دوراهی دولت برای حذف کارت سوخت درپی اصرار نفتی ها

 

سمیه مهدوی- یکی از دلایل عرضه بنزین از طریق کارت سوخت تلاش برای واقعی‌سازی قیمت‌ها و کاهش قاچاق بود امری که به زعم مسؤولان نفتی براساس آمار ارایه شده محقق گشته است و دیگر نیازی به استفاده از این کارت‌ها نیست اما این‌گونه به نظر می‌رسد که برای کنترل اوضاع با مداومت بر این امر باید روند نظارت بر بازار را ادامه داد تا از افزایش دوباره آمار قاچاق و رانت خواری در بازار جلوگیری شود و مانند سایر طرح‌ها و پروژه‌ها که در برهه‌ای از زمان ارایه می‌شود و هنوز به سرانجام نرسیده بلاتکلیف رهایش نکنند.

چندی است زمزمه‌هایی مبنی بر حذف کارت سوخت به گوش می‌رسد، پروسه‌ای که تا چند وقت پیش صحبت از جایزه دار کردن آن بود، آن هم به منظور ایجاد انگیزه بیش‌تر برای خودروسواران. حال جریان حذف کارت‌های سوخت که وزارت نفت مصر به انجام آن شده مخالفت‌ها و واکنش‌های متعددی را برانگیخته است. حضور سامانه کارت سوخت که می‌تواند با ممانعت از جولان رانتخواران به شفاف‌سازی عرضه و تقاضای بنزینی کمک شایانی کند و در نهایت به کاهش آمار قاچاق و این محموله بنزینی منجر شود با اما و اگرهای متعددی همراه شده است.

موضع‌گیری دولت نسبت به از دور خارج شدن کارت سوخت حضور این سامانه در بازار است.

نوبخت سخنگوی دولت می‌گوید: هنوز جمع‌بندی کافی در این‌باره نداشته است، عده‌ای می‌گویند ممکن است باعث زحمت شود، اما نظر سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور استمرار وضع موجود است. این در حالی است که بیژن نامدار زنگنه، وزیر نفت بیان کرده بود وزارت نفت به دنبال توقف عرضه کارتی بنزین است و برای نهایی کردن این موضوع دنبال مذاکره با دولت می‌باشد.

با توجه به این‌که پس از عرضه تک‌نرخی بنزین، رشد مصرف این فرآورده نفتی در کشور متوقف شده و در تمامی استان‌های مرزی رشد مصرف بنزین به مراتب کم‌تر از دو درصد بوده است مسؤولان نفتی را برآن داشت تا به فکر توقف عرضه بنزینی با کارت بیفتند.

پیش‌تر مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران در این خصوص گفته بود: در مجموع ۳ هدف بزرگ برای عرضه کارتی بنزین تعریف شده بود، مدیریت مصرف، اصلاح قیمت‌ها و مقابله با قاچاق سوخت ۳ هدف بزرگ اجرای این طرح به شمار می‌رود.

سجادی با بیان این‌که در طول حدود ۸ سال گذشته تاکنون تمامی اهداف عرضه کارتی بنزین در کشور محقق شده است، تصریح کرد: از سوی دیگر، در شرایط فعلی با توجه به عرضه تک‌نرخی و حذف سهمیه‌ها، مردم عملاً هیچ گونه انگیزه‌ای برای خرید بنزین با استفاده از کارت هوشمند سوخت شخصی خود ندارند.

از سوی دیگر در حال حاضر بالغ بر ۹۰ درصد مردم از کارت سوخت جایگاه‌داران برای خرید بنزین استفاده می‌کنند و عدم استفاده از کارت‌های شخصی سوخت توسط مردم مشکلات متعددی را در سطح جایگاه‌های بنزین کشور به وجود آورده است.

ناصر رییسی فرد؛ رییس کانون انجمن‌های صنفی کارفرمایی؛ می‌گوید: این رویه، علاوه بر تحمیل هزینه‌های بیش‌تر مالی به جایگاه‌داران، محدودیت‌های متعددی ایجاد کرده به عنوان نمونه هر کارت سوخت جایگاه‌داران در طول شبانه‌روز تنها برای انجام ۲۵۰ عملیات سوخت‌گیری طراحی شده است. این مقام مسؤول با تأکید بر این‌که به عبارت دیگر اگر در طول شبانه‌روز بیش از ۲۵۰ بار عملیات سوخت‌گیری انجام شود، این کارت قابل استفاده نخواهد بود و باید کارت دیگری جایگزین شود، اظهارداشت: از سوی دیگر ممکن است برای انجام این ۲۵۰ بار عملیات سوخت‌گیری، در هر نوبت از ۴تا ۶۰ لیتر بنزین سوخت‌گیری شود.

وی با بیان این‌که هم‌اکنون به ازای هر نازل در جایگاه‌های سوخت، یک کارت نصب شده است، تأکید کرد: با توجه به محدودیت ۲۵۰ بار سوخت‌گیری در طول شبانه‌روز، پس از انجام این عملیات، عملاً کارت سوخت از چرخه مصرف خارج می‌شود و به دنبال آن نازل جایگاه هم از مدار بهره‌برداری خارج خواهد شد.

اما در این میان مخالفان با حذف این سامانه معتقدند اجرایی شدن این طرح نظارت را بر بازار سوخت از بین خواهد برد.

مدیر کل مبارزه با قاچاق فرآورده‌های نفتی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز با بیان این‌که جایگاه‌دار نظارت‌گریز است، در این خصوص بیان می‌کند: سامانه سوخت قدرت نظارت به دستگاه نظارتی می‌دهد، اما جایگاه‌دار مخالف است و می‌گوید کارت سوخت را جمع کنید، چون نمی‌خواهد نظارتی روی او وجود داشته باشد.

وی تأکید می‌کند: اگر امروز نماینده جایگاه‌داران می‌گوید ما مخالفیم و سامانه باید جمع‌آوری شود، به این دلیل است که جایگاه‌داران نظارت‌گریز هستند و مایل نیستند، بر رفتار آن‌ها نظارت هوشمند و متمرکزی اعمال شود؛ لذا مخالفت می‌کنند و می‌گویند این سامانه به درد نمی‌خورد و کارآیی خود را از دست داده است؛ لذا اگر افرادی مخالف سامانه هوشمند سوخت هستند، مخالف شفاف‌سازی هستند.

خورشیدی با بیان این‌که سامانه سوخت فرایند توزیع بنزین را کاملاً شفاف و قابل رهگیری می‌کند، ادامه می‌دهد: شما می‌توانید دقیقاً بگویید که به تاکسی‌ها، وانت‌بار‌ها یا خودروهای شخصی با مشخصات خاصی چقدر سوخت تحویل داده شده است و همه این قابلیت‌ها به مدیریت مصرف سوخت کمک می‌کند.

 

این مقام مسؤول با بیان این‌که سامانه سوخت با مصوبه دولت ایجاد شده است و وزارت نفت راساً نمی‌تواند آن را جمع‌آوری کند، ادامه می‌دهد: جمع‌آوری سامانه سوخت هم هزینه قابل توجهی دارد چون باید پوز و دستگاه‌های نصب شده روی تک تک پمپ‌های درون جایگاه‌ها را‌ بردارند و از حالت الکترونیکی فعلی به حالت مکانیکی سابق برگردانند چنانکه در حال حاضر نازل‌های سوخت سراسر کشور به صورت الکترونیکی از مرکز داده‌های شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی کنترل می‌شود.

وی در این باره که جایگاه‌داران سوخت اعلام کرده‌اند که خودشان اقدام به جمع‌آوری سامانه سوخت می‌کنند، می‌گوید: جایگاه‌داران نمی‌توانند راساً سامانه را جمع‌آری کنند، چون این اموال دولتی محسوب می‌شوند.

جایگاه‌داران بابت دستگاه پایانه فروش (pos) نصب شده روی نازل‌‌ها و حتی بابت PC‌ها و TC‌هایی که در دفاتر جایگاه‌ها مستقر شده هیچ هزینه‌ای پرداخت نکرده‌اند و حتی هزینه‌های پشتیبانی را هم شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی را ندارند؛ این اموال دولتی محسوب می‌شود و جایگاه‌داران اجازه دخل و تصرف در آن را ندارند.

 

خورشیدی با تأکید بر این‌که این سامانه یک ثروت ملی در حوزه IT محسوب می‌شود، گفت: الان ما به یک برند در این حوزه تبدیل شده‌ایم و همان‌طور که مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی گفته‌اند خیلی کشور‌ها به ما مراجعه می‌کنند تا از این سامانه هوشمند سوخت الگو بگیرند و کپی‌برداری کنند و حتی خیلی کشور‌ها از ما درخواست می‌کنند که ما در این کشور‌ها این سامانه را پیاده کنیم.

وی تصریح کرد: یعنی این سامانه تبدیل به پایه‌ای برای صادرات دانش‌بنیان در حوزه IT شده است.

مدیر کل مبارزه با قاچاق فرآورده‌های نفتی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز توضیح داد: بیش از ۴ هزار پمپ بنزین با بیش از ۶۰ هزار نازل در یک پهنه جغرافیایی گسترده به صورت متمرکز از تهران مدیریت می‌شود که نشان می‌دهد کار بسیار بزرگی انجام شده است.

براساس جدید‌ترین اظهارات مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی سجادی درباره ادعای برخی کارشناسان مبنی بر نابودی سامانه هوشمند سوخت پس از تک نرخی شدن بنزین گفت: قرار نیست این سامانه حذف شود، طرح سمیه بندی گازوییل باید در بستر سامانه هوشمند سوخت اجرا شود.

یکی از دلایل عرضه بنزین از طریق کارت سوخت تلاش برای واقعی‌سازی قیمت‌ها و کاهش قاچاق بود امری که به زعم مسؤولان نفتی براساس آمار ارایه شده محقق گشته است و دیگر نیازی به استفاده از این کارت‌ها نیست اما این‌گونه به نظر می‌رسد که برای کنترل اوضاع با مداومت بر این امر باید روند نظارت بر بازار را ادامه داد تا از افزایش دوباره آمار قاچاق و رانتخواری در بازار جلوگیری شود و مانند سایر طرح‌ها و پروژه‌ها که در برهه‌ای از زمان ارایه می‌شود و هنوز به سرانجام نرسیده بلاتکلیف رهایش نکنند.

 

هفته گذشته پیشنهاد توقف آزمایشی عرضه کارتی بنزین برای نوروز و روزهای پایانی اسفند ارایه در حالی مطرح شد که در صورت موافقت، عرضه بنزین آزاد خواهد شد از سوی دیگر ناصر سجادی دیروز از افزایش قیمت بنزین در سال آینده با توجه به گرانی دلار و تورم خبر داد.