای ریالی و پیشنهاد قیمت پیمانکار قبل از انعقاد قرارداد و همچنین نمایش سیمای نسبتاً روشنی از کلیات طرح، محل تأمین مصالح مورد نیاز پروژه، تعهدات کارفرما و پیمانکار و نیز ارایه خط مشی اجرایی در زمان اجرا بسیار حایز اهمیت می‌باشد.
مشکل موجود
با توجه به تجربیات حاصل از بررسی بیش از ۲۰۰سند مناقصه تهیه شده توسط شرکت‌های مهندسان مشاور مختلف که طی چندین سال به‌دست آمده است، مشخص می‌گردد که چارچوب مشخص و معینی در زمینه تهیه این بخش از اسناد وجود ندارد. تدوین آن کاملاً سلیقه‌ای است و حتی در اسنادی که توسط یک مشاور مشخص تهیه می‌گردد، دارای چارچوب یکسانی نمی‌باشد. وجود کاستی‌های متعدد و مختلف، کلی‌گویی ناشی از عدم‌بررسی کافی به‌خصوص در مورد مسایل ژئوتکنیک محل، مشخص نبودن محلهای دقیق تأمین خاک مناسب و همچنین ارایه مطالب اضافی و غیرکاربردی از اشکالاتی است که می‌توان به این بخش از اسناد وارد نمود. لازم به ذکر است در مواردی تعجیل کارفرما در تهیه اسناد، موجب عدم‌دقت کافی در انجام مطالعات لازم برای تنظیم این بخش می‌گردد.
هدف مطالعه
هدف از انجام این تحقیق، بررسی دقیق تعدادی از اسناد مناقصه (که برای انجام عملیات مختلف و توسط شرکت‌های مهندسان مشاور متفاوت تهیه و تدوین شده‌اند) به منظور استخراج نواقص و کمبوداتی است که وجود آنها موجب بروز اشکالاتی از نظر قراردادی و اجرایی می‌گردد. همچنین بیان برخی از این اشکالات و در نهایت از پیشنهادهایی در راستای سامان‌دهی و بهبود تدوین این بخش از اسناد ارایه می‌گردد.
روش انجام تحقیق
برای انجام این تحقیق، ابتدا ۳۰ سند پیمان و مناقصه از پروژه‌های در دست اجرا و یا اجرا شده سازمان آب و برق خوزستان انتخاب گردید. این اسناد مربوط به پروژه‌هایی هستند که در قالب اسناد پیمان مستقل از هم تهیه شده‌اند و هرکدام از آنها ممکن است یک سد انحرافی، قسمتی از کانال، یک شبکه آبیاری و زهکشی و یا یک واحد عمرانی از شبکه آبیاری و زهکشی را شامل شود. اسناد مذکور به وسیله شرکت‌های مهندسان مشاور مختلف تهیه شده‌اند و زمان تهیه آنها بین سال‌های ۱۳۸۱ تا ۱۳۸۸ می‌باشد. طبق بررسی‌های اولیه به عمل آمده بر روی این اسناد، مشخص گردید که نواقص و کمبودهای موجود در مشخصات فنی-خصوصی بسیار گسترده بوده و ذکر کلیه آنها به تفکیک هر سند در قالب این مقاله نمی‌گنجد. بنابراین، تعدادی از موارد ضروری که وجود آنها در اسناد بسیار حایز اهمیت است، تعیین شده و در اسناد مذکور درخصوص این موارد مورد بررسی قرار گرفتند.
