محمد قره داغلی-زمین‌شناسى نظامى شاخهای از علم زمین‌شناسى است که تأثیرپذیری و تأثیرگذاری سیاست و قدرت در محیط جغرافیایی و به بیان دیگر، تأثیر تصمیمات سیاسی بر زمین را مورد کاوش و بررسی قرار می‌دهد. نقش ویژه زمین‌شناسى نظامى، سازماندهی سیاسی فضا در سطح محلی، ملی و منطقهای است. زمین‌شناسى نظامى شاخهاى از […]
محمد قره داغلی-زمین‌شناسى نظامى شاخهای از علم زمین‌شناسى است که تأثیرپذیری و تأثیرگذاری سیاست و قدرت در محیط جغرافیایی و به بیان دیگر، تأثیر تصمیمات سیاسی بر زمین را مورد کاوش و بررسی قرار می‌دهد. نقش ویژه زمین‌شناسى نظامى، سازماندهی سیاسی فضا در سطح محلی، ملی و منطقهای است. زمین‌شناسى نظامى شاخهاى از علم زمین‌شناسى است که تأثیرپذیرى و تأثیرگذارى سیاست و قدرت در محیط جغرافیایى و به بیان دیگر، تأثیر تصمیمات سیاسى بر محیط جغرافیایى را مورد کاوش و بررسى قرار مى‌دهد. نقش ویژه زمین‌شناسى نظامى، سازماندهى سیاسى فضا در سطح محلى، ملى و منطقهاى است زمین‌شناسى نظامى پدیده‌هاى سیاسى را در فضاى درونى یک کشور مورد بحث قرار مى‌دهد که به‌طور سنتى شامل مفاهیمى مانند مرز، ملت، حکومت و سرزمین است. نظر به این که یک کشور در بطن مطالعات زمین‌شناسى نظامى جاى دارد از پیوند ۳ عامل ملت، حکومت و سرزمین، کشور تشکیل مى‌شود؛ بنابراین همه موضوعات مرتبط با این مفاهیم، مانند ریشهیابى مسایل قومى، جریانات مهاجرت، تحلیل قدرت سیاسى نواحى شهرى، تحلیل فضایى قدرت سیاسى در سطح کشور، تقسیمات کشورى و رقابتهاى مکانى، دولت محلى، تمرکز و عدم تمرکز قدرت سیاسى و جغرافیاى انتخابات، از جمله مسایل مرتبط با کشور هستند که امروزه در زمین‌شناسى نظامى مورد توجه و بررسى قرار مىگیرند. از طرف دیگر، در حوزه مسایل جهانى نیز که قلمرو مطالعات ژئوپلیتیک است، به‌طور سنتى درباره مناسبات قدرت در سطح جهان و راه‌هاى دستیابى به قدرت جهانى و افزایش آن بحث و بررسى مى‌شود. در حال حاضر تحولاتى که در سیاست جهان رخ داده است تنوع بیش‌ترى به مباحث ژئوپلیتیک بخشیده و این شاخه از زمین‌شناسى نظامى مفاهیم تازه و متنوعى را مورد بحث قرار مى‌دهد. همچنین زمین‌شناسى نظامی تأثیر عوارض یک منطقه را در حرکات نظامی که در آن منطقه اجرا شده و یا احتمال وقوع آن می‌رود تعیین کرده، و اثرات آن را نسبت به فعالیت‌های نظامی در داخل یک سرزمین تشریح میکند. پاره‌ای اوقات یک برآمدگی یا عارضه جزیی از زمین با یک عارضه مصنوعی در مورد عملیات نظامی ارزش و اهمیت ویژه‌ای می‌یابد که در اثر توجه و دقت قابلیت نظامی آن را به راحتی می‌توان تشخیص داد اگر چه جنگ باعث تخریب شهر‌‌ها و نابودی انسان‌ها بوده، رفاه وآسایش مردم را بر هم می‌زند ولی گاهی می‌تواند پیشرفت‌های شایانی را در زمینه‌های مختلف به ارمغان آورد. چنان‌چه دنیای غرب امروز ترقی صنعت خود را مرهون جنگ جهانی اول و دوم میباشد.
قبل از آن که به بحث درباره «زمین‌شناسى نظامى» بپردازیم، لازم است تا قلمرو وسیع‌تر آن یعنى «ژئوپولیتیک» یا «سیاست جغرافیایى» و قبل از آن نیز ضرورى است تا زمین‌شناسى نظامى را مورد توجه قرار دهیم.
در تعریف و توصیف زمین‌شناسى نظامى، تشریح برخى از مفاهیم الزامى به نظر مى‌رسد:
واحد متشکل سیاسى، به سرزمینى اطلاق میشود مسکون که از نظر سیاسى سازمان یافته باشد.
در زمین‌شناسى نظامى، منظور از فرایند توالى رویدادها، کنش‌‌ها و عملیاتى است که انسان به‌منظور بنیانگذارى، حفظ و نگهدارى، و یا تغییر یک نظام سیاسى انجام مى‌دهد
نظام سیاسی، به مجموعه‌اى از هدف‌هاى به‌هم مرتبط سیاسى و نهادهاى آن‌‌ها در یک محیط اطلاق مى‌شود. بنابراین نظام سیاسى ترکیب شده است از فرایندهاى سیاسى و فضاى جغرافیایى.
