تقسیم عادلانه فقر در انتظار جامعه؛ برنامه دولت وزیر رفاه و امور اجتماعی جدید چیست؟

مهدی یاوری- شاید عامیانه‌‌ترین تعریف فقیر از نگاه مردم این باشد؛ فقیر یعنی کسی که در چهارراه‌ها و خیابان‌ها دستش را به سمت مردم دراز می‌کند. کسی که از همه جا مانده و رانده شده و آبرویش را در کف دستش می‌گذارد تا بتواند با آن نانی به دست آورد! حال اگر بخواهیم دیدی کلان […]

مهدی یاوری- شاید عامیانه‌‌ترین تعریف فقیر از نگاه مردم این باشد؛ فقیر یعنی کسی که در چهارراه‌ها و خیابان‌ها دستش را به سمت مردم دراز می‌کند. کسی که از همه جا مانده و رانده شده و آبرویش را در کف دستش می‌گذارد تا بتواند با آن نانی به دست آورد! حال اگر بخواهیم دیدی کلان نسبت به داستان فقر داشته باشیم، حقیقتی تلخ همراهمان می‌شود؛ اینکه اکثریت جامعه به سمت فقر کشانده شود. بدون تردید فقر و نابرابری‌های اقتصادی از زمرة مهم‌‌ترین معضلات جامعه بشری است که از جایگاه ویژه‌ای در بین سایر مسائل اجتماعی برخوردار است. فقر از بنیادی‌‌ترین مشکلات و ناهنجار‌ترین دردهای زندگی انسان است که با وجود پیشرفت و توسعه گسترده در زندگی بشری، میزان آن نه‌تنها کاسته نشده، بلکه بر طبق آمارهای موجود در حال افزایش است. مشکلات فقر صرفاً منحصر به پیامدهای خود فقر نمی‎باشد، بلکه مشکلات این مسئله اجتماعی، زمانی شدت پیدا می‎کند که آن بسترساز انحرافات می‎گردد. ارتباط بین فقر و انحرافات اجتماعی، موضوعی نو و بدیع نیست.

برابری عادلانه فقر در انتظار جامعه

هفته گذشته نشستی از سلسله‌نشست‌های «آینده اجتماعی ایران در مواجهه با فقر و نابرابری» برگزار شد، در این نشست مقصود فراستخواه؛ جامعه‌شناس، با اعلام اینکه نمی‌توان فقر را با عدد و رقم بیان کرد چرا‌که به مصاحبه و توصیف عمیق نیاز دارد، افزود: تنها می‌توان سطحی‌‌ترین لایه‌های فقر را با عدد و رقم توصیف کرد. براساس تحقیقاتی که داشتم، یک‌سوم خانوارهای ایرانی حداقل به‌نوعی با خط فقر مطلق مواجه‌اند. البته این‌ها مربوط به افراد زیرخط فقر نیست. ما با گروهی مواجه‌ایم که گرسنگی می‌کشند و با کم‌ترین میزان کالری زندگی می‌گذرانند. زهرا کاویانی؛ پژوهشگر اقتصادی نیز، در این نشست گفت: نرخ فقر در کشور در سال ۸۵ با ۱۵ درصد شروع شد و تا سال ۹۱ ادامه داشت. در سال ۹۱، نرخ فقر افزایش یافت، یک‌سال قبل از آن دور اول تحریم‌ها شروع شده بود و دو رشد اقتصادی منفی بسیار بزرگ برای سال‌های ۹۰ و ۹۱ رخ داد که منفی ۹ و ۱۱ درصد بود. همچنین در کنار آن، برای اولین‌بار بعد از دهه۷۰، میزان تورم به بالای ۳۰ درصد و نزدیک به ۴۰ درصد رسید. براساس اعلام این پژوهشگر اقتصادی، در این وضعیت تمام مردم کشور، به‌طور متوسط نسبت به سال قبلش، فقیرتر شدند و ارزش حقیقی درآمدشان حدود ۹ درصد کاهش پیدا کرد. یعنی درآمد‌ها به اندازه قیمت‌ها بالا نرفت و نرخ فقر را به ۲۰ و ۲۱ درصد رساند.

کاهش فقر؛ مأموریت دولت

تقریباً هیچ وزارتخانه‌ای به اندازه وزارت کار با زندگی و معیشت مردم گره نخورده است. احمد میدری؛ به‌عنوان سکاندار پیشنهادی وزارت تعاون، کار و رفاه‌اجتماعی دولت چهاردهم، معرفی شده است. با توجه به برنامه میدری برای وزارت کار، یکی از مشکلات این وزارتخانه، افزایش فزاینده فقر و نابرابری است. راهکار میدری؛ برای فائق آمدن به این مسئله، تهیه پیوست عدالت و تأمین‌اجتماعی برای لوایح و طرح‌ها، در مرکز توانمندسازی حکومت و جامعه مبانی و شیوه‌های آن تهیه شده است. همچنین، عدم ارزیابی طرح‌‌ها و برنامه‌های حوزه تعاون، کار و رفاه‌اجتماعی برای بهینه‌سازی و رفع نواقص از جمله دیگر گلوگاه‌های این وزارتخانه است. میدری؛ راه‌حل این گلوگاه را در طراحی چارچوب واحد و استانداردهای ارزیابی سیاست تقویت همکاری دولت-جامعه برای استفاده از ظرفیت نهاد‌ها و تشکل‌های علمی و مردمی در اجرای ارزیابی سیاست‌‌ها می‌داند.

حال باید منتظر ماند و دید که آیا برنامه‌های وزیر پیشنهادی رفاه در دولت جدید جواب می‌دهد یا اینکه نمایندگان به وی به‌عنوان وزیر رفاه و امور اجتماعی رأی نخواهند داد.