مدل‌ها و راهکارهای توسعه بخش معدن ایران

در نشست هم‌اندیشی رییس هیأت عامل ایمیدرو با اقتصاددانان مطرح شد: مدل‌ها و راهکارهای توسعه بخش معدن ایران جمعی از اقتصاددانان در نشستی با رییس هیأت عامل ایمیدرو، با بر شمردن دستاوردهای حوزه مهندسی و تولید، تغییر نگاه در مدیریت و استفاده از مفاهیم روز اقتصادی، مالی و حقوقی را برای توسعه بخش معدن ضروری […]

در نشست هم‌اندیشی رییس هیأت عامل ایمیدرو با اقتصاددانان مطرح شد:

مدل‌ها و راهکارهای توسعه بخش معدن ایران

جمعی از اقتصاددانان در نشستی با رییس هیأت عامل ایمیدرو، با بر شمردن دستاوردهای حوزه مهندسی و تولید، تغییر نگاه در مدیریت و استفاده از مفاهیم روز اقتصادی، مالی و حقوقی را برای توسعه بخش معدن ضروری دانستند.

 به گزارش مناقصه‌مزایده به نقل از روابط عمومی سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو)، در این نشست که به دنبال اجرای برنامه حضور اقتصاد دانان در معادن و کارخانه‌های فولاد و فرآوری سنگ آهن استان یزد صورت گرفت، ابتدا امیرصباغ، مدیر برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی با ارایه گزارشی از جایگاه جهانی تولیدات زنجیره معدن گفت: توسعه معدن در هر یک مناطق سبب توسعه بخش‌های دیگر آن مناطق شده و ایران با توجه به توانمندی‌هایی که در این بخش دارد از فرصت مناسبی برای رشد برخوردار است.

صباغ با بیان این‌که ایمیدرو تأکید بالایی برای افزایش زیرساخت‌های بخش معدن و صنایع معدنی دارد، ادامه داد: با تقویت زنجیره ارزش در صنایع پایین‌دستی، شاهد رشد چند برابری درآمد، اشتغال و صادرات خواهیم شد و این واقعیتی است که در کشورهای بزرگ معدنی عینیت یافته است.

در این نشست که سعیدلیلاز و نصرتی نیز حضور داشتند، مهدی‌کرباسیان به گذر ایمیدرو از دوران سخت سال‌های گذشته و اثر تصمیمات مدیریتی پیشین اشاره کرد و گفت: توسعه غیراقتصادی صنعت فولاد و‌ نوع واگذاری سهام شرکت‌های این سازمان در دولت گذشته، از جمله ‌چالش‌هایی بود که برای دولت فعلی، برجای گذاشت با این حال در شرایط نبود منابع مالی کافی، توانستیم ۲۴هزار میلیارد تومان طرح را اجرایی کنیم.

مشارکت با بخش خصوصی

وی افزود: مشارکت گرفتن از بخش غیردولتی و بخش خصوصی یکی از مدل‌های موفق در ایجاد تحرک در طرح‌ها و راه‌اندازی آنها بود.

رییس هیأت عامل ایمیدرو افزود: در طرح‌ها بین ۱۵ تا ۳۵درصد مشارکت داشته‌ایم و مابقی متعلق به بخش غیردولتی است هرچند قانون هم تأکید دارد که ۳ سال بعد از راه‌اندازی، آن میزان سهم هم باید واگذار شود.

وی انجام اکتشاف در ۲۵۰هزار کیلومتر مربع از مساحت کشور را از نیازهای بخش معدن دانست و تأکید کرد: در این حوزه با شرکت‌های خارجی هم همکاری داریم و این امر در ورود فناوری به بخش معدن کمک کرده است.

کرباسیان تصریح کرد: برخی گمان می‌کنند مشکل تحریم‌ها فقط به نقل و انتقال ارز مربوط می‌شود در حالی که پیش از برجام، شرکت‌های خارجی حتی از دادن یک برگ از اطلاعات ماهواره‌ای معدنی خودداری می‌کردند اما امروز بسیاری از شرکت‌های صاحب‌نام همکاری با ایران را آغاز کرده‌اند. کرباسیان ادامه داد: زنجیره معدن یکی از کشورهای پیشرفته نشان می‌دهد ۸۶ میلیارد دلار مواد معدنی را در صنایع پایین‌دستی به ۲۴۰۰ میلیارد دلار تبدیل کرده‌اند که این امر نیاز توجه به صنایع پایین‌دستی را دوچندان می‌کند.

