نگاهی به سوادآموزی در ایران؛ از اکابر تا ترک تحصیل

بی‌سوادی در کمین کشور

مهدی یاوری- در دنیایی که باسوادان در حل مشکل‌شان مانده‌اند، بی‌سوادی دردی عمیق است. شوق نوشتن و لذت سواد داشتن جزء کم‌‌ترین مزیت‌های هر انسانی در هر جامعه‌ای می‌تواند باشد. چه بسا که تاکنون بار‌‌ها شنیده‌ایم که چقدر کلاهبرداران از بی‌سوادی افراد سوءاستفاده کرده و مالشان را به جیب زده‌اند. در واقع در اهمیت سواد […]

مهدی یاوری- در دنیایی که باسوادان در حل مشکل‌شان مانده‌اند، بی‌سوادی دردی عمیق است. شوق نوشتن و لذت سواد داشتن جزء کم‌‌ترین مزیت‌های هر انسانی در هر جامعه‌ای می‌تواند باشد. چه بسا که تاکنون بار‌‌ها شنیده‌ایم که چقدر کلاهبرداران از بی‌سوادی افراد سوءاستفاده کرده و مالشان را به جیب زده‌اند. در واقع در اهمیت سواد بحثی وجود ندارد اما با توجه به شرایط سخت زندگی سالانه هزاران نفر قید سواد و رفتن به مدرسه را می‌زنند تا در کنار پدران و مادرانشان بتوانند تکه نانی به دست بیاورند! همانانی که باید آینده‌سازان کشورمان باشند و چه بسا در بین آنان نوابغی هستند که قبل از شکوفا شدن مجبورند از مسیر درس و مدرسه خارج شوند. در تعریف سنتی، سواد توانایی خواندن و نوشتن است و یا توانایی به‌کار بردن زبان برای خواندن، نوشتن، گوش ‌دادن و سخن‌ گفتن. ولی در مفهوم نوین این واژه به سطحی از خواندن و نوشتن که برای ارتباط کافی است گفته می‌شود و یا سطحی که یک فرد بتواند مفهوم را بفهمد و انگاره‌ها و اندیشه‌هایش را تا جایی که بتواند در آن جامعه سهیم باشد، بیان کند.

تاریخ سوادآموزی در ایران

تاریخ را که ورق بزنی می‌بینی اولین سازمانی که رسماً در سال ١٣١٥ برای مبارزه با بی‌سوادی بزرگسالان در ایران شروع به‌کار کرد، اداره تعلیمات اکابر بود. در سال ١٣٢٢ و بعد از جنگ جهانی دوم، کلاس‌های سوادآموزی بزرگسالان تحت عنوان آموزش سالمندان آغاز به کار کرد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی با صدور فرمان حضرت امام خمینی(ره)، نهضت سوادآموزی در هفتم دی ماه ١٣٥٨ شروع به کار کرد و با تشکیل کلاس‌های سوادآموزی، امکان تشکیل کلاس را در تمام نقاط کشور به وجود آورد. در حال‌حاضر اما مشکلات اقتصادی کم‌کم به معضلی اساسی برای تحصیل دانش‌آموزان تبدیل شده و خطر بی‌سوادی مجدد وجود دارد!

علت ترک تحصیل دانش‌آموزان

در پی به وجود آمدن مخارج ثبت‌نام و تحصیل کودکان، یکی از آسیب‌های جدی که جامعه ما را تهدید می‌کند، گسترش روزافزون کودکان بی‌بضاعت است که به دلایل گوناگون، بخشی یا همه اوقات خود را در خیابان‌‌‌ها سپری و عمدتاً از طریق بزهکاری و شغل‌های کاذب، تکدی و شغل‌های فصلی امرارمعاش می‌کنند. همه‌ساله در هنگام ثبت‌نام دانش‌آموزان در مدارس دولتی، والدین موظف هستند که مبلغی را تحت عنوان شهریه هنگام ثبت‌نام بپردازند؛ دلیل اصلی برخی مدارس برای دریافت وجه هنگام ثبت‌نام دانش‌آموزان، نبود بودجه و امکانات لازم است و این مدارس برای ثبت‌نام دانش‌آموزان، مبلغی را جهت تهیه روپوش از مراکز تعیین شده توسط مدرسه، هزینه بازسازی مدارس، هزینه هدیه جهت تشویق کودک و… از والدین طلب می‌کنند و در صورت نپرداختن آن، به بهانه‌های متعدد از ثبت‌نام دانش‌آموز خودداری می‌کنند. با این تعاریف بسیاری از خانواده‌ها از پس هزینه تحصیل فرزندان خود برنمی‌آیند. کودکان و نوجوانانی که به علت فقر غالباً در طول روز مشغول به کار هستند و شب‌‌‌ها نزد خانواده‌هایشان برمی‌گردند. اغلب این کودکان و نوجوانان از خدمات و امکانات اجتماعی مانند مکتب، مدرسه و دیگر نهادهای تحصیلی بهره‌مند نیستند.