خاکستر بر تن جنگل‌های زاگرس

   منابع ملی زاگرس همچنان با دردهای قدیمی خود سر می‌کنند تا زغال‌گیری و آتش‌سوزی‌‌‌ها روزگار این جنگل‌ها را با سیاهی روبه‌رو کند. به گزارش مهر، جنگل‌ها و مراتع از ثروت‌های هر ملتی در دنیا بوده و همه مردم در این نعمت حیات‌بخش به‌نوعی با یکدیگر شریک هستند و بر سر یک سفره نشسته‌اند. حفاظت […]

 

 منابع ملی زاگرس همچنان با دردهای قدیمی خود سر می‌کنند تا زغال‌گیری و آتش‌سوزی‌‌‌ها روزگار این جنگل‌ها را با سیاهی روبه‌رو کند.

به گزارش مهر، جنگل‌ها و مراتع از ثروت‌های هر ملتی در دنیا بوده و همه مردم در این نعمت حیات‌بخش به‌نوعی با یکدیگر شریک هستند و بر سر یک سفره نشسته‌اند.

حفاظت از این منابع خدادادی در سال‌های اخیر به‌شدت مورد توجه همه نهادهای ذی‌ربط در دنیا قرارگرفته و همه می‌کوشند تا سهم خود را در حفظ جنگل‌ها و جلوگیری از نابودی زیستگاه‌های حیوانات و هزاران گونه گیاهی ایفا کنند. جنگل‌ها و مراتع برای انسانی که نفس کشیدنش وابسته به گیاهان و عملکرد آن‌‌‌ها در تولید اکسیژن است حکم مرگ و زندگی را داشته و براساس آن‌چه مسؤولان می‌گویند جنگل‌ها بیش از نیمی از اکسیژن موردنیاز مردم جهان را تأمین می‌کنند و بنابراین تصور نبود جنگل‌ها برای هر کسی کابوس است.

موضوع حفظ منابع حیات‌بخش انسان در کشورهایی با اقلیم گرم و خشک مانند ایران که در سال‌های اخیر با معضل گردوغبار مواجه شده اهمیت ویژه‌ای داشته و موضوع جذب ۶۸ تن گردوغبار به‌وسیله هر هکتار جنگل خود نشان از نقش مهم و بی‌بدیل جنگل‌ها در بهبود شرایط زندگی انسان است.

استان لرستان به‌عنوان یکی از استان‌های زاگرس نشین یک‌میلیون و ۲۱۷ هزار هکتار جنگل و ۸۸۴ هزار هکتار مرتع داشته و بر اساس آمار‌‌ها ۳۴ درصد مساحت لرستان را مراتع و ۴۳ درصد را نیز جنگل‌ها تشکیل می‌دهند تا بالغ‌بر ۷۷ درصد مساحت لرستان اراضی ملی باشند که نیازمند به مراقبت و حراست ویژه هستند.

لرستان ازنظر میزان ناحیه جنگلی دارای مقام سوم بوده و در منطقه زاگرس رتبه اول میزان جنگل‌ها را به خود اختصاص داده تا ازاین‌جهت به‌عنوان یکی از مهم‌ترین استان‌ها در دارا بودن منابع حیات‌بخش جنگلی باشد.

۴ میلیون دام شیره مراتع لرستان را می‌مکند

عوامل متعددی ازجمله گردوغبار، چرای بی‌رویه دام‌ها، خشکیدگی بلوط، زغال‌گیری ساکنان محلی، تغییر کاربری اراضی، آتش‌سوزی‌‌‌ها و… دست‌به‌دست هم داده‌اند تا بلای جان همین جنگل‌ها و مراتع پرارزش لرستان شوند و منابع ملی که متعلق به همه مردم است را به‌سوی مرگ سوق دهند.

شیرزاد نجفی، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان لرستان در نشست خبری با اصحاب رسانه استان با اشاره به این‌که ۴ میلیون و ۸۰۰ هزار واحد دامی در مراتع لرستان وجود دارد، اظهار داشت: این در حالی است که ظرفیت مراتع لرستان دو میلیون واحد دامی است.

وی بابیان این‌که دام‌های عشایری لرستان و دام‌هایی استان‌های همجوار از این مراتع استفاده می‌کنند، تصریح کرد: موضوع چرای بیش از ظرفیت دام‌‌‌ها حرف اول را در تخریب مراتع می‌زند.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان لرستان تصریح کرد: چرای بی‌رویه دام‌‌‌ها در تخریب مراتع استان ۳۵ درصد سهم دارد.

نجفی با اشاره به مقام دو ایران در حوزه فرسایش خاک در دنیا گفت: احتمالاً کشورهای آفریقایی دارای رتبه اول در این حوزه باشند.

وی یادآور شد: سالانه ۲۰ تن خاک در هر هکتار از مراتع دچار فرسایش می‌شوند.

