الزام یا عدم الزام به استفاده از گواهینامه ایمنی بعد از حذف از آیین‌نامه ارزیابی کیفی؟!

براساس ماده ۸۵ قانون کار «برای صیانت نیروی انسانی و منابع مادی کشور رعایت دستورالعمل‌هایی که از طریق شورای‌عالی حفاظت فنی (جهت تأمین حفاظت فنی) … تدوین می‌شود، برای کلیه کارگاه‌ها، کارفرمایان، کارگران و کارآموزان الزامی است» و براساس ماده ۹ آیین‌نامه داخلی شورای‌عالی حفاظت فنی مصوب ۱۳۸۹ که براساس تبصره ۲ ماده ۸۶ قانون […]

براساس ماده ۸۵ قانون کار «برای صیانت نیروی انسانی و منابع مادی کشور رعایت دستورالعمل‌هایی که از طریق شورای‌عالی حفاظت فنی (جهت تأمین حفاظت فنی) … تدوین می‌شود، برای کلیه کارگاه‌ها، کارفرمایان، کارگران و کارآموزان الزامی است» و براساس ماده ۹ آیین‌نامه داخلی شورای‌عالی حفاظت فنی مصوب ۱۳۸۹ که براساس تبصره ۲ ماده ۸۶ قانون کار تصویب شده است «آیین‌نامه و دستورالعمل‌ها، ضوابط، موازین و مقررات مصوب شورای‌عالی و آن بخش از مصوبات که برای افراد ایجاد حق و یا تکلیف می‌نماید، پس از تصویب نهایی وزیر کار و امور اجتماعی برای اطلاع عموم در روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران آگهی خواهد شد».

بر همین اساس به استناد مواد ١٣، ٨٥ و ٩١ قانون کار، آیین‌نامه «ایمنی امور پیمانکاری» تهیه گردید که در ماده٣ آن بیان می‌کند، «کارفرما بایستی با پیمانکارانی قرارداد منعقد نماید که صلاحیت انجام کار آنان از نظر ایمنی توسط وزارت کار تأیید شده باشد» داشته باشد و براساس ماده ۲ «پیمانکاران می‌بایست صلاحیت انجام کار خود را از نظر ایمنی از وزارت کار و امور اجتماعی اخذ نمایند» که براساس دستورالعمل اجرایی آیین‌نامه ایمنی امور پیمانکاری مصوب ۲۸/۱۲/۱۳۹۰ گواهینامه‌های دو ساله‌ای برای اعلام صلاحیت ایمنی شرکت‌ها توسط کمیته‌های تشخیص صلاحیت استانی صادر می‌گردد.

وفق مفاد ماده ١٠٦ قانون کار، دستورالعمل‌ها و آیین‌نامه‌های اجرایی مربوط به فصل ٤ (حفاظت فنی و بهداشت کار که از ماده ٨٥ شروع می‌شود) با پیشنهاد مشترک وزارت کار و وزارت بهداشت باید به تصویب هیئت وزیران برسد.

لازم به ذکر است که آیین‌نامه صدرالذکر در تاریخ ۵/۳/۱۳۸۹ فقط مطابق آیین‌نامه داخلی شورای‌عالی فنی به تصویب وزیر کار رسیده بود و وفق استعلام به عمل آمده توسط سازمان مدیریت مبنی بر اینکه آیا تصویب‌نامه به تأیید هیئت وزیران رسیده یا خیر؟ وزارت کار تا آبان ٩۷ هیچ پاسخ یا تأییدیه تصویب آیین‌نامه مذکور در هیئت وزیران را ارائه نکرده بود؛ لذا با توجه به موضوع مذکور و از آنجایی که این موضوع (داشتن گواهینامه ایمنی) صراحتاً در قانون برگزاری مناقصات و آیین‌نامه‌های مرتبط دیده نشده بود، تا تصویب این آیین‌نامه در هیئت دولت، عدم رعایت آن نمی‌توانست تشریفات مناقصه را تحت تأثیر قرار دهد، اما با تصویب مصوبه شماره: ۱۳۵۹۴۳/ت۵۵۸۸۷هـ مورخ: ۱۵/۱۰/۱۳۹۷ درخصوص الحاق جزء ۱۳ به بند الف ماده ۸ آیین‌نامه ارزیابی کیفی با عنوان الزام «گواهینامه تأیید صلاحیت ایمنی پیمانکاری صادر شده توسط وزارت تعاون، ‌کار و رفاه‌اجتماعی» به عنوان یکی از اسناد استعلام ارزیابی کیفی که به تأیید هیئت وزیران رسید، باید گفت؛ آیین‌نامه «ایمنی امور پیمانکاری» به طور ضمنی به تأیید رسیده است. لذا از نظر قانونی عدم اخذ این گواهینامه در مناقصات موجب فساد فرآیند و در نهایت ابطال از سوی مراجع قانونی می‌بود، لیکن با تصویب مصوبه جدید به شماره: ۷۴۳۶۶/ت۶۲۸۵۴هـ مورخ: ۱۲/۵/۱۴۰۳ از سوی هیئت وزیران این جزء حذف شد. لذا الزام به اخذ گواهینامه در زمان برگزاری مناقصه و ارزیابی کیفی منتفی گردید ولی همچنان مسئولیت‌های حقوقی و کیفری در صورت وقوع حادثه ناشی از کار برای کارفرمایانی که از پیمانکاران فاقد صلاحیت ایمنی استفاده نمایند به عنوان عوامل مؤثر در وقوع حادثه باقی است.

اما نکته اینجاست که در آیین‌نامه «ایمنی امور پیمانکاری» تأیید شده کارفرما بایستی با پیمانکارانی قرارداد منعقد نماید که صلاحیت انجام کار آنان از نظر ایمنی توسط وزارت کار تأیید شده باشد؛ پس در انعقاد قرارداد با پیمانکاران به هر روش ارجاعی از جمله ترک‌تشریفات، عدم الزام، مناقصه، خرید کوچک و متوسط نیز رعایت این امر (تأیید صلاحیت ایمنی در کار) الزامی خواهد بود.

لذا در مناقصات، مناقصه‌گرانی که گواهینامه ایمنی نداشته باشند بعد از برنده شدن امکان انعقاد قرارداد نخواهند داشت و مناقصه‌گزار باید نسبت به ضبط ضمانت‌نامه شرکت در مناقصه آنها به علت استنکاف از ارائه گواهی اقدام نماید که امری بی‌ثمر و عبث است. لذا بهتر است هر چه سریع‌تر وزارت کار با اصلاح آیین‌نامه موجود مانند گذشته که نامه‌ای با اعتبار دو ماه برای مناقصه‌گران صادر می‌نمود برای برندگان مناقصه نیز این نامه را صادر نماید تا بعد از تحویل کارگاه و قبل از شروع کار موفق به اخذ این گواهینامه بشوند.

علی قره‌داغلی-۲۲ شهریور ۱۴۰۳