زبان فارسی؛ چهاردهمین زبان علم دنیا است

افزایش ۵۴ درصدی تولید علم فارسی

زبان فارسی؛ چهاردهمین زبان علم دنیا است 

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) گفت: بررسی پایگاه استنادی اسکوپوس در سال ۲۰۱۶ میلادی نشان می‌دهد که زبان فارسی جایگاه ۱۴ دنیا از لحاظ تولید علم دنیا را کسب کرده است.

به گزارش مناقصه‌مزایده به نقل از پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC)، محمدجواددهقانی با اعلام این خبر افزود: این رتبه در مقایسه با سال ۲۰۱۲ میلادی ۷ پله ارتقا و ۵۴ درصد رشد را نشان می‌دهد.

وی افزود: مقام‌معظم‌رهبری در دیدار با اساتید دانشگاه‌ها در مرداد ماه ۹۲ استفاده از پیشرفت علمی برای گسترش و نفوذ زبان فارسی را مورد تأکید قرارداده و اشاره فرمودند که باید زبان فارسی گسترش و نفوذ فرهنگی زبان فارسی در سطح جهان روز به روز بیش‌تر و باید کاری کرد که در آینده، آن کسانی که از پیشرفت‌های علمی کشور ما استفاده می‌کنند، ناچار شوند بروند زبان فارسی را یاد بگیرند.

دهقانی با اشاره به جایگاه زبان فارسی در دنیای علم اظهار داشت: در نقشه جامع علمی کشور، ۸ هدف کلان برای نظام علم و فناوری کشور برشمرده شده که ششمین آن ارتقای جایگاه زبان فارسی در بین زبان‌های بین‌المللی علمی است.

دهقانی گفت: هرچند امروزه زبان انگلیسی زبان اصلی علم محسوب می‌شود، اما کمیت تولید علم به زبان فارسی در پایگاه‌های استنادی بین‌المللی رشد داشته است. این کمیت شامل مجلات علمی و همچنین کنفرانس‌هایی است که به زبان فارسی تولید و در پایگاه استنادی بین‌المللی نمایه‌سازی می‌شوند.

وی افزود: بر اساس اطلاعات پایگاه استنادی اسکوپوس، جمهوری اسلامی ایران در سال ۲۰۰۵ میلادی رتبه ۲۸ دنیا را از لحاظ تعداد مدارک منتشر شده به زبان فارسی در اختیار داشت. هر چند این رتبه در سال ۲۰۰۹ میلادی به رتبه ۳۰ تنزل پیدا کرد، اما از سال ۲۰۱۰ میلادی کمیت تولید علم منتشر شده به زبان فارسی روندی صعودی داشته به‌طوری که در سال‌های ۲۰۱۰، ۲۰۱۱، ۲۰۱۲ و ۲۰۱۳ میلادی به ترتیب جایگاه زبان فارسی به رتبه‌های ۲۸، ۲۴، ۲۱ و ۱۷ ارتقا یافته است.

وی گفت: همچنین در سال ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ میلادی زبان فارسی به ترتیب رتبه‌های ۱۷ و ۱۶ دنیا را در اختیار دارد. زبان فارسی از ابتدای سال ۲۰۱۶ تاکنون نیز رتبه ۱۴ را دارد.

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) گفت: نباید نادیده گرفت که تقریباً سهم زبان‌های غیرانگلیسی زبان در مقایسه با زبان انگلیسی از کل تولید علم بین‌الملل اندک است و از سهم زبان انگلیسی در طی ۱۰ سال گذشته نه تنها کاسته نشده است، بلکه این سهم افزایش نیز یافته است.

وی افزود: در سال ۲۰۰۵ میلادی از کل تولید علم دنیا ۸۷ درصد به زبان انگیسی تولید می‌شد، اما این میزان در سال ۲۰۱۴ میلادی به ۹۲ درصد افزایش یافته است. زبان چینی دومین زبان علمی دنیا است و به‌طور متوسط ۴ درصد تولید علم دنیا به زبان چینی است. زبان اسپانیایی و آلمانی بعد از زبان چینی رتبه‌های بعدی را در اختیار دارند.

دهقانی افزود: هر چند سهم زبان اسپانیایی از سال ۲۰۰۵ میلادی تاکنون یک درصد از کل تولید علم دنیا بوده است، اما زبان آلمانی افت یک درصدی را نشان می‌دهد. در سال ۲۰۰۵ میلادی دو درصد تولید علم دنیا به زبان آلمانی بود در حالی که در سال ۲۰۱۴ یک درصد تولید علم دنیا به این زبان تولید می‌شود.

وی گفت: سهم زبان فارسی از کل تولید علم دنیا از ۰.۰۱ درصد در سال ۲۰۰۵ میلادی به ۰.۰۶ درصد در سال ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ میلادی ارتقا پیدا کرده است. در سال ۲۰۱۴ میلادی سهم زبان عربی از علم دنیا ۰٫۰۱درصد بود، این در حالی است که سهم این زبان در سال ۲۰۱۱ و ۲۰۱۲ میلادی حدود ۰٫۰۳درصد بوده است.

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) یادآور شد: بنابراین به نظر می‌رسد کشورهای عربی این مسأله مهم را در سیاست‌های علمی خود نگنجانده‌اند. در سال ۲۰۱۵ میلادی سهم زبان‌های نروژی، کورواتی، اوکراینی، مجارستانی، اسلوونی، اسلواکی، بوسنی، لیتوانیایی، فنلاندی و دانمارکی از زبان فارسی کم‌تر شده است.

وی افزود: از سال ۲۰۰۵ میلادی تاکنون ۱۰ هزار و ۱۱۶ مقاله علمی به زبان فارسی در پایگاه استنادی اسکوپوس نمایه‌سازی شده است که با توجه به تعداد ۳۷۱ هزار و ۳۵۵ مدرکی که از جمهوری اسلامی ایران در این پایگاه نمایه‌سازی شده است باید گفت سهم زبان فارسی ۲٫۷ درصد از کل تولید علم کشور بوده است.

دهقانی خاطرنشان کرد: در سال ۲۰۰۵ میلادی تعداد ۲۲۶ مقاله به زبان فارسی در سطح بین‌المللی منتشر شده بود، اما این میزان در سال ۲۰۱۵ به ۱۵۷۹ مورد افزایش یافت که برابر با ۳٫۷ درصد از کل تولید علم کشور در سال ۲۰۱۵ است.

 

دهقانی گفت: به نظر می‌رسد علی‌رغم رشد زبان فارسی به عنوان زبان علم بین‌الملل، کشور نیاز دارد تا گام‌های بزرگی در این زمینه‌ بردارد. یکی از مناسب‌‌‌ترین راه‌های عملی برای گسترش زبان فارسی سرمایه‌گذاری در صنعت نشر حرفه‌ای و تشویق نشریات و کنفرانس‌های علمی فارسی به عنوان زبان علم است.