بازی بورسی خودرو در سال آینده تکرار خواهد شد؟

گروه خودرو- با در نظر داشتن این موضوع که بحث عرضه خودرو به بازار بورس بیش از پیش داغ شده است، بسیاری از موافقان این طرح عزم خود برای کشاندن پای خودرو به بورس کالا را جزم کرده‌اند تا شاید با رایزنی‌های گوناگون بتوانند دوباره بازار خودرو را مانند چند سال گذشته به نابسامانی بیشتر بکشانند و به نظر می‌رسد که موافقان این طرح خیلی بدشان نمی‌آید که خودرو، کالای سرمایه‌ای بماند و فقط شعار ساماندهی بازار خودرو را سر می‌دهند. برای درک دقیق‌تر این موضوع باید از موافقان و مدافعان این طرح پرسید که در سال اخیر که این طرح اجرا شد چه دستاوردی برای اقتصاد و این صنعت داشته است. چراکه با هر روش فروش خودرویی در کشور کماکان عده‌ای هستند که صف‌های طولانی را تشکیل دهند چرا که نیاز جامعه فقط با تولیدات خودروسازان داخلی و واردات محدود خودرو، نمی‌تواند مرتفع گردد و باید برای ساماندهی این وضعیت فقط با کار کارشناسی بتوان چاره‌ای برای آن اندیشید. به گزارش مناقصه‌مزایده، در همین خصوص، سلمان ذاکر؛ عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس، گفت: با عرضه در بورس کالا قیمت خودرو منطقی‌تر، رقابتی و شفاف‌تر شده و بازار به ثبات می‌رسد. دولت در لایحه بودجه برای واردات خودرو راهکاری مناسب را در نظر گرفته و در این چارچوب امکان عرضه خودروهای وارداتی را در بورس کالا پیش‌بینی کرده است. وی ادامه داد: با توجه به برنامه‌ریزی دولت در لایحه بودجه ۱۴۰۴، برای عرضه خودروی وارداتی در بورس کالا، دیگر نباید سایر نهادهای مرتبط، با عرضه خودروهای داخلی در بورس کالا مخالفت کنند. ذاکر؛ با اشاره به اینکه عرضه خودرو در بورس کالا موجب اصلاح روند بازار می‌شود، تأکید کرد: با عرضه خودروهای داخلی به‌ویژه خودروهای پرتیراژ در بورس کالا، می‌توان شاهد تعدیل محسوس انتظارات تورمی و همچنین اصلاح قیمت‌ها در بازار خودرو بود. وی عرضه خودرو در بورس کالا را اقدامی به نفع شفاف‌سازی بازار، ارزیابی کرد و افزود: عرضه خودرو در بورس کالا راهکار خوبی است به شرط این‌که فرآیند معاملات بورس هم خوب و شفاف اداره شود. عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس، یکی دیگر از فواید عرضه خودرو در بورس کالا را کاهش حاشیه سود دلالان دانست و بیان کرد: دلال‌بازی و و واسطه‌گری در همه عرصه‌ها وجود دارد اما وضع بازار خودرو به‌گونه‌ای شده است که واسطه‌ها در عمل به عامل اصلی خرید و فروش خودروهای عرضه شده با نرخ کارخانه‌ای تبدیل شده‌اند؛ با عرضه خودرو در بورس، واسطه‌ها حذف و مصرف‌کنندگان واقعی به خودروهای صفر کیلومتر دسترسی پیدا می‌کنند. همچنین فردین آقابزرگی؛ کارشناس بازارسرمایه نیز، درباره سیاست دولت برای عرضه خودرو از بورس، گفت: اگر بخواهیم معایب و مزایای عرضه خودرو در بورس را مورد ارزیابی قرار دهیم می‌توان به جرأت گفت که این پروژه معایب خاصی ندارد و می‌توان راهکار خوبی برای یک تسهیل و تسریع دسترسی به منابع نقد حاصل