زمزمه‌های بورسی خودرو چه منافعی را هدف گرفته است؟

گروه خودرو- با داغ شدن بحث ورود خودرو به بازار بورس در روزهای اخیر و با صرف اینکه آیا تکرار دوباره این کار می‌تواند به ضرر یا نفع تولیدکننده و مصرف‌کننده باشد، سؤالی به وجود می‌آید که یک راه اشتباه را چند بار می‌توان رفت و از آن درس نگرفت. طی سال‌های اخیر موضوع عرضه […]

گروه خودرو- با داغ شدن بحث ورود خودرو به بازار بورس در روزهای اخیر و با صرف اینکه آیا تکرار دوباره این کار می‌تواند به ضرر یا نفع تولیدکننده و مصرف‌کننده باشد، سؤالی به وجود می‌آید که یک راه اشتباه را چند بار می‌توان رفت و از آن درس نگرفت. طی سال‌های اخیر موضوع عرضه خودرو به بورس کالا بار‌‌ها اجرا شد اما آن طوری که انتظار می‌رفت، نتوانست نتیجه مطلوبی را به ثبت برساند و این موضوع را نیز باید در نظر گرفت که در هیچ جای دنیا، خودرو در بازار بورس به فروش نمی‌رسد و این راهکار مناسبی نبوده و نیست چرا که عرضه و تقاضا در این بازار هیچ سنخیتی با یکدیگر در کشور ما ندارد. به گزارش مناقصه‌مزایده، در همین راستا، سپهر دادجوی‌توکلی؛ سخنگوی شورای‌رقابت، اظهار کرد: تأکید شورای‌رقابت بر اجرای قانون است و صرفاً در حوزه‌ای که قانون مکلف کرده افراد باید عمل کنند. وی افزود: ماده ۵۸ فصل نهم اصل ۴۴ قانون اساسی در پنج بند، شورای‌رقابت را مکلف کرده که در مورد بازارهایی که به تشخیص خود شورا بازارهای انحصاری محسوب می‌شوند، دستورالعمل و ضوابط را تعیین کند. توکلی؛ ادامه داد: همچنین طبق ماده ۶۲، شورای‌رقابت تنها مرجع رسیدگی به رویه‌های ضدرقابتی است که در همین راستا نیز شورا طبق تکلیف قانونی خود، بازار خودرو را یک بازار انحصاری تشخیص داده است. فلذا تا زمانی که اختیارات شورای‌رقابت در این بازار جاری است، مصوبه ۵۴۳ و اصلاحات آن لازم‌الاجراست. سخنگوی شورای‌رقابت، تصریح کرد: در این مصوبه نحوه عرضه خودرو و وظایف هر کدام از دستگاه‌های ذی‌ربط مشخص شده و هرگونه اظهارنظری خارج از این چارچوب در حال‌حاضر کاملاً غیرقانونی است مگر اینکه شورای‌رقابت تصمیم دیگری بگیرد که به محض اتخاذ هرگونه تصمیمی، متعاقباً اطلاع‌رسانی می‌شود. اما احمد نعمت‌بخش؛ دبیر انجمن خودروسازان ایران، نظر دیگری در این خصوص دارد. وی ضمن انتقاد از قیمت‌گذاری دستوری خودرو، توضیح داد: قیمت‌گذاری دستوری باعث شده سالانه هزاران میلیارد تومان ضرر و زیان نصیب خودروسازان شود، این در حالی است که قیمت خودرو در بازار آزاد بسیار بالاست و فروش به صورت لاتاری انجام و منابع آن به جیب دلالان می‌رود. او تأکید کرد: متأسفانه سرکوب مالی قیمت خودرو و جلوگیری از افزایش قیمت خودرو منجر به شکل‌گیری لاتاری خودرو شده است. اگر می‌خواهیم مسیر صنعت خودرو اصلاح شود، باید ضمن آزادسازی قیمت، قیمت‌گذاری دستوری را به‌طور کامل از این صنعت حذف کنیم. او گفت: به‌ازای هر ۱۰۰ خودرویی که در لاتاری فروخته می‌شود، شاید حدود ۲۰ درصد سود نصیب مردم عادی و ۸۰ درصد سود نصیب سرمایه‌گذاران و دلالان می‌شود. دبیر انجمن خودروسازان ایران، اعلام کرد: فروش خودرو به صورت لاتاری باعث شده رقم بدهی خودروسازان به قطعه‌سازان از ۱۰۰ همت فراتر برود. نعمت‌بخش؛ گفت: در روزهای آینده انجمن خودروسازان ایران در نامه‌ای به رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار، درخواست تشکیل جلسه‌ای مشترک، به منظور بررسی منافع عرضه خودرو در بورس کالا برای سهامداران ایران‌خودرو و سایپا و خریداران خودرو، را ارائه می‌دهد. نعمت‌بخش؛ تأکید کرد: ضرر و زیان‌های ناشی از قیمت‌گذاری دستوری باعث شده آن‌طور که باید روی کیفیت تولید خودرو اقدامی نشود و در نتیجه خریداران هم از خودروهای تولید شده همیشه ناراضی باشند و از طرفی سهامداران ایران‌خودرو و سایپا هم سال‌های زیاد سودی نبرند. او با اشاره به نامه‌ای که انجمن خودروسازان برای محمدرضا عارف؛ معاون اول رئیس‌جمهور، ارسال کرده، توضیح داد: در این نامه تأکید شده؛ پس از گذشت ۱۸ تا ۱۹ ماه از ثابت نگه داشتن قیمت خودرو، اگر می‌خواهیم ۴۰ میلیون سهامدار ایران‌خودرو و سایپا دیگر با ضرر و زیان مواجه نباشند، بهتر است موافقت خود را با افزایش قیمت خودرو اعلام کنند. نعمت‌بخش؛ ادامه داد: با توجه به شرایط موجود، به نظر می‌رسد بهترین روش، عرضه خودرو در بورس کالا است. دبیر انجمن خودروسازان، تأکید کرد: قیمت‌هایی که در بورس کالا برای خودرو‌‌ها کشف می‌شود، هم به نفع مصرف‌کننده است و هم به نفع خودروساز، چون این نرخ‌‌‌ها نسبت به بازار، پایین‌تر ثبت می‌شود و در این مسیر خودروسازان ضرر نمی‌کنند و از سوی دیگر از نرخ بازار آزاد هم بسیار پایین‌تر است که مصرف‌کننده هم از محل آن منتفع می‌شود. او اعلام کرد: عرضه خودرو در بورس کالا به نفع اقتصاد ملی، سهامداران و همچنین به نفع خریداران خودرو است و بورس را به سمت مثبت شدن سوق می‌دهد و با این اتفاق، خودروساز به جای ضرر و زیان، سود کرده و روی کیفیت، توسعه محصول و محصولات جدیدتر کار می‌کند. همچنین امیرحسن کاکایی؛ کارشناس صنعت خودرو در این زمینه بیان داشت: رئیس سازمان بورس از منظر و جایگاهی که در بورس دارد چنین ایده‌ خوبی را مطرح کرده؛ اما بیان این سخن از جانب صیدی به ‌معنی موافقت دولت نیست. وی یادآور شد: در سال۱۴۰۱ هم که تصمیم بر این شد خودرو به ‌بورس برود؛ رئیس سازمان بورس خودروسازان را راضی به ‌این کار کرد و به ‌آنان گفت چنانچه در چارچوب قانون و زیر چتر بورس قرار بگیرید، دولت نمی‌تواند روی محصولات شما قیمت‌گذاری دستوری اعمال کند و این‌گونه شد که خودروسازان اعتماد کردند و وارد سیستم بورس شدند، اما نتیجه برعکس شد. کاکایی؛ درخصوص علت جواب ندادن ورود خودرو به ‌سیستم بورس، ابراز کرد: در آن دوره نظام حاکمیت به ‌صورت یکپارچه حامی این کار نبود؛ اما چون بخشی از نظام حکمرانی و اقتصادی ما این روش را به‌عنوان یک راهکار معرفی کرده بود، مدتی موافقت شد، اما درنهایت پس از گذشت حدود دوماه از سیستم بورس خارج شد و در ادامه خودروسازان بدهکار و مجبور به ‌پرداخت یک‌سری خسارت‌هایی شدند. این کارشناس صنعت خودرو، در پاسخ به ‌اینکه چرا رئیس سازمان بورس با توجه به ‌تجربه‌ای که در این زمینه پشت سر گذاشته شده، باز هم این ایده را مطرح کرده است، خاطرنشان کرد: به ‌هر حال صیدی؛ رئیس سازمان بورس است و از منظر بورس به‌ ماجرا نگاه می‌کند؛ در کنار این ماجرا وضعیت ایران‌خودرو و سایپا هم نابه‌سامان است و هیچ مسئولی برای نجات این صنعت اقدامی نمی‌کند، بنابراین مسئول بازار سرمایه چنین پیشنهاد داده است، زیرا می‌داند درصورت زمین خوردن صنعت خودرو، این بازار هم زمین خواهد خورد. وی درخصوص نتیجه چنین تصمیمی و اینکه آیا سیاست‌گذار با ورود خودرو به ‌بورس موافقت خواهد کرد یا خیر، تصریح کرد: فرض کنید امروز تمام حاکمیت اراده کند و خودرو به ‌بورس وارد شود، به‌ لحاظ قانونی ورود به ‌بورس مراحلی دارد که گذر از این مراحل حدود یک تا دو ماه زمان می‌برد، بنابراین در این شرایط ایده‌آل خودرو اواسط و یا اواخر آذرماه وارد بورس می‌شود. کاکایی؛ اضافه