به مناسبت روز سمن‌ها

چرا سمن‌ها به پیمانکار تبدیل می‌شوند؟

علی غلام‌فراهانی- دولت روزبه‌روز فربه‌تر می‌شود و این واقعیتی است که نمی‌توان از آن فرار کرد؛ حتی کار به جایی رسیده که پیمانکاران به بهانه بزرگ‌تر شدن دولت طرح مهمی همچون ساماندهی کارکنان دولت را به محاق برده‌اند! از سوی دیگر دولت جدید، دولتی ورشکسته است که به هر بخش آن نگاه کنید، کسری بودجه […]

علی غلام‌فراهانی- دولت روزبه‌روز فربه‌تر می‌شود و این واقعیتی است که نمی‌توان از آن فرار کرد؛ حتی کار به جایی رسیده که پیمانکاران به بهانه بزرگ‌تر شدن دولت طرح مهمی همچون ساماندهی کارکنان دولت را به محاق برده‌اند! از سوی دیگر دولت جدید، دولتی ورشکسته است که به هر بخش آن نگاه کنید، کسری بودجه می‌بینید و بس! در چنین شرایطی سمن‌ها یا همان سازمان‌های مردم‌نهاد می‌توانند کارایی بالایی داشته باشند؛ سازمان‌هایی که از پول دولت تزریق نمی‌کنند و دستشان در جیب خودشان است. در واقع مشارکت در پیشرفت کشور فرآیندی است که طی آن آحاد یک جامعه ظرفیت‌های فردی و نهادی آشکار و پنهان خود را به منظور بهبود پایدار کیفیت زندگی، مدیریت منابع و تولید و توزیع عادلانه ثروت منطبق با اهداف ملی به میدان می‌آورند. سمن‌‌ها یا سازمان‌های مردم‌نهاد به‌عنوان رکن سوم جوامع، به دلیل گسترش فرآیند جهانی‌شدن و کاهش قدرت دولت‌‌ها در برخورد با مسائل اجتماعی از قبیل محیط‌زیست، صلح، فقر، اعتیاد نقش مؤثری در ثبات و آرامش جامعه دارند، به‌گونه‌ای که دانشمندان از آن‌ها به‌عنوان دماسنج اجتماعی یاد می‌کنند. در جامعه ما معمولاً دیدگاه غالب رابطه مستقیم بین مردم و دولت است به این معنا که دولت از بالا برنامه‌ریزی کرده و مردم هم تابع تصمیمات دولت هستند اما در جوامع توسعه‌یافته نقش اصلی بین این دو قشر را سازمان‌های مردم‌نهاد ایفا کرده و تعدیل می‌کنند و به بیانی سازمان‌های مردم نهاد حلقه واسط بین حاکمیت و مردم هستند.

دعوای قدیمی سمن‌ها و پیمانکاران

بحث بر سر اینکه سمن‌ها بهتر هستند یا پیمانکاران؛ بحث دیروز و امروز نیست و سال‌هاست که این بحث مطرح است. سمن‌ها به واسطه عدم اتکای مالی به دولت خود را بهتر از پیمانکاران می‌دانند، حال آن که پیمانکاران نیز خود را رکن اصلی توسعه می‌دانند که برخلاف سمن‌ها نظارت بیشتری رویشان اعمال می‌شود و به قول قدیمی‌ها حساب و کتاب بهتری دارند. جالب آنکه بسیاری از سمن‌ها بعد از سال‌ها بی‌مهری و البته نبود قانون مصوب و شفاف، به پیمانکار تبدیل شده‌اند! در همین رابطه، الهام فخاری؛ عضو شورای شهر تهران، چنین می‌گوید: مؤسسات براساس علاقه و نیاز و حس کار باهم برای یک هدف شکل می‌گیرند ولی پایداری سمن‌ها و استمرار آن‌ها در مسیر وابستگی تام و کمال به تأمین منابع مالی و حفظ توان اجرایی گروه دور هم جمع شده دارد. متأسفانه بعد از مدتی فعالیت سمن به سمت پیمانکاری سوق پیدا می‌کند چون افراد برای معاش و بقای حرکت نیاز به منابع دارند.

میدان دادن به تشکل‌‌ها به جای پیمانکاران

دیروز (دوشنبه) نشست سازمان‌های مردم‌نهاد به مناسبت روز سمن‌‌ها برگزار شد و در این نشست بر نقش سمن‌‌ها به‌عنوان بازوی مشورتی و نظارتی شهر و میدان دادن به تشکل‌‌ها به جای پیمانکاران تأکید شد. ابویی؛ دبیر ستاد سمن‌های شهر تهران در این نشست با تأکید بر اینکه ایجاد توان‌افزایی و توانمندسازی سمن‌‌ها و زیرساخت‌های لجستیکی از درخواست‌های اعضای سمن‌هاست، خاطرنشان کرد: قوانین دست و پاگیر یکی از چالش‌هاست و مؤسساتی که می‌خواهند کار خیر انجام دهند باید حق بیمه و مالیات بپردازند و ایجاد فرصت‌های میدان دادن به تشکل‌‌ها به جای پیمانکاران از دیگر درخواست‌های اعضای سمن‌هاست. اولین راهبرد ما این است که یک مرجع شاخص و معین برای سیاست‌گذاری سمن‌‌ها وارد عمل شود و زمینه توسعه سازمان‌های مردم‌نهاد به ویژه برای نسل جوان را فراهم کند. ابویی؛ با تأکید بر استفاده از ظرفیت آینده‌پژوهی برای سمن‌ها، گفت: قوانین و زیرساخت‌های حقوقی تشکل‌‌ها با چالش روبه‌روست و تصمیمی برای آن‌ها در نظر گرفته نشده و سمن‌‌ها براساس مصوبات هیئت وزیران فعالیت می‌کنند و قانون تشکل‌‌ها بیش از یک دهه است که بین مجلس و تشکل‌‌ها در رفت و آمد است و به نتیجه نمی‌رسد.