از فروش باشد. چراکه وقتی در بورس کالا سپرده لازم بلوکه می‌شود و در اختیار شرکت قرار می‌گیرد به سرعت نقدینگی عاید تولیدکننده خواهد شد. وی ادامه داد: علاوه بر این، نظام کشف قیمت عادلانه و شفاف ایجاد می‌شود چراکه در بورس به دلیل حضور بی‌واسطه متقاضی خرید و عرضه کننده و همچنین به دلیل کثرت در سفارشات، قیمت‌ها معمولاً شفاف و منصفانه کشف می‌شوند و اساساً یکی از رسالت‌های بورس همین کشف عادلانه قیمت کالا و محصولات است. این کارشناس بازارسرمایه، با بیان اینکه بنابراین دسترسی سریع به نقدینگی، کشف قیمت عادلانه و همچنین جلوگیری از رانت حاصل از اختلاف قیمت خودروساز و بازار آزاد از مهم‌‌ترین مزایای عرضه خودرو در بورس است، گفت:‌ امروز با توجه به برآورد تعداد تولید و نرخ فروش محصولات شرکت‌های خودروساز، چیزی حدود ۱۵۰ همت اختلاف قیمت درب کارخانه و بازار آزاد ایجاد شده است که این ۱۵۰ همت نصیب کسانی می‌شود که هیچ رسمیتی ندارند و مالیات هم پرداخت نمی‌کنند. آقابزرگی؛ با بیان اینکه با عدم پذیرش عرضه خودرو در بورس آن هم با حجم انبوه فساد ساختاری ایجاد می‌شود، افزود: وقتی از عرضه کالا در بورس صحبت می‌کنیم معنا عرضه انبوه است اما سنوات گذشته کمتر از پنج درصد از محصول خودرو در بورس کالا عرضه شد و دلیل عرضه قطره‌چکانی این بود که با عرضه زیاد قیمت خودرو کاهش پیدا نکند. وی گفت: سؤال این است که چرا مصرف‌کننده ایرانی باید با چهار تا پنج برابر قیمت جهانی و یک‌سوم کیفیت جهانی خودرو مورد نظر خود را خریداری کند؟ اساساً با سیستم عرضه قطره‌چکانی خودرو در بورس به نوعی عدم تعادل قیمت خودرو مدیریت می‌شود و این روش باید کنار گذاشته شود. این کارشناس بازارسرمایه، تأکید کرد: جالب این است که شورای رقابت که مأموریت اصلی آن ایجاد رقابت و باید به بحث عرضه خودرو از بورس کالا ورود پیدا کند و اجازه انحصار در قیمت‌گذاری محصولات را ندهد، مخالف عرضه خودرو در بورس است و جالب‌تر اینکه برخی از مسئولان کشور هم در مجلس و هم در دولت با این انحصار موافق هستند و دیدیم که دولت قبل مخالف شکستن این انحصار بود. آقابزرگی؛ ادامه داد: وزیر صمت دولت گذشته و تیم آقای خاندوزی از مخالفان عرضه خودرو در بورس بودند و به‌زور عرضه خودرو را از بورس خارج کردند و گفتند؛ این عرضه جایز نیست و می‌دانیم این تصمیم آن‌‌ها اجحاف در حق مصرف‌کننده بوده است. به یاد داریم که وقتی آقای فاطمی امین از عرضه خودرو در بورس صحبت کرد، وی را کنار گذاشتند و وزیر صمت بعدی هم با عرضه خودرو در بورس مخالفت کرد. وی تأکید کرد: مافیای بهره‌بردار از اختلاف قیمت ۱۵۰ همتی، آنچنان نفوذ دارند که همه را وادار می‌کنند عرضه خودرو در بورس را متوقف کنند. این کارشناس اقتصادی، درباره تجربه افزایش قیمت خودرو پس از عرضه از بورس، اظهار داشت: اگر گفته می‌شود که عرضه خودرو در بورس باعث افزایش قیمت‌ها شد این رشد قیمت به دلیل نحوه عرضه بود و می‌دانیم که عرضه قطره‌چکانی منجر به رشد قیمت می‌شود. بورس کالا محل کشف