کرد: نکته‌ای که وجود دارد این است که با توجه به ‌شرایط اقتصادی کشور، به‌زودی شاهد تحرکاتی در بازار ارز خواهیم بود و ورود خودرو به ‌بورس با این جهش قیمتی همزمان خواهد شد و قیمت‌ها افزایشی می‌شود؛ افزایش قیمتی که اقتصاد کلان ما سبب به‌وجود آمدن آن شده و نه ورود خودرو به‌ بورس. این کارشناس بازار خودرو، ضمن اشاره به ‌اینکه امروز مسئولان ما تحمل این جهش قیمتی را ندارند، چراکه مردم تحمل افزایش قیمت‌ها آن هم به‌صورت رسمی را ندارند، افزود: بنابراین بعید است کلیت نظام ورود خودرو به ‌بورس را بپذیرد و حتی در صورت پذیرش، به‌دلیل گرانی که پیش از این در مورد آن گفتیم، همچون سال۱۴۰۱، پس از گذشت دو ماه، خودرو را از بورس خارج می‌کنند. وی تأکید کرد: به‌صورت کلی حدود سه تا شش ماه زمان می‌برد تا چرخ بورس در این زمینه راه بیفتد و مسئولان و مردم باید به ‌این تحمل برسند که چنانچه می‌خواهند ورود خودرو به ‌بورس نتیجه دهد باید دستکم تا انتهای زمستان و یا بهار منتظر بمانند، البته همه این‌‌‌ها درصورتی است که ترامپ در آمریکا رئیس‌جمهور نشود و تنش‌‌‌ها در خاورمیانه افزایش نیابد، چراکه در صورت وقوع این دو اتفاق، نتیجه دادن ورود خودرو در بورس بیش از شش ماه زمان می‌برد. کاکایی؛ در بخش دیگری از سخنان خود، خاطرنشان کرد: براساس حداقل‌های قانون، ایران‌خودرو و سایپا به‌صورت متوسط ۳۰درصد باید افزایش قیمت داشته باشند، اما زمان افزایش قیمت به‌قدری به‌ تعویق افتاده که در برخی مدل‌‌‌ها باید حدود ۸۰درصد افزایش قیمت را اعمال کنیم، اما چنین نشده، بنابراین طبیعی است با ورود خودرو به ‌بورس چون تقاضا و اضطراب وجود دارد با افزایش بیش از ۸۰درصدی در برخی مدل‌‌‌ها مواجه شویم، به‌همین دلیل مسئولان موافقت نخواهند کرد که خودرو وارد بورس شود و حتی درصورت موافقت برای ورود به‌بورس، به‌محض افزایش قیمت خودرو، بهانه‌ خوبی به ‌مسئولان داده می‌شود که بار دیگر قیمت‌ها را سرکوب و خودرو را از بورس خارج کنند. این کارشناس صنعت خودرو، زمان را در تصمیم‌گیری‌های اقتصادی بسیار مهم خواند و گفت: چنانچه تصمیم ورود خودرو به‌ بورس در خردادماه سال‌جاری اخذ می‌شد، نتیجه متفاوت بود، چراکه در آن دوره با ثبات قیمت ارز مواجه بودیم و این سیاست احتمال موفقیت داشت، اما امروز که سیاست‌‌‌ها امیدوارکننده نیستند و بازار سرمایه هم در رکود به‌سر می‌برد و همین رکود چند ماهه بازار را تشنه سود کرده است، ورود خودرو به ‌بورس همچون تلنگر عمل و قیمت را حداقل در کوتاه‌مدت جهشی می‌کند. وی با تأکید بر اینکه این تصمیم شاید در بلندمدت صحیح باشد، اما در کوتاه‌مدت افزایش قیمت را به ‌دنبال دارد، اظهار کرد: چنانچه مسئولان با مردم روراست باشند و به ‌مردم بگویند با ورود خودرو به ‌بورس باید در کوتاه و بلندمدت منتظر چه نتیجه‌ای باشند، مردم خواهند پذیرفت و پشتیبان این تصمیم خواهند شد. اما زمانی که مسئولان روراست نیستند و واقعیت‌‌‌ها را نمی‌گویند و در عمل متوسل به‌ مسائل غیرواقعی می‌شوند، همین مسئله سبب می‌شود مردم تحمل خود را از دست بدهند. کاکایی؛ تأکید کرد: درصورتی که سیاست‌گذار پذیرفت خودرو وارد بورس شود باید به‌ مردم بگوید در کوتاه‌مدت نباید منتظر ساماندهی در بازار خودرو شوند. این کارشناس خودرو، تأکید کرد: متأسفانه خودرو در کشور ما تبدیل به ‌یک موضوع سیاسی شده در صورتی که این صنعت یک صنعت فنی و اقتصادی است و مسئولان باید تصمیماتی بر مبنای اقتصادی اخذ کنند در صورتی که سیاست‌گذار تصمیماتی مبتنی بر سیاست می‌گیرد.