گروه انرژی -یکی از چالش‌ها و بحران‌های جدی و مهمی که ایرانِ امروز با آن روبه‌روست، «بحران آب» است. اما این بحران آنچنان که باید نه توسط مردم و نه توسط سیاستمداران جدی گرفته نمی‌شود. یکی از دلایلی که بحران آب هنوز برای بسیاری از مردم کشورمان به مثابه یک بحران جدی تلقی نمی‌شود، این […]
گروه انرژی -یکی از چالش‌ها و بحران‌های جدی و مهمی که ایرانِ امروز با آن روبه‌روست، «بحران آب» است. اما این بحران آنچنان که باید نه توسط مردم و نه توسط سیاستمداران جدی گرفته نمی‌شود. یکی از دلایلی که بحران آب هنوز برای بسیاری از مردم کشورمان به مثابه یک بحران جدی تلقی نمی‌شود، این است که این بحران برای آنها ماهیتی ملموس و عینی پیدا نکرده است چرا که با باز کردنِ شیر آب در خانه، بی‌حدوحصر و بدون محدودیت از این نعمت برخوردار هستند. همچنین کارشناسان این بخش معتقدند بحران آب آن‌گونه که باید و شاید برای نخبگان سیاسی به یک اولویت و مسئله مهم تبدیل نشده است و با وجود اهمیت آب در تمام بخشها وقتی به سطح سیاست‌گذاری نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که مسئله آب، چندان از اولویت و اهمیت برخوردار نیست. فقط براساس زمان‌بندی، گاهی در تابستان اهمیت پیدا می‌کند و گاهی در دیگر فصل‌‌ها از اهمیت خارج می‌شود. این در حالی است مسئله آب یک مسئله پیچیده و بدخیم است که با موضوعات گوناگونی پیوند خورده و نمی‌توان برای آن یک راه‌حل واحد ارائه داد. در این باره، بنفشه زهرایی؛ عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، با اشاره به اینکه جامعه هنوز اولویت بودن مسئله آب را درک نکرده، بیان داشت: در بطن جامعه مسئله محیط‌زیست هنوز از اهمیت لازم برخوردار نیست. در یک نظرسنجی که از مردم پرسیده شده بود به نظر شما نامزدهای انتخابات باید براساس چه اولویتی صحبت کنند، مسئله محیط‌زیست از کم‌ترین اهمیت از نظر مردم برخوردار بود. باید بدانیم که حفاظت از محیط‌زیست، تنها با خواست و مشارکت مردم ممکن است. این مسئله باید به جایگاهی برسد که به‌عنوان یک خواست اجتماعی مطرح بشود. ممکن است مسئله آب برای مردم سیستان‌و بلوچستان مهم باشد اما برای بقیه مردم نه. وی افزود: زمانی که سرمایه اجتماعی نیز کاهش پیدا کند، مردم به اندازه لازم به هشدار‌ها توجه نمی‌کنند و این مسئله می‌تواند بیش از پیش به اتلاف منابع و از بین رفتن سرمایه‌ها در حوزه آب باشد. یک بحث مهم در مسئله آب، پروژه‌های نیمه‌تمام قبلی است. بسیاری حتی اعتقاد دارند که پروژه‌های نیمه‌تمام قبلی موضوعیت نداشتند. دولت باید این پروژه‌ها را بررسی کند و اگر نیاز است با بازطراحی و اصلاح، آنها را در روند اجرا قرار دهد. این فقط به پروژه‌های صیانت از آب مربوط نیست. بسیاری از پروژه‌ها مثل پروژه‌های ساخت مسکن، بی‌توجه به وضعیت منابع آبی کشور در مسیر اجرا قرار گرفته‌اند و اگر اجرا شوند، با معضلات جدی آبی مواجه خواهند بود. عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، ادامه