قیمت است و هر میزان تقاضا باشد باید پاسخ داده شود. معتقدم باید تمام محصولات خودرو در بورس کالا عرضه شود و برای اینکه از این نقطه کور و بحرانی بازار خودرو خارج شویم، راهکار منطقی همین است. آقابزرگی؛ گفت:‌ شبکه مافیای خواهان تداوم فرآیند فروش خودرو خارج از بورس کالا، بازارسازی کردند تا قیمت خودرو در بورس کالا افزایش پیدا کند. وی با اشاره به انتقاد از قیمت‌گذاری خودرو در بورس و فروش آن به بالا‌‌ترین قیمت، تأکید کرد: این ایرادی که گرفته می‌شود، ایراد به نظام و ادبیات اکادمیک اقتصاد است. اقتصاد می‌گوید که عرضه و تقاضا باید غیردستوری باشند و اگر قرار باشد با هر شرایطی با استفاده از هر مکانیزمی قیمت‌ها را کنترل کنیم نتیجه آن ایجاد رانت ۱۵۰ همتی اختلاف قیمت خودرو درب کارخانه و بازار آزاد است. این کارشناس، درباره عدم اجرای تعهدات ایران‌خودرو برای عرضه محصولات در بورس کالا در دولت گذشته، ادامه داد: دو شرکت خودروساز در کشور دولتی هستند و مدیران آن‌‌ها را هم دولت تعیین می‌کند و علی‌رغم اینکه دولت سهم پنج الی شش درصدی در این شرکت‌ها دارد اما مدیران این شرکت‌ها از سوی دولت انتخاب می‌شوند و وقتی مخالف عرضه خودرو در بورس باشد، طبیعتاً عرضه‌ای هم صورت نمی‌گیرد اما موضوع مهم در این باره برخورد منصفانه و عادلانه با مدیران ناشران بورسی بوده و اگر یک شرکت کوچک تخلف کند با آن مدیر ناشر به شدت برخورد می‌شود اما شرکتی مانند ایران‌خودرو وقتی چنین تخلف بزرگی کرده از کنار آن به راحتی گذر کردند. متأسفانه امروز دو شرکت خودروسازی کشور به یک کارگاهی برای رانت‌خواران تبدیل شده است. همچنین باقری‌بنابی؛ عضو کمیسیون اقتصادی مجلس نیز، با بیان اینکه رقابت تنها در سایه عرضه خودرو در بورس کالا امکان‌پذیر است، به خبرنگار پایگاه خبری بازارسرمایه ایران (سنا)، گفت: متأسفانه قیمت‌گذاری دستوری خودرو علاوه بر ایجاد زیان برای خودروسازان، فاصله قیمت بین کارخانه و بازار را افزایش داده و موجب ایجاد رانت و افزایش تقاضاهای غیرمصرفی شده است. وی با اشاره به پیشنهاد دولت در بودجه ۱۴۰۴ برای عرضه خودروهای وارداتی در بورس کالا، افزود: به نظر می‌رسد، عرضه و فروش خودرو در بورس کالا راه‌حلی مناسب برای ایجاد رقابت خودروسازان داخلی و خارجی و همچنین جلوگیری از رانت و تقاضاهای کاذب در بازار خودرو است. باقری‌بنابی؛ اعلام کرد: قطعاً عرضه خودرو در بورس ضمن ایجاد فضای رقابتی، به کشف قیمت و شفاف‌سازی در عرضه کمک بزرگی خواهد کرد. این امر همچنین باعث ایجاد تعادل در بازار و کاهش فاصله قیمت کارخانه و بازار خواهد شد. عضو کمیسیون اقتصادی مجلس، گفت: با تسهیل واردات خودرو و عرضه آن در بورس کالا شاهد رقابت هر چه بیشتر برای افزایش کیفیت و افزایش ظرفیت تولید و همچنین کاهش ضرر و زیان‌های ناشی از قیمت‌گذاری دستوری برای ‌خودروسازان کشور خواهیم بود. باقری‌بنابی؛ تأکید کرد: عرضه در بورس قطعاً یکی از راهکارهای قابل‌توجه برای جلوگیری از انحصاری بودن صنعت خودرو در کشور است.