فضا، منظور از اصطلاح فضایى غالباً فضاى زمینى و بعضاً مکانى است که طول و عرض جغرافیایى محورهاى آن را تشکیل مى‌دهند، گاهى نیز مراد فضاى ۳ بعدى است که شامل طول و عرض و ارتفاع میباشد.
اهمیت و لزوم مطالعه و بررسى جغرافیاى نظامى
زمین‌شناسى نظامى به‌کاربرد علوم زمین در ارتباط با فعالیت‌هاى نظامى و امنیتى مانند تجزیه و تحلیل زمین منطقه عملیاتى، ارزیابى منابع آب، بررسى ساختگاه و ساخت شریان‌هاى حیاتى استفاده از ساختار‌‌ها و سازندهاى زمین‌شناسى حاضر در منطقه می‌‌پردازد. استفاده از مورفولوژى منطقه جهت انتقال نیروها و ادوات یا پناه گرفتن نیروها، تهیه نقشه‌هاى زمین‌شناسى نظامى، زمین‌شناسى مهندسى و نقشه‌هاى قابلیت عبورپذیرى مناطق عملیاتى با مقیاس‌هاى ۱: ۵۰٫۰۰۰ و ۱: ۲۵٫۰۰۰ و… از دیگر کاربردهاى زمین‌شناسى نظامى است.
آگاهى از جغرافیاى نظامى براى انجام مأموریت‌هاى نظامى امرى مسلم است. مطالعه و بررسى جغرافیاى نظامى به‌عنوان بخشى از مرحله طرحریزى، وقتى شروع مى‌شود که یک مأموریت جدید از طرف قرارگاه فرماندهى رده بالاتر دریافت مىگردد و فرمانده ضمن پرداختن به شرح جزییات مأموریت آن را مورد تجزیه و تحلیل قرار مى‌دهد. گام بعدى برآورد وضعیت مىباشد. برآورد وضعیت در برگیرنده مأموریت از نظر نیروهاى خودى، نیروى دشمن و تجزیه و تحلیل جغرافیاى نظامى از ویژگی‌هاى مشخصه عملیات مىباشد. راه‌هاى دیگر براى اجراى مأموریت در نظر گرفته مى‌شود و مورد ارزیابى قرار مىگیرد. فرمانده روى روش انجام کار تصمیم مىگیرد و دستوراتى را براى نتیجه آن صادر مىکند. نتایج مرحله طرحریزى به منزله مأموریت‌هایى براى یگان‌هاى تابعه تلقى مى‌شود. با دریافت این مأموریت‌هاى جدید، رده پایینتر یکى پس از دیگرى دور جدیدى از طرحریزى را آغاز مىکنند که برآورد بیش‌ترى از وضعیت و تجزیه و تحلیل جغرافیاى مناطق جدید عملیات از آن جمله است
منطقه عملیات یک ناحیه جغرافیایى است که از طریق مأموریت نظامى تعیین مى‌شود. این منطقه شامل محلى است که به وسیله نیروها و جنگ‌افزارهاى تحت کنترل یک فرمانده به‌طور مستقیم تحت تأثیر قرار مىگیرد. این منطقه با توجه به مناطق اشغال شده به وسیله نیروهاى دشمن متخاصم و عوارض زمین تعیین مى‌شود و به عنوان هدفى است که باید تصرف شود یا حفظ گردد. منطقهاى که به وسیله یگان‌هاى خودى مجاور حفظ مىشوند، منطقه پشتیبانى خود سازمان نظامى مىباشد. یک فرمانده، به دانستن همه چیز در باره منطقه عملیات و رویدادهاى مهمى که در سطح وسیعى داراى اهمیت هستند و به منطقه عملیات مربوط مىشوند، علاقه‌منداست. فرمانده ممکن است منابع شناسایى رابراى پاسخگو بودن در زمینه مسایل مهم تعیین کند و یا اطلاعات مربوط به این مسایل را از قرارگاه ردهبالاتر فرماندهى تقاضا نماید. جغرافیاى نظامى، بخشى از اطلاعات نظامى است که مسؤولیت آن به عهده افسر اطلاعات نظامى است. جمع‌آورى اطلاعات در زمینه ویژگی‌هاى طبیعى و مصنوعى زمین و در زمینه عوامل انسانى در صحنه عملیات یا در منطقه عملیات، اغلب به وسیله بخش‌ها یا سازمان‌هاى اطلاعاتى انجام مى‌شود. در واژه‌هاى اطلاعاتى، اطلاعات رزمى با تجزیه و تحلیل زمین و اطلاعات استراتژیکى با تجزیه و تحلیل صحنه عملیات تطبیق مىکنند
قلمرو جغرافیاى نظامى ۳ بعدى است، زیرا جنگ در اقیانوس‌ها، در زیر سطح زمین، در جو، در بالاى سطح زمین و در جنگ زمینى، روبه‌روى سطح زمین به وقوع مىپیوندد. فاکتورهاى زمان و بعد مسافت و اهمیت نسبى مواضع در موقع پرتاب مهمات به وسیله هواپیما با پرتاب موشک و یا مشاهده از طریق ماهواره، معانى مشخصى را به خود اختصاص مى‌دهند. زیردریایی‌ها، هواپیما‌‌ها و ماهواره‌ها در مدار زمین با امکان استفاده از ایستگاه‌هاى فضایى داراى سرنشین در برآورد کردن وضعیت مطلوب، باید مورد توجه قرار گیرد. این برآورد وضعیت تا مرز بیرونى جو را شامل مى‌شود. جغرافیاى نظامى از آخرