اختصاص بنزین به نفر کلید حل معضل ناترازی؟!  

مصرف بیش از حد بنزین و سوء‌مدیریت در توزیع یارانه بنزین، به یکی از چالش‌های اقتصادی کشور تبدیل شده، به‌طوری که این امر منجر به ناترازی بنزین شده است. به نظر می‌رسد هر چه میزان تولید بنزین بیشتر می‌شود، مصرف بیشتر می‌شود که به تبع آن واردات هم بیشتر می‌شود. به‌طوری که در روزهای اخیر مصرف بنزین از مرز ۱۴۰میلیون لیتر در روز نیز عبور کرده است. این در حالی است که در سال تقریباً پنج میلیارد دلار بنزین وارد کشور می‌شود که معادل دو ماه از کل فروش نفت‌خام کشور است. در صورت عدم اصلاح روند مصرف، شاهد واردات بسیار بیشتر و به خطر افتادن امنیت انرژی کشور خواهیم بود. به گزارش مناقصه‌مزایده، برخی از کارشناسان این حوزه، دلایل این افزایش مصرف بنزین را تولید خودروهای بی‌کیفیت داخلی با مصرف بالا می‌دانند. البته علاوه بر این موضوع قاچاق قابل‌توجه سوخت به کشورهای همسایه نیز تأثیر بسزایی در این ناترازی دارد. از آنجا که طبق اظهارنظر مسئولان دولت چهاردهم، مسئله تغییر قیمت بنزین در دستور کار دولت نیست، در این راستا بسیاری از کارشناسان ایده اختصاص سهمیه بنزین به نفر را مطرح می‌کنند. در این چارچوب سهمیه یارانه‌‌ای بنزین به کدملی هر شخص اختصاص داده می‌شود. اسماعیل کفایتی؛ رئیس پارک نوآوری و فناوری نفت و گاز کشور، درخصوص اختصاص سهمیه بنزین به نفر، تصریح کرد: هدفمندی یارانه‌ها اقدام مناسبی بود که در راستای تخصیص عادلانه یارانه‌ها در دستور کار قرار گرفت. به نظر می‌­رسد، تخصیص سهمیه بنزین به نفر نیز با هدف عدالت‌خواهانه باید در دستور کار قرار بگیرد. وی ادامه داد: هر اقدامی یکسری تبعات دارد که باید برای آن­‌ها چاره‌­اندیشی داشته باشیم. طرح اختصاص سهمیه بنزین به نفر نیز از این قاعده استثنا نیست. قرار است با هدف تخصیص عادلانه یارانه سوخت، سهمیه­ مشخصی از بنزین یارانه‌­ای برای هر کدملی در نظر بگیریم. رئیس پارک نوآوری و فناوری نفت و گاز کشور، تصریح کرد: ترجیحاً بهتر است که سهمیه بنزین افراد به صورت نقدینگی در اختیار آن­‌ها قرار نگیرد. روش مناسب­تر این است که به صورت اعتباری سهمیه بنزین افراد برایشان در نظر گرفته شود. به‌طور مثال، می­توانیم در قالب اعتبارات و تسهیلات ما به‌ازای بنزینی که افراد از آن استفاده نمی‌­کنند را در نظر بگیریم. کفایتی؛ گفت: نیاز است بررسی­‌های کارشناسی جدی درخصوص طرح اختصاص سهمیه بنزین به نفر صورت بگیرد. باید با یک خرد جمعی این کار انجام شود. به نحوی که کم‌ترین تبعات را به لحاظ تورمی و معیشتی برای مردم داشته باشد. وی ادامه داد: در اینکه نیاز است به سمت اعمال راهکارهایی مانند اختصاص سهمیه بنزین به نفر حرکت کنیم، شکی نیست. زیرا ادامه روند فعلی مبنی بر افزایش تقاضا و تولید به موازات یکدیگر و این که به واردات این ماده استراتژیک وابسته شویم، به صلاح کشور نیست. رئیس پارک نوآوری و فناوری نفت و گاز کشور، خاطرنشان کرد: در نهایت باید به سمت عادلانه­‌سازی تخصیص یارانه سوخت حرکت کنیم و اصلاحاتی در این زمینه به اجرا بگذاریم. تخصیص سهمیه بنزین به نفر راهکاری است که ­می­تواند عدالت اجتماعی را در زمینه عرضه یارانه بنزین محقق کند. اما نیاز است با کار کارشناسی جدی این طرح را پیش ببریم. کفایتی؛ گفت: اختصاص سهمیه بنزین به نفر می­تواند در کنترل مصرف اثرگذار باشد. وقتی افراد بدانند فقط میزان مشخصی بنزین یارانه‌­ای دارند و اضافه مصرف را باید از بازار آزاد تهیه کنند، به مدیریت مصرف­شان می­‌پردازند. اما این روش به تنهایی بهینه‌سازی مصرف را به دنبال نخواهد داشت. نیاز است در کنار اعمال این روش، به فرهنگ­سازی در زمینه مصرف سوخت نیز بپردازیم. وی ادامه داد: نیاز است فرهنگ مصرف را در کشورمان تغییر دهیم. افزایش قیمت بنزین در این زمینه کمک‌کننده خواهد بود اما قطعاً نیاز است فرهنگ­سازی را در دستور کار قرار دهیم. به‌طور مثال، مواردی همچون تک‌سرنشینی و عدم استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی باید رفع شود. در همین راستا، نیاز است تقویت ناوگان حمل‌ونقل عمومی را داشته باشیم تا زمینه برای استفاده از این وسایل فراهم شود. رئیس پارک نوآوری و فناوری نفت و گاز کشور، خاطرنشان کرد: مسئله بنزین فقط از بعد اقتصادی و مشکلاتی که به لحاظ مالی برای کشور ایجاد کرده است، مهم نیست. ابعاد زیست‌محیطی موضوع و ترافیک نیز اهمیت دارد. به خاطر تمامی مسائل اقتصادی، مالی و زیست‌محیطی مصرف غیربهینه بنزین باید به سمت حل‌وفصل مشکلات ناترازی بنزین برویم و این مسئله را در کشور سامان دهیم. راهکار این است که از فناوری روز از طرح اختصاص سهمیه بنزین به نفر استفاده کنیم. به‌کارگیری فناوری در زمینه اجرای طرح بنزین به نفر­ در خدمت حل معضل ناترازی بنزین و کنترل مصرف بنزین و اصلاح قیمت‌گذاری بنزین برای مصارف خارج از الگوی بهینه خواهد بود. در این باره، اسماعیل سیاوشی؛ نماینده مردم چادگان در مجلس، گفت: یکی از مسائل مهمی که دولت باید پیگیری کند این است که به سمت عادلانه و مدیریت مصرف بنزین حرکت کند. ما اگر سهمیه بنزین را به کد ملی افراد اختصاص دهیم، هم مصرف پایین می‌آید و مدیریت می‌شود و هم یارانه بنزین عادلانه در اختیار همه قرار می‌گیرد. سیاوشی؛ تصریح کرد: از سوی دیگر کسانی که نیاز دارند این بنزین را مصرف می‌کنند و کسانی که نیاز ندارند می‌توانند به کسانی که مصرف بیشتری دارند این سهمیه خود را بفروشند و یک درآمدی هم برای آن‌‌ها به وجود بیاید. وی تأکید کرد: در حال‌حاضر شاید یک مقدار زود باشد که ما بخواهیم قیمت بنزین را واقعی کنیم و یارانه‌ها را به افراد بدهیم، اگر قیمت بنزین بخواهد واقعی و گران شود مشکلاتی برای مردم پیش می‌آید ولی بهترین راه فعلی این است که سهمیه بنزین را به کدملی افراد اختصاص دهیم که هم عادلانه است، هم خودشان می‌توانند یارانه خود را مدیریت کنند و هم مصرف پایین می‌آید و می‌تواند مفید و مؤثر برای دولت باشد. اما این در حالی است که مصطفی پوردهقان؛ عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس، معتقد است: این شیوه یک ضعف اساسی دارد با وجود اینکه سیاست‌گذار هدف مثبتی از تصویب و اجرای آن داشته است و در این جهت بوده است که به دهک‌های پایین جامعه کمک بشود و از آن‌ها حمایت بشود اما در واقع این امر محقق نمی‌شود. عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس، توضیح داد: یکی از ساده‌‌ترین راه‌ها برای مدیریت این مسئله این است که یارانه بنزین را بین همه افراد تقسیم کنیم و اگر ۸۰۰ همت یارانه می‌دهیم به جای بنزین به مردم بدهیم. هر کدام از این طرح‌‌ها نقاط قوت و ضعف دارد امروز همه ما می‌دانیم که اگر هر روشی را اجرا کنیم از این روش فعلی بهتر است. پوردهقان؛ ادامه داد: بنزین کالایی است که بر سایر کالا‌ها اثر‌گذار است گازوئیل هم همین‌طور است و نیاز است در فضای کارشناسی به دور از رسانه و التهاب جامعه روی این طرح‌‌ها کار شود. اگر طرحی نهایی شد باید با مردم در میان گذاشته شود، مزایایش گفته شود و ذهن مردم آماده پذیرش این طرح بشود.