وی همکاری با شرکت‌های خارجی را برای تأمین مالی ۵۰ میلیارد دلاری توسعه بخش معدن و صنایع معدنی ضروری دانست.

پس از وی، موسی غنی‌نژاد، استاد دانشگاه و صاحب‌نظر اقتصادی با بیان این‌که حضور در معادن و آشنایی با فعالیت‌های مهندسی و تولیدی حرکت ثمربخشی برای ارایه توانمندی‌های این بخش است، گفت: باید از فرصت کنونی توسعه معدن حداکثر استفاده را به عمل آوریم که در آینده با تغییر جهت مصرف و ورود مواد جدید به بازار، ‌دچار زیان نشویم.

فرمول کارآمد برای واگذاری نیاز داریم

وی با اشاره به نوع نگاه‌ها به واگذاری سهام اظهار داشت: برای این‌که نتوان سهام شرکت‌های دولتی را در قالب رد دیون یا سهام عدالت واگذار کرد باید فرمول کارآمدی در جهت فروش سهام شرکت‌های دولتی تدوین و اجرایی کرد.

از سوی دیگر مهدی‌عسلی که سابقه مدیریت عالی در سازمان برنامه و وزارت نفت دارد گفت: در بحث‌ها و برنامه‌های توسعه‌ای، همواره نگاه اقتصادی و تحلیل مالی غایب بوده است و تنها نگاه محلی و محدود، به حوزه‌های مختلف داشته‌ایم به‌طوری که برنامه‌هایی تدوین می‌شود که از مسایل کلان اقتصاد و سیاست‌های ارزی جدا هستند.

وی افزود: نتیجه چنین برنامه‌هایی این است که طرح‌ها بدون استفاده می‌مانند و بی‌اثر می‌شوند.

علی ترکمان دینی نیز در این نشست اظهار داشت: قطعه‌قطعه کردن طرح جامع فولاد و پراکنده کردن آن، نتیجه تفکر سنتی در مدیریت است که سبب شده تعداد زیادی شرکت با مقیاس پایین تولید، اقدام به جذب منابع و ظرفیت‌سازی کنند.

خط شکنی دولت ها

این صاحب‌نظر اقتصادی افزود: کره‌جنوبی تنها با دو کارخانه برای ۵۲ میلیون تن فولاد، ظرفیت‌سازی کرد در حالی که آنها نیز نظام دولتی داشته‌اند اما با تفکر مدرن، مدیریت کرده‌اند.

ترکمان دینی نقش دولت‌ها را در توسعه چشمگیر دانست و اظهار داشت: طی دهه‌های اخیر شرکت‌های دولتی ایالات متحده، در بسیاری از علوم روز همچون اینترنت و ‌آی‌تی پیشرو بوده‌اند و در واقع خط‌شکنی کرده‌اند.

منطق مدل‌های توسعه

علی میرزاخانی، سردبیر روزنامه دنیای اقتصاد نیز که در این جلسه حضور داشت، به مدل‌های توسعه معادن و صنایع معدنی کشور‌ها اشاره کرد و گفت: برخی از مدل‌ها همچون مدل عربستان در توسعه صنایع معدنی قابلیت اجرا در ایران را ندارد به این علت که از شاخص‌های غیرواقعی نشأت گرفته‌اند، به همین سبب باید منطق و مبنای اقتصادی برای آن تعریف کرد.

وی از انجام برنامه جدید اکتشافی در سطح ۲۵۰ هزار کیلومتر مربع در کشور اظهار خرسندی کرد و گفت: با تأسیس بانک‌های خصوصی در کشور که از زمان مرحوم نوربخش آغاز شد، نظام مالی ایران در حال تحول بود که آن برنامه به دولت گذشته برخورد کرد.

وی تأکید کرد که در فعالیت‌های اقتصادی و توسعه اصالت با بخش خصوصی است مگر این‌که دلایل قانع‌کننده‌ای برای آن وجود داشته باشد.

از تعاملات جهانی دور شدیم

از سوی دیگر پویاجبل‌عاملی، عامل اقتصاددانان با بخش معدن را مفید خواند و گفت: مردم و صاحب‌نظران معمولاً با بخش نفت و گاز آشنایی دارند در حالی که بخش معدن، توانمندی بالایی برای رشد دارد.

