فاجعه پلاسکو؛ درس‌ها و عبرت‌ها

   گروه راه و شهرسازی – ۸ روز از حادثه تلخ پلاسکو می‌گذرد. از زوایای مختلف به چگونگی و علل فنی این اتفاق تلخ پرداخته شده است. این‌که متولی اصلی بروز این فاجعه هولناک چه نهاد یا سازمان‌هایی بودند، جای بحث فنی گسترده‌ای دارد؛ اما گذشته از حرف‌های بی‌جای جناحی و سیاسی برای انداختن توپ […]

   گروه راه و شهرسازی – ۸ روز از حادثه تلخ پلاسکو می‌گذرد. از زوایای مختلف به چگونگی و علل فنی این اتفاق تلخ پرداخته شده است. این‌که متولی اصلی بروز این فاجعه هولناک چه نهاد یا سازمان‌هایی بودند، جای بحث فنی گسترده‌ای دارد؛ اما گذشته از حرف‌های بی‌جای جناحی و سیاسی برای انداختن توپ تقصیرات به زمین نهادی خاص، باید بدانیم چه دستگاه و نهاد‌هایی در انجام وظیفه قصور کردند تا در جهت اصلاح ساختاری آنها برای جلوگیری از حوادث بعدی اقدام شود. مهم این است که حادثه پلاسکو، هشدار بزرگی بود به همه کشور به‌خصوص برای تهران بزرگ. آیا برای وقوع زلزله احتمالی در تهران و یا شهرهای دیگر کاری کرده‌ایم و آمادگی داریم؟

مدیریت شهری از اهرم‌های فشار برای ایمن‌سازی پلاسکو استفاده نکرد

نایب‌رییس اول سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور با بیان این که عدم انفجارهای مهیب در ساختمان پلاسکو را مدیون نقش سازمان نظام مهندسی در عدم ارایه گاز شهری به این بنا به دلیل ناایمن بودن آن هستند، گفت: متأسفانه مدیریت شهری از اهرم‌های فشار برای ایمن‌سازی این ساختمان استفاده نکرد و امروز تمام ساختمان‌های بالای ۲۰ سال در تهران وضعیت مشابه با پلاسکو را دارند.

علی‌فرج‌زاده‌ها درباره دلایل فروریزش ساختمان پلاسکو و بررسی علت چگونگی این رخداد اظهار داشت: موضوع مهم در این سانحه مربوط به مدیریت شهری می‌شود. چرا که به‌طور قطع شهرداری می‌توانست با اهرم‌های فشار برای ایمن‌سازی ساختمان پلاسکو اقدام کند.

وی با تأکید بر این که شهرداری از اهرم‌های اجرایی برای این اقدام استفاده نکرد، گفت: نکته دیگر درباره عملکرد صنوف و اتحادیه‌ها است. چرا که می‌توانستند در ازای خدمات کسبه این ساختمان آنها را ملزم به ایمن‌سازی بنا کنند.

نایب رییس اول سازمان نظام مهندسی افزود: کسبه ساختمان پلاسکو به دلایل گوناگون روزانه با شهرداری‌ها و اتحادیه‌های مربوط به خود در ارتباط هستند که هرکدام ازاین دستگاه‌ها و نهاد‌ها می‌توانستند از اهرم‌های فشار برای رعایت مقررات ایمنی استفاده کنند.

فرج‌زاده‌ها ادامه داد: بهترین راهکار این بود که هم شهرداری‌ها و هم صنوف مرتبط ارایه خدمات به کسبه را منوط به ایجاد شرایط ایمن در ساختمان می‌کردند.

وی با اشاره به مالکیت بنیاد مستضعفان در این ساختمان اظهار داشت: مدیریت شهری می‌توانست اهرم فشار را برای بهره‌برداران از این ساختمان اعمال کند و بهره‌بردار هم برای اقدامات ایمنی در ساختمان می‌توانست مالک را تحت فشار بگذارد.

نایب رییس اول سازمان نظام مهندسی گفت: از سوی دیگر تمام کسبه پروانه و مجوز کار دارند که اتحادیه‌ها می‌توانستند تمدید تاریخ پروانه اشتغال کسبه پلاسکو را منوط به اجرای قوانین ایمنی در ساختمان کنند.

فرج‌زاده‌ها با تأکید بر این‌که شهرداری نباید به اخطارنامه‌های مکتوب اکتفا می‌کرد، اظهار داشت: در کشورمان قوانین متعددی برای مسایل وجود دارد اما نقطه ضعف آن است که این قوانین جاری نیستند و در اجرای آنها موانعی وجود دارد.

