حل ناترازی بنزین با راهکارهای غیرقیمتی

گروه انرژی -کارشناسان برای حل ناترازی بنزین راهکارهای مختلفی را همچون احداث پالایشگاه‌های جدید و مقیاس کوچک، افزایش ظرفیت پالایشگاه‌های فعلی، حذف خودروهای فرسوده، واردات خودروهای کم‌مصرف و برقی، تنوع‌بخشی سبد سوختی کشور با استفاده از ظرفیت ال‌پی‌جی و سی‌ان‌جی، افزایش پلکانی قیمت، اختصاص بنزین به کدملی و… را پیشنهاد می‌دهند. همچنین کارشناسان معتقدند اگرچه افزایش قیمت بنزین می‌تواند به‌عنوان ابزاری برای کاهش مصرف و بهبود بهره‌وری مورد استفاده قرار گیرد، اما به تنهایی قادر به رفع کامل ناترازی بنزین نیست. عبدالحسین همتی‌سراپرده؛ درباره راهکار عبور از معضل ناترازی بنزین در کشور، اظهار کرد: اگرچه مصرف خودروهای داخلی بالاست، اما مصرف خودروهای چینی نیز بالاست، به همین دلیل دولت باید به واردات خودروهای باکیفیت اقدام کند، ضمن آنکه تعیین قیمت بنزین با اهداف مختلفی همچون به دست آوردن بودجه برای تولید بیشتر یا کاهش مصرف باید با اتخاذ تدابیر، به صورت پلکانی باشد چراکه افزایش قابل‌توجه قیمت به یک باره به جامعه شوک وارد می‌کند، بنابراین نباید جامعه را دچار التهاب کرد. وی افزود: هزینه تولید، واردات و توزیع یک لیتر بنزین بیش از قیمتی است که اکنون به مردم فروخته می‌شود و این به معنای از جیب خرج کردن دولت و سرمایه ملی بدون بازگشت است. با این وجود افزایش به یکباره قیمت راهکار عبور از این معضل نیست، چراکه افزایش تورم و حتی افزایش قیمت کالاهای اساسی را به دنبال دارد، ساخت مینی‌پالایشگاه، بهینه‌سازی مصرف سوخت با استانداردسازی خودروها، واردات خودروهای باکیفیت و خودروهای برقی راهکارهای منطقی‌تری است که دولت باید این راهکار‌ها را مدنظر قرار دهد. عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی، درباره «طرح اختصاص بنزین به هر فرد» با هدف ایجاد عدالت، مدیریت مصرف بنزین و جلوگیری از قاچاق، تصریح کرد: اجرای این کار نیازمند سنجیدن تمام جوانب به‌منظور رعایت عدالت به‌طور کامل است، چراکه مصرف بنزین افراد مختلف یکسان نیست، ضمن آنکه ممکن است سیستم حمل‌ونقل عمومی در شهری همچون تهران نسبتاً مناسب و در شهر دیگری همچون کرمان نامناسب باشد. بنابراین مردم مجبور به استفاده از وسایل نقلیه شخصی خود هستند، به همین دلیل اجرای دقیق این طرح بسیار مهم است، چراکه اجرا بدون برنامه‌ریزی می‌تواند مشکلات بیشتری ایجاد کند. مرتضی عزتی؛ عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس، با تأکید بر اینکه مانور بر مسئله‌ ناترازی اقدام اشتباهی است و لازم است دولت در شرایط کنونی اقدام غیرقیمتی را مدنظر قرار دهد، توضیح داد: با اقدامات غیرقیمتی می‌توان میلیون‌‌ها لیتر در مصرف بنزین صرفه‌جویی کرد. وی با اشاره به اینکه می‌گویند مصرف در ایران بالاست، گفت: موضوع این نیست که مصرف‌کننده ایرانی بیشتر بنزین مصرف می‌کند، این اتفاق به این دلیل است که خودروی ایرانی مصرف بالایی دارد. در عین حال میزان مصرف در قیاس با کشورهای مشابه چندان بالا نیست. عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس، گفت: برای غلبه بر این فضا، لازم است از قاچاق سوخت از کشور پیشگیری شود میزان قاچاق به هیچ‌روی کم نیست. اخبار غیررسمی، قاچاق روزانه سوخت از کشور به خارج را تا ۲۵ میلیون لیتر نیز بیان کرده‌اند. تنها در گزارش‌های داخلی کشور پاکستان، ورود روزانه نزدیک به ۱۰ میلیون لیتر از ایران تأیید شده است. در افغانستان نیز تا پنج میلیون لیتر در روز گفته شده است. اگر همه آمار درست باشد، یعنی نزدیک ۲۰ درصد مصرف کل بنزین کشور به صورت غیررسمی از ایران خارج شده است. عزتی؛ با اشاره به اینکه جلوگیری از هدر رفتن سوخت در جایگاه‌های عرضه سوخت نیز ضروری است، توضیح داد: تنظیم ساعت کار ادارات با هدف کاهش مصرف بنزین نیز می‌تواند درصد قابل‌توجهی از تقاضای سوخت خودرو را کاهش دهد، به‌گونه‌ای که با تغییر ساعت کار ادارات دولتی در خرداد سال‌جاری شش درصد مصرف بنزین افزایش یافت. لازم است بدانید که شش درصد مصرف کشور رقمی حدود ۱۰ میلیون لیتر بنزین در روز را در بر می‌گیرد. عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس، الزام به بالا بردن استاندارد سوخت و همچنین بهبود وضعیت حمل‌ونقل عمومی را دو عامل مهم دیگر کاش مصرف سوخت دانست و گفت: از رده خارج کردن خودروهای فرسوده پرمصرف نیز عامل مهمی است. برپایه آمارهای موجود بیش از ۲۷ میلیون خودرو در ایران وجود دارد که حدود یک‌چهارم آن یعنی هفت میلیون دستگاه عمر بیش از ۲۰ سال دارند و مصرف آن‌ها حدود دو تا سه برابر خودروهای مجاز به ورود به بازار اروپاست. همچنین حدود ۱۰ میلیون خودرو نیز دارای عمر بیش از ۱۰ سال هستند که این‌ها نیز نزدیک به ۵۰درصد بیش از مصرف خودروهای استاندارد اروپا مصرف دارند. اگر با توجه به مصرف بسیار بالای این‌ها فرض کنیم دستکم ۳۰درصد سوخت خودرو توسط گروه اول و ۴۰درصد توسط گروه دوم خودروهای یادشده مصرف می‌شود، با جایگزین کردن این خودرو‌ها با خودروهای استاندارد، می‌توان دستکم ۳۰درصد یعنی حدود ۴۰ میلیون لیتر مصرف روزانه سوخت در کشور را کاهش داد. وی با تأکید بر اینکه بهبود معابر شهری و برون‌شهری در کاهش مصرف سوخت اثرگذار است، ادامه داد: کاهش تعطیلی‌های یک روزه میان سال نیز موجب تنظیم و کاهش تعداد سفرهای برون‌شهری با سرعت بالا و جانشین شدن سفرهای ترکیبی می‌شود. عزتی؛ در پایان تأکید کرد: افزون بر این‌ها راه‌های دیگر مانند اصلاح دولت الکترونیک برای حذف ترددها، جایگزینی برخی سوخت‌‌ها برای خودرو، بالا بردن استاندارد سوخت تولیدی، برقراری سرویس رفت و آمد کارکنان و مانند این‌ها که هر یک نکات ظریفی برای اعمال درست دارد، می‌توانند به کاهش مصرف سوخت خودرو در کشور کمک کنند.