وی حضور شرکت‌های خارجی در پسابرجام را قابل‌توجه دانست و اظهار داشت: قوانین ما به گونه‌ای نیست که برای سرمایه‌گذار جذابیت کافی ایجاد کند و علاوه بر این دور شدن از رویداد‌ها و تعاملات جهانی در مقاطعی از سال‌های دهه اخیر، سبب شد از بسیاری قوانین و مقررات و همچنین شرایط قراردادها، بی‌اطلاع باشیم و در برخی مواقع حتی از نحوه ارتباط برقرار کردن نیز آگاهی نداشته باشیم.

جبل‌عاملی، رویکرد قانون محوری را رویه‌ای مناسب برای تعامل با شرکت‌های خارجی و جذب سرمایه ذکر کرد.

درک واقعی از معادن

سمیه مردانه نیز در این نشست گفت: حضور در معدن برای کسانی در بخش تئوری کار کرده‌اند نتایج ارزنده‌ای دارد و سبب درک واقعی تلاش‌های انجام شده در این حوزه می‌شود.

وی با بیان این‌که دستاوردهای بخش‌های مهندسی معدن واقعاً فوق‌العاده است اظهار داشت: علاوه بر مباحث مهندسی، یکی از مواردی که در بخش معدن ضرورت دارد، توجه به سرمایه‌های انسانی و انجام تحقیق و توسعه است. وی نوع سیاست‌ها و ارتباط آنها با بخش معدن را از عوامل تأثیر‌گذار در توسعه این بخش ذکر کرد.

توجه به حقوق مالکیت

جعفرخیرخواهان، توجه به حقوق مالکیت را از نیازهای اولیه جذب سرمایه دانست و گفت: این امر انگیزه لازم را نزد سرمایه‌گذاران برای حضور در معادن ایجاد می‌کند.

وی افزود: توجه به تحولات بازارهای جهانی، مقیاس و زنجیره تولید را از دیگر موارد مورد نیاز توسعه بخش معدن است. به گفته خیرخواهان، زیرساخت‌ها و توجه به مسؤولیت اجتماعی از دیگر نکاتی است که توسعه بخش معدن را به بار می‌آورد.

ایمیدرو حلقه رابط با بخش خصوصی

حمید آذرمند، دیگر اقتصاددان و صاحب‌نظر حاضر در این نشست نیز گفت: به رغم توانمندی که بخش معدن برای توسعه دارد شاهد روند کاهشی تشکیل سرمایه ثابت و بودجه معدن به ویژه برای ایمیدرو شده‌ایم. وی ایمیدرو را حلقه واسط بنگاه‌ها و دولت دانست و خاطرنشان کرد: بررسی بحران اقتصادی دهه گذشته میلادی نشان داد بخش‌های معدنی، با کم‌ترین آسیب از بحران‌های مالی مواجه شده‌اند به همین سبب باید به تقویت این بخش بپردازیم.

آذرمند در عین حال اظهار داشت: بخش داخل کشور توان لازم را برای تأمین ۵۰ میلیارد دلار سرمایه توسعه بخش معدن و صنایع معدنی در افق چشم انداز را ندارد و این امر نیاز به استفاده از منابع خارجی دارد.

مقامات با معدن آشنایی ندارند

شهناز نوایی، کارشناس خانه معدن ایران نیز در این جلسه گفت: در۴۰ سال سابقه فعالیت معدنی، کم‌تر مقام‌عالی دولتی را دیده‌ام که با بخش معدن و نیازهای آن آشنایی داشته باشد. وی گفت: وابستگی واقعی اقتصاد ایران به ۴۰درصد می‌رسد.

کرباسیان نیز پس از ارایه نظرات صاحب‌نظران اقتصادی، نیز با بیان این‌که بسیاری از مسؤولان از بخش معدن شناخت واقعی ندارند تأکید کرد: ادغام وزارت صنعت با معدن، اگرچه مزایایی برای اقتصاد داشت، اما سبب غفلت از بخش معدن شد و این حوزه همانند یکی از زیر بخش‌های صنایع درآمد.

منافع بلند مدت معدن

وی افزود: اگرچه بخش اکتشاف معدن ریسک دارد، ‌اما فعالیت‌های اقتصادی آن دارای منافع بلند مدت است.

 

کرباسیان، نگاه کلان در تصمیم‌گیری‌های اقتصادی را به نفع بخش معدن دانست و گفت: باید در تصمیم‌گیری‌ها به اثر آنها در بخش‌هایی همچون معدن نیز توجه داشت به صورتی که ریسک جدیدی به این حوزه تحمیل نشود.