تیغ دولبه مزایده واگذاری بناهای تاریخی

چندین سال از واگذاری بهره‌برداری از بناهای تاریخی به بخش‌خصوصی در کشور می‌گذرد و اگرچه به نظر کارشناسان طرح مناسبی در جهت حفظ و نگهداری این سازه‌های ارزشمند به شمار می‌رود اما اجرای آن در برخی از استان‌‌ها با چالش‌هایی همراه است. به گزارش مناقصه‌مزایده، سازمان میراث فرهنگی از طریق مواد قانونی ۸۸، ۴۳، ۲۷ و پنج قانون تنظیم‌بخشی از مقررات مالی دولت از طریق فراخوان عمومی چه از مرجع وزارتخانه و چه از اداره‌کل‌های استانی می‌تواند بناهای تاریخی را جهت بهره‌برداری به سرمایه‌گذار بخش‌خصوصی واگذار کند. موفقیت در واگذاری بناهای تاریخی تا حد زیادی به انتخاب سرمایه‌گذار بازمی‌گردد، اینکه از چه میزان تمکن مالی برای مرمت و رسیدگی به بنا برخوردار باشد و از یک تیم تخصصی و آشنا با مبانی میراث فرهنگی استفاده کند تا هم بتواند از این محل درآمدزایی کرده و هم پویایی و رونق را به بنای تاریخی بازگرداند و با حضور مردم در این مکان‌‌ها پیوند بین مردم و داشته‌های فرهنگی را تقویت کرد. صندوق حفظ و احیای بناهای تاریخی علاوه‌بر اینکه مسئول برگزاری مزایده واگذاری بناهای تاریخی به بخش‌خصوصی است، بلکه نظارت و بازرسی از نحوه عملکرد سرمایه‌گذار نیز برعهده این صندوق است. در این باره اردشیر آخوندی؛ مدیر اسبق میراث فرهنگی چهارمحال‌وبختیاری، با بیان اینکه واگذاری بهره‌برداری از بناهای تاریخی به بخش‌خصوصی طرح مثبتی است که اگر به خوبی اجرا شود در حفظ و نگهداری بناهای تاریخی نقش مؤثری می‌تواند ایفا کند، گفت: این موضوع مشروط به این است که کارشناسان میراث فرهنگی نقش نظارتی خود را به خوبی ایفا کنند که این مهم در سال‌های گذشته به‌طور شایسته انجام نشده است. آخوندی؛ ادامه داد: ذکر این نکته نیز ضروری است که هر بنای تاریخی را نمی‌توان به بخش‌خصوصی واگذار کرد به‌طور مثال قلعه چالشتر شهرکرد که یکی از مهم‌ترین بناهای تاریخی این استان به شمار می‌رود را نمی‌توان به بخش‌خصوصی واگذا کرد و آن را تغییر کاربری داد. وی با بیان اینکه واگذاری بسیاری از بناهای تاریخی چهارمحال‌وبختیاری برای بخش‌خصوصی توجیه اقتصادی ندارد، تصریح کرد: تعدادی از بناهایی که امسال میراث فرهنگی به مزایده گذاشته است طی سال‌های گذشته نیز به مزایده گذاشته شده بود اما بخش‌خصوصی که بیشتر به دنبال منافع مالی است انگیزه‌ای برای شرکت در این طرح نداشته است چراکه استان ما در جذب گردشگر نیز چالش‌های زیادی دارد و در حالی‌که سرمایه‌گذار باید هزینه زیادی برای مرمت و نگهداری بنا داشته باشد اما در مقابل متناسب با آن درآمدی نخواهد داشت. این کارشناس میراث فرهنگی، یادآور شد: چنانچه بخش‌خصوصی در این حوزه مشارکت نکند اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی وظیفه قانونی دارد که در این خصوص مستقیم اقدام کند و اینکه عنوان می‌شود که میراث فرهنگی اعتبار مناسبی برای حفظ و نگهداری بناهای تاریخی ندارد توجیه مناسبی برای کوتاهی در حفظ بناهای تاریخی نیست و اگر همین اعتبارات سالانه را بتوان به خوبی مدیریت و جذب کرد می‌توان در حفاظت از بنا‌ها اقدامات عملی خوبی انجام داد. محمود حیدریان؛ عضو هیئت علمی گروه باستان‌شناسی دانشگاه شهرکرد نیز، با اشاره به اینکه طرح واگذاری بناهای تاریخی طرح خوبی برای حفظ و حراست از بناهای تاریخی به شمار می‌رود، گفت: مشکل این طرح نحوه اجرای آن در برخی استان‌هاست. حیدریان؛ افزود: به‌طور نمونه واگذاری‌های موفقی در برخی استان‌‌ها از جمله کرمانشاه شامل واگذاری کاروانسرایی در منطقه تاریخی بیستون به بخش‌خصوصی انجام شده است که به دنبال آن نه تن‌ها این اثر تاریخی به خوبی محافظت شده بلکه برای بخش‌خصوصی نیز درآمدزایی قابل‌توجهی به همراه داشته است. حیدریان؛ با تأکید بر اینکه نظارت بر نحوه واگذاری بناهای تاریخی باید به صورت جدی و دقیق انجام گیرد، اظهار داشت: این بناهای تاریخی طبق قراردادی که بسته می‌شود به صورت بلندمدت انجام می‌گیرد از همین‌رو بُعد نظارتی میراث فرهنگی اهمیت زیادی پیدا می‌کند و اگر نظارت درست و دقیقی در این خصوص انجام نگیرد خطر تخریب بناهای تاریخی وجود دارد. وی با تأکید بر اینکه حفاظت از آثار و بناهای تاریخی نیازمند اعتبار بیشتری است، افزود: اعتباراتی که در حال‌حاضر به موضوع مرمت و باستان‌شناسی اختصاص داده می‌شود بسیار ناچیز است و می‌طلبد توجه بیشتری به این بخش شود.