سیاست‌هایی که دردی دوا نمی‌کند

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان لرستان با بیان این‌که تغییر اقلیم، گرم شدن کره زمین، بیابان‌زایی و کمبود آب شیرین ۴ چالش اصلی در دنیا است، تصریح کرد: سیاست‌های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان نیز بر محور همین چالش‌‌‌ها تنظیم‌شده است.

نجفی با تأکید بر این‌که تنها راه برون‌رفت از این چالش‌‌‌ها توجه ویژه به منابع طبیعی، کاشت نهال، کارهای آبخیزداری و مرتع‌داری است که باید در رأس اقدامات دستگاه‌ها قرار گیرد، افزود: در این راستا امسال در منطقه انار در لرستان طرح توسعه جنگلداری به وسعت ۲۰۰ هکتار اجرا شد.

وی با اشاره به این‌که در این منطقه ۴۰ هزار اصله درخت جنگلی بنه، بلوط، داغداغان و گلابی وحشی و گونه‌های مثمر زیتون و انار کاشته شده است، تصریح کرد: همچنین در این منطقه ۵۰ هکتار از اراضی تحت پوشش بذرکاری گونه‌های جنگلی مانند بنه و بلوط قرارداده‌ایم.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان لرستان با بیان این‌که برای جلوگیری از قطع درختان به‌منظور تأمین سوخت ساکنان محلی ۹۳۸ خانوار روستایی استان را به وسایل گازسوز مانند تنور گازی تجهیز کرده‌ایم، تصریح کرد: همچنین ۴۸ دستگاه آبگرمکن خورشیدی به‌طور رایگان برای خانوارهای روستایی نصب‌شده است.

نجفی با اشاره به واگذاری ۶۳۲ هکتار از اراضی ملی لرستان به طرح‌های توسعه‌ای افزود: این اراضی ملی برای طرح‌های توسعه‌ای حوزه دامداری، کشاورزی، باغداری و سایر پروژه‌های صنعتی واگذارشده است.

۲۴ هزار کیلو زغال نتیجه مرگ درختان زاگرس

وی با تأکید بر نبودن پایگاه اطفاء حریق در لرستان ادامه داد: استان‌های ایلام و کرمانشاه در همجواری لرستان دارای پایگاه اطفای حریق هستند اما لرستان در این رابطه با کمبود مواجه است.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان لرستان با اشاره به احداث پایگاه اطفاء حریق در منطقه بام لرستان اظهار داشت: این پایگاه اطفاء حریق ۱۳۰۰ مترمربع مساحت داشته و در حال حاضر ۴۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد.

نجفی یادآور شد: با توجه به برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته این پایگاه اطفاء حریق تا پایان سال ۹۵ تکمیل می‌شود.

 وی در ادامه به نهال‌کاری ۵۱۴ هکتار از اراضی استان در راستای جنگل‌کاری اشاره کرد و بیان داشت: یک‌میلیون اصله نهال در نهالستان بام خرم‌آباد نیز تولیدشده که در هفته منابع طبیعی در بین مردم واردات استان توزیع می‌شود.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان لرستان افزود: همچنین امسال ۵۳۱ هکتار از مراتع استان تحت پوشش عملیات بذرکاری قرار گرفته‌اند.

نجفی با بیان این‌که بر اساس ماده ۵۵ قانون مربوط به تخریب اراضی ملی و قطع اشجار برای هزار و ۳۰ نفر در استان پرونده تخلف تشکیل‌شده است، تصریح کرد: ۲۴ هزار کیلوگرم زغال تهیه‌شده از درختان جنگل‌های لرستان کشف‌شده که در این رابطه ۵۳ نفر دستگیر و روانه زندان شده‌اند.

حریق در دامنه دو هزار هکتار از جنگل‌های زاگرس

وی در ادامه با اشاره به این‌که از اواخر اردیبهشت ‌ماه تا اوایل آبان ماه امسال ۶۵ مورد حریق عمده در جنگل‌های لرستان اتفاق افتاده است، گفت: امسال دو هزار و ۲۶۶ هکتار از جنگل‌های لرستان دچار حریق شدند.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان لرستان بابیان این‌که اولین نیاز استان در بحث مبارزه با حریق جنگل‌ها وجود پایگاه اطفای حریق و بالگرد است، تصریح کرد: لرستان منطقه‌ای صعب‌العبور و دارای پستی‌وبلندی‌های فراوان است و همین امر کار کنترل جنگل‌ها را سخت کرده است.

نجفی با تأکید بر این‌که به ازای هر ۳۵ هزار هکتار اراضی منابع طبیعی یک نفر نیرو برای محافظت وجود دارد، افزود: این در حالی است که در کشور ترکیه برای هر هزار هکتار زمین یک نفر نیروی نگهبان وجود دارد.