این مقام مسؤول گفت: نکته قابل توجه در این رخداد این است که نه مدیریت شهری و نه اتحادیه مرتبط از اهرم‌های اجرایی و فشار برای ایمن‌سازی این ساختمان استفاده نکردند.

وی با بیان این‌که هرچه فریاد می‌زدیم این ساختمان‌ها ایمن نیستند، گوش فرا نمی‌دادند، اظهار داشت: موضوع را نباید تنها یک ساختمان پلاسکو بدانیم و امروز بسیاری از ساختمان‌های تهران وضعیت مشابه با پلاسکو را دارند.

فرج‌زاده‌ها با تأکید بر این که عدم انفجارهای مهیب را در ساختمان پلاسکو مدیون عملکرد و نقش سازمان نظام مهندسی هستند اظهار داشت: در حالی که تمام حوزه‌ها مانند آب، برق، مدیریت شهری و… به ساختمان ناایمن پلاسکو خدمات ارایه کردند اما سازمان نظام مهندسی به دلیل ناایمن بودن این ساختمان از ارایه گاز شهری به آن جلوگیری کرد.

وی ادامه داد: خوشبختانه ساختمان پلاسکو به گاز شهری متصل نبود وگرنه شاهد انفجارهای مهیب در آن منطقه و افزایش خسارات و تلفات در آن منطقه می‌شدیم.

نایب رییس اول سازمان نظام مهندسی گفت: از چند سال گذشته با توافق شرکت ملی گاز و وزارت راه و شهرسازی قرار بر این شد که صدور تأییدیه‌های گازشهری بر عهده سازمان نظام مهندسی استان‌ها باشد. به همین دلیل سازمان نظام مهندسی استان تهران با بررسی ساختمان پلاسکو و مشاهدات مبنی بر عدم رعایت مقررات ایمنی در ساختمان حاضر نشد گاز شهری به این ساختمان ارایه دهد. هر چند که درخواست‌های متعددی برای این ساختمان وجود داشت.

فرج‌زاده‌ها با اشاره احتمال تکرار این سانحه برای سایر ساختمان‌ها گفت: متأسفانه تهران دارای بافت فرسوده وسیعی است. امروز این اتفاق برای ساختمان پلاسکو افتاد اما مدیریت شهری و سایر دستگاه‌ها به این فکر کنند که اگر زلزله ۵ ریشتری در تهران رخ دهد چندین ساختمان مانند پلاسکو ریزش خواهد داشت؟

وی تأکید کرد: در حالی که تنها یک ساختمان ۱۵ طبقه فروریزش داشته می‌بینیم که چندین دستگاه و نهاد درگیر این موضوع هستند حال اگر این اتفاق همزمان برای چند ساختمان رخ دهد چگونه می‌خواهند عمل کنند؟

وی در ادامه درباره این‌که چه تعداد ساختمان در تهران نیازمند اقدامات فوری برای ایمن‌سازی هستند، اظهار داشت: تمام ساختمان‌هایی با عمر بالای ۲۰ سال خطراتی مانند ساختمان پلاسکو را دارند و مدیریت شهری از این پس باید به فکر ایمن‌سازی این ساختمان‌ها در بازه زمانی سریع باشد.

حادثه پلاسکو نتیجه سازش مدیریت شهری با سوداگران است

وزیر راه و شهرسازی با بیان این‌که نتیجه سوداگری در مدیریت شهری سانحه پلاسکو است، گفت: وقتی مدیریت شهری تجارت‌پیشه باشد مأموریت خود را سازش با سوداگران می‌بیند و نتیجه آن هم وقوع این بحران‌ها است و متأسفانه رسانه ملی هم در مورد خطرات مدیریت شهری در حق مردم جفا می‌کند.

عباس آخوندی در دومین همایش شهرسازی ریل پایه با اشاره به حادثه ساختمان پلاسکو اظهار داشت: آنچه در فروریزش ساختمان پلاسکو رخ داد تنها تحقق یک مخاطره از مخاطرات احتمالی این گونه در زندگی شهری و توسعه شهری است.

وزیر راه و شهرسازی با بیان این‌که مدیریت شهری تجارت‌پیشه، مأموریت اصلی خود را سازش با سوداگران می‌بیند، تأکید کرد: این نوع مدیریت شهری نتیجه‌ای جز شکل‌گیری بحران‌ها ندارد و این بحران‌ها ممکن است هر روز در این نوع مدیریت شهری رخ دهد.