جدول (۱): نتایج بررسی نواقص مشخصات فنی خصوصی اسناد مورد مطالعه
ردیف
شرح
تعداد
درصد
۱
عدم‌ارایه موقعیت پروژه
۱۲
۴۰
۲
عدم‌ارایه اطلاعات هواشناسی
۱۴
۷/۴۶
۳
عدم‌ذکر اطلاعات ژئوتکنیک
۱۶
۳/۵۳
۴
عدم‌وجود اطلاعات منابع تأمین خاک مناسب
۲۶
۷/۸۶
۵
مشخص نبودن فواصل حمل خاک مناسب
۷/۶۶
۶
عدم‌بیان محلهای تأمین مصالح مورد نیاز و آب
۲۰
۷
عدم‌ذکر مشخصات مستحدثات موضوع پیمان
۸
عدم‌انضمام دستورالعملهای جرایم کسری مقاومت بتن و جرایم مربوط به عملیات خاکی
۱۰۰
۹
ذکر مطالب غیرمرتبط
۳۰
۵۰
موارد قابل بررسی
۱- موقعیت پروژه: موقعیت جغرافیایی محل انجام پروژه، موقعیت محل نسبت به شهرها و شهرستان‌های منطقه، راه‌های ارتباطی، راه‌های دست‌رسی و… از مواردی می‌باشند که مشخص بودن آنها برای برآوردهای ریالی و پیشنهاد قیمت پیمانکار قبل از انعقاد قرارداد حایز اهمیت می‌باشد.
۲- اطلاعات هواشناسی: اطلاع از میزان بارندگی، پراکندگی زمانی آن، تعداد روزهای آفتابی و بارانی، دمای متوسط مهانه حداکثر و حداقل دمای منطقه، و… برای برنامه‌ریزی کاری پیمانکار که در آنالیز قیمت ایشان منعکس می‌گردد، حایز اهمیت است.
۳- اطلاعات ژئوتکنیک: انجام مطالعات ژئوتکنیکی دقیق و مشخص بودن مواردی از قبیل جنس زمین منطقه، کیفیت خاک به منظور بررسی امکان استفاده از خاک حاصل از حفاری‌ها در خاک‌ریزی‌ها، سطح آب زیرزمینی در فصول مختلف سال و… از مواردی است که در برآورد صحیح عملیات اجرایی و تنظیم دقیق‌تر اسناد مناقصه و در نتیجه جلوگیری از بروز مشکلات قراردادی اهمیت دارد.
۴- اطلاعات منابع قرضه: یکی از مهم‌ترین عواملی که موجب ایجاد مشکلات قراردادی و اجرایی می‌گردد، مشخص نبودن منابع تأمین خاک مناسب در اسناد، کلی گویی درخصوص این منابع، عدم‌ذکر فواصل تقریبی، عدم‌بررسی استملاک قرضه‌های پیشنهادی و عدم‌بررسی استملاک قرضه‌های پیشنهادی و عدم‌بررسی حجم خاک قابل استحصال از منابع می‌باشد. با توجه به این‌که عمده‌ترین فعالیت در اجرای پروژه‌های توسعه منابع آب، عملیات خاکی می‌باشد، بنابراین، کم‌ترین تغییر چه از نظر حجم و چه از نظر حمل موجب تغییرات قابل توجهی در اسناد و بروز مشکلات قراردادی می‌گردد.
۵- اطلاعات محل تأمین مصالح مورد نیاز: مشخص نبودن محلهای تأمین مصالح و همچنین فواصل حمل تقریبی مورد نیاز عملیات اجرایی از قبیل سیمان، فولاد، مصالح ساختمانی و همچنین آنچه مورد نیاز عملیات اجرایی در تنظیم دقیق‌تر برآورد ریالی عملیات موضوع پیمان است بسیار حایز اهمیت است.
۶- مستحدثات: یکی از مواردی که ضروری است در اسناد مناقصه و در بخش مشخصات فنی خصوصی عنوان گردد، نوع و مقدار عملیات اجرایی از قبیل خاکریزی، خاک‌برداری، لاینینگ، بتن ابنیه و… و همچنین مشخص بودن مشخصات فنی تأسیسات از قبیل طول و ابعاد کانال‌ها و زه‌کش‌ها به تفکیک اصلی درجه ۱ و ۲، نوع سازه‌ها و تعداد آنها، طول جاده سرویس احداثی و… می‌باشد. هرچند نوع و مقدار عملیات اجرایی در قسمت برآورد ریالی عنوان می‌گردد، ولی ذکر آنها در یک جدول مجزا برای آگاهی از نوع عملیات قابل توجه است.
۷- جرایم کسری مقاومت بتن و همچنین جرایم مربوط به عملیات خاکی: با توجه به این‌که دستور‌العمل‌هایی درخصوص جرایم مربوط به عدم‌انطباق انجام عملیات خاکی و بتن با آیین‌نامه‌های مربوطه وجود دارد، ضروری است برای شفاف نمودن عملکرد عوامل ۳گانه پروژه‌ها (کارفرما، مشاور و پیمانکار) این دستورالعمل‌ها ضمیمه اسناد گردد.
۸- ذکر مطالب غیرمرتبط: یکی از مواردی که در اکثر اسناد به چشم می‌خورد، ذکر مطالب غیرمرتبط با پروژه موضوع سند می‌باشد که این مطالب ممکن است از یک بند (یا ماده) و تا ۱۰ها صفحه نیز ضمیمه شده باشد. عمده‌ترین دلیل آن این است که معمولاً مشاورین جهت تنظیم سند از اسناد تهیه شده قبلی استفاده می‌کنند و گاهاً مطالب مربوط به سند قبلی در سند جدید تکرار می‌گردد.
نتایج
نتایج حاصل از بررسی اسناد مورد مطالعه (۳۰سند) درخصوص موارد فوق‌الذکر در جدول (۱) ارایه شده است.
نتیجه‌گیری
با توجه به نتایج حاصل از این تحقیق می‌توان نتیجه گرفت که اکثر اسناد مناقصه تدوین شده دارای نواقص و کمبوداتی هستند که چه قبل از انعقاد قرارداد و چه بعد از آن مشکلاتی را برای عوامل سه‌گانه پروژه (کارفرما، مشاور و پیمانکار) ایجاد می‌کند. از مهم‌ترین این مشکلات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱- ایجاد تغییرات پیش‌بینی نشده در احجام برآوردی که باعث بروز مشکلات قراردادی شامل تنظیم تغییر مقادیر قراردادهای الحاقیه می‌گردد. این مشکل، بیش‌تر مربوط به عدم‌انجام عملیات ژئوتکنیک، مشخص نکردن منابع تأمین خاک مناسب و نامشخص بودن محل تأمین آب مورد نیاز عملیات اجرایی می‌باشد.
۲- اکثر موارد ادعایی پیمانکاران ناشی از شفاف نبودن موارد مندرج در مشخصات فنی خصوصی می‌باشد. از جمله مشخص نبودن جرایم مربوط به عملیات خاکی و بتنی، خاک مناسب (قرضه‌ها) نسبت به معادن پیش‌بینی شده در اسناد به دلایل مختلف از جمله عدم‌بررسی مطالعات ژئوتکنیکی دقیق، عدم‌بررسی امکان استملاک معادن، طبقه‌بندی جنس زمین و… است.
۳- کامل نبودن مشخصات فنی خصوصی باعث بروز مشکلاتی به دلیل تفسیرهای مختلف عوامل ۳گانه پروژه می‌گردد.
پیشنهادها:
به منظور کاهش مشکلات ناشی از از وجود کمبودها و نواقص در مشخصات فنی خصوصی پیشنهاد می‌گردد:
۴- با توجه به اهمیت تأمین خاک مناسب در پروژه‌های آبیاری و زهکشی، ضروری است که مشاورین در هنگام تنظیم سند به مسایل مربوط در این زمینه از قبیل کیفیت خاک معادن پیشنهاد، فواصل حمل، بررسی امکان استملاک آنها و همچنین حجم قابل استحصال از آنها توجه ویژه‌ای نمایند.
۵- انجام آزمایش‌های دقیق ژئوتکنیک به منظور شناخت جنس اراضی منطقه، بررسی امکان استفاده خاک حاصل از حفاری‌ها در خاک‌ریزی‌ها.
۶- تعیین سطح آب زیرزمینی منطقه در فصول مختلف سال.
۷- با توجه به این‌که برخی از مطالعات مربوط به سال‌های گذشته می‌باشد، برای به‌هنگام نمودن آنها فقط به هنگام نمودن برآوردها اکتفا نکرده و درخصوص مسایل مرتبط از قبیل سطح آب زیرزمین منطقه، محلهای تأمین خاک مناسب و مصالح مورد نیاز، آب مورد نیاز عملیات اجرایی و… نیزبازنگری صورت گیرد.
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاه بسته شده است.