وی با اشاره به این‌که ۷۰ نقطه بحرانی در لرستان وجود دارد که باید برای جلوگیری از وقوع حریق در آن‌‌‌ها نیرو مستقر شود، اظهار داشت: امسال ۷ دستگاه ماشین مجهز مخصوص اطفاء حریق خریداری‌شده و تا پایان سال ۳ دستگاه دیگر نیز خریداری می‌شود.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان لرستان با بیان این‌که بر اساس ماده ۴۷ قانون حفاظت از اراضی ملی تمام دستگاه‌های نظامی و انتظامی نیز موظف به همکاری در بحث اطفای حریق هستند، تصریح کرد: متأسفانه وقتی حریق اتفاق می‌افتد همه تنها یقه اداره کل منابع طبیعی را می‌گیرند.

نجفی در بخش دیگری از سخنان خود به کوچ زودرس عشایر اشاره کرد و گفت: لرستان به‌عنوان مرتع میان‌بند در کوچ عشایر است و کوچ زودتر از موعد عشایر باعث تخریب مراتع استان شده است.

خشکیدگی بلوط نصف جنگل‌های لرستان را به نام خود ثبت کرد

وی بابیان این‌که به‌محض گرم شدن هوا عشایر از مناطق قشلاقی جنوب کشور مانند ایلام و خوزستان به سمت مراتع لرستان حرکت می‌کنند، تصریح کرد: ۳ ایستگاه جلوگیری از ورود زودتر از موعد کوچ‌نشینان در منطقه پلدختر احداث کرده‌ایم اما کفاف نمی‌دهد.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان لرستان افزود: سازوکاری را فراهم کرده‌ایم تا سال آینده از کوچ زودتر از موعد جلوگیری شود.

حجت‌ا… شکری سنجابی، معاون جنگلداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری لرستان نیز در این نشست با اشاره به این‌که بیش از ۵۰ درصد جنگل‌های لرستان آلوده به خشکیدگی بلوط هستند، اظهار داشت: این میزان در ۴ رنج آسیب قرارگرفته‌اند و خوشبختانه عمده این جنگل‌ها یک تا ۲۵ درصد آسیب‌دیده‌اند.

وی بابیان این‌که کارشناسان سازمان فائو نیز برای بازدید از جنگل‌های لرستان حضور پیدا کردند، تصریح کرد: این کارشناسان در پایان مأموریت خود به خاطر گروه کارشناسی اداره کل منابع طبیعی در حوزه خشکیدگی بلوط تبریک گفتند.

معاون جنگلداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری لرستان افزود: کارشناسان فائو در رابطه با راه‌های درمان و مقابله با خشکیدگی بلوط اطلاعات جدیدی نداشتند.

تخصیص ۲۳ درصدی اعتبارات مبارزه با خشکیدگی بلوط

مهدی ولی‌پور، معاونت فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری لرستان نیز با اشاره به این‌که تنها یک سال اعتباری بالغ‌بر ۳ میلیارد و ۵۲۰ میلیون تومان در قالب طرح ملی مبارزه با خشکیدگی بلوط به لرستان اختصاص یافت، اظهار داشت: تنها ۲۳ درصد این اعتبار به استان تخصیص داده شد.

وی با بیان این‌که اقدامات کاربردی برای رفع خشکیدگی بلوط نیازمند به اعتبارات مستمر است، تصریح کرد: اگر از منابع طبیعی به‌عنوان منابع ملی یاد می‌کنیم بنابراین حفاظت و حراست از آن‌‌‌ها نیازمند به عزم ملی است.

معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری لرستان با تأکید بر این‌که همه اقشار جامعه در رابطه با حفظ جنگل‌ها وظیفه ‌دارند، افزود: اگر تنها نگاه‌ها به‌سوی اداره کل منابع طبیعی باشد پیش نمی‌رویم.

ولی‌پور یادآور شد: باید به‌سوی کاهش اتکا جوامع محلی به منابع طبیعی حرکت کنیم.

آنچه واضح است دردهای قدیمی جنگل‌های زاگرس هنوز مرهمی پیدا نکرده‌اند و روزبه‌روز بر مشکلات زاگرس افزوده می‌شود. با همه اقدامات صورت گرفته توسط مسؤولان اما هنوز دردی از دردهای زاگرس حل‌نشده و زغال‌گیری درختان بلوط و آتش‌سوزی‌های عمده از یک‌سو و چرای بی‌رویه دام‌‌‌ها و خشکیدگی بلوط از سوی دیگر جان جنگل‌های زاگرس را به خطر انداخته‌اند.

به نظر می‌رسد مسؤولان باید در سیاست‌های کاری خود رویه جدیدی را پیش بگیرند تا عوامل قدیمی تخریب جنگل‌ها از بین بروند و آن‌گاه همگام با نهادهای جهانی و سایر کشور‌‌ها در پی رفع مشکلات حوزه تغییر اقلیم و گرم شدن کره زمین پیش بروند.

 

موضوع نجات جنگل‌های زاگرس باید از تسلسل واهی اعتبارات و همکاری دستگاه‌ها که پس از چندین سال نتیجه‌ای در پی نداشته است خارج‌شده و با شکل‌گیری یک عزم ملی و توجه ویژه همه مردم که حیاتشان در گرو حیات زاگرس است ادامه پیدا کند.