آخوندی با انتقاد از رویکرد رسانه ملی برای پوشش این سانحه گفت: متأسفانه این روز‌ها می‌بینم که رسانه ملی تمام موضوع را به سانحه برای یک ساختمان کاهش می‌دهد و این نوع رویکرد رسانه ملی جفا در حق مردم است.

وزیر راه و شهرسازی ادامه داد: نگاه ما باید به اولویت‌بندی در نگاه شهری باشد اگر محور توسعه را شهروند، جابه‌جایی و محیط‌زیست بدانیم، قاعدتاً تخصیص بودجه‌های عظیم در اداره شهر باید تغییر کند.

آخوندی با بیان این‌که بودجه شهرداری‌ها ارقام بسیار بزرگی است، ادامه داد: این‌که بودجه ۱۷ هزار میلیاردی شهر تهران را چگونه و به چه چیزی تخصیص دهیم نکته مهمی است.

وزیر راه و شهرسازی تأکید کرد: سوداگری در شهر بر شهر غلبه کرده و نتیجه این سوداگری‌ها چیزی جز بحران‌هایی مانند سانحه پلاسکو نیست.

ایمنی ساختمان فرسوده پلاسکو با افزایش بار، کاهش یافت

معاون سابق وزیر راه و شهرسازی می‌گوید، ساختمان پلاسکو در زمان ساخت از استانداردهای لازم برخوردار بوده است.

احمد مجیدی افزود: با فرهنگ‌سازی مناسب مردم باید قبول کنند که استفاده نامناسب از ساختمان، عمر مفید آن را کوتاه می‌کند و همین مسأله در ریزش ساختمان پلاسکو بسیار تأثیرگذار بوده است.

وی با بیان این که در ایران برای ساخت و ساز قوانین و مقررات خوبی داریم، گفت: در صورتی که این مقررات در ساخت و ساز رعایت و همه دست‌اندرکاران این حوزه از مهارت‌های لازم برخوردار باشند، ما شاهد چنین حوادث تلخی در کشور نخواهیم بود.

معاون سابق وزیر راه و شهرسازی تأکید کرد: مقررات ملی ساختمان بر استفاده از مصالح ساختمانی استاندارد تأکید دارد و اگر همه سازندگان ما از مصالح ساختمانی استاندارد استفاده کنند، در این صورت شاهد ساخت ساختمان‌های کیفی با عمر مفید بیش‌تری در ایران خواهیم بود.

مجیدی با بیان این‌که معمولاً برای ساخت ساختمان‌ها بیش‌تر از کارگران سر چهارراه‌ها استفاده می‌شود، تصریح کرد: این در حالی است که ضوابط و مقررات ساخت و ساز در کشور بر استفاده از کارگران ساختمانی ماهر و آموزش دیده تأکید دارد.

وی یادآور شد: استفاده از کارگران ساختمانی که هیچ گونه مهارتی ندارند ایمنی و اطمینان را در حوزه ساخت و ساز کم‌تر می‌کند و استفاده از کارگران ماهر، مجریان ذی‌صلاح و پیمانکاران متخصص و به‌کارگیری مصالح استاندارد در ارتقا کیفیت ساخت و ساز در ایران مثمر ثمر خواهد بود.

به گزارش ایرنا، ساختمان تجاری پلاسکو در محدوده خیابان جمهوری تهران ساعت ۸ صبح ۳۰ دی ماه دچار حریق شد که پس از ۳ ساعت و نیم تلاش آتش‌نشانان برای مهار آتش، ۱۵ طبقه ساختمان به‌طور کامل فرو ریخت.

در مجموع یک هزار و ٢٠٠ واحد در مجتمع تجاری پلاسکو وجود داشت که براساس آمار‌ها ۵۶۰ واحد، فعال بود.۱۵ هزار میلیارد ریال خسارت به این واحد‌ها وارد شده است و ۳ هزار کارگر نیز بیکار شدند.

بخش زیادی از کسبه این ساختمان در صنف تولیدکنندگان و فروشندگان پیراهن بودند که ۹۹ درصد آنان از این واحد‌ها به عنوان «مرکز پخش» استفاده می‌کردند. همچنین ۱۸۰ واحد در این ساختمان تولیدکننده و فروشنده دیگر اقلام بودند.

 

در این ساختمان که سال ۱۳۴۱ احداث شده بود، ۴۰۰ واحد پیراهن دوز، ۶ واحد کش‌بافت، ۸ واحد صنف خیاطان و ۲۰ واحد تولیدی کفش فعال بودند.