داد: بحث شایسته‌سالاری به شدت در مورد حل مشکلات آب مهم است. کسی که آگاهی و تجربه ندارد، نمی‌تواند بفهمد چه راهکاری بهتر است و چگونه می‌توان به راهکاری برای صیانت از منابع آبی رسید. باید از تزریق نیرو از سایر بخشها به شدت خودداری شود و تا حد امکان از افراد باتجربه و آگاه در مسئله آب استفاده شود. وی گفت: در بحث دیپلماسی آب، ما چیزهایی را از کشورهای همسایه طلب می‌کنیم که خود در انجام آن کاهلیم. برای تقویت این نوع از دیپلماسی، ابتدا خودمان پایبند به رفتار و عمل اصولی باشیم و سپس از همسایه بخواهیم فلان رفتار را در زمینه سیاست‌های آبی داشته باشد. باید یک گزارش دقیق از اثر تغییر اقلیم بر وضعیت آب کشور تهیه شود تا براساس آن بتوانیم سیاست‌گذاری دقیق‌تری در مورد مسئله آب داشته باشیم. باید نقش تغییر اقلیم در کاهش منابع آب تجدیدپذیر کشور مشخص شود. زهرایی؛ اضافه کرد: اگر می‌خواهیم سهم آب را در ارزش‌افزوده تولید کشور افزایش دهیم، بخشی از آن باید از طریق بازتخصیص انجام دهیم. مسیر باز تخصیص یک مسیر بسیار سخت و طولانی است و ممکن است چند ۱۰ سال طول بکشد. باید زیرساخت‌های حقوقی آن فراهم شود. باید در صدور پروانه‌های آبی تجدیدنظر صورت بگیرد و همچنین سرمایه‌گذاری کلانی نیاز دارد. در بسیاری از شهرها، کشاورزان معتقدند دولت باید حق بهره‌برداری از چاه‌های آبی را از آنها بخرد تا بتوانند تغییر معیشت بدهند. همچنین مهدی نظری؛ مدیر گروه آب مرکز همکاری و تحول و پیشرفت ریاست جمهوری، با اشاره به اینکه فهم زمانی از اولویت بودن مسئله آب در تصمیم‌گیری دولتمردان اثرگذار است، گفت: «باید دید که مسئله آب چطور تبدیل به مسئله می‌شود. اگر امروز را نگاه کنیم، احتمالاً آب مسئله نیست. اما به صورت کلی آب در تابستان مسئله مهمی است. اگر افق دو تا سه سال آینده را ببینیم، آب مسئله نیست، اما در افق ۱۰ الی ۲۰ سال، آب مسئله می‌شود. باید دید که روی میز رئیس‌جمهور، آیا آب از اولویتی برخوردار است یا نه. وی افزود: در بحث ناترازی آب، برخی فکر می‌کنند اگر بهره‌وری افزایش پیدا کند، ناترازی نیز حل می‌شود، اما این چنین نیست. به‌طور تقریبی براساس تولید جی‌دی‌پی کشور، می‌توان گفت؛ در بخش خدمات در ازای یک مترمکعب آب ۲۴ دلار، در بخش خدمات ۱۸ دلار و در بخش کشاورزی در ازای یک مترمکعب آب، تنها ۸۰ سنت سود ناخالص وجود دارد. در اینجا، شاید به این فکر شود که باید از بخشی بکاهیم و به بخش پربازده‌تر بپردازیم، اما نمی‌شود، چون با مسائلی چون امنیت غذایی، تولید محصولات راهبردی کشاورزی و اشتغال کشاورزان مواجهیم. نظری؛ ادامه داد: باید حلقه مفقوده اتصال خبرگان و نخبگان با حاکمیت ایجاد شود تا با یک دید دقیق‌تر، برای این مشکل راه‌حل ساخته شود. باید طرحی ریخته شود که امکان اجرا باشد. باید حرف جدی زده بشود و بتوانیم آن را نقد کنیم و از دل مخالفت و تأییدها، به یک راه‌حل اجرایی و دقیق برسیم.
ارسال دیدگاه
قوانین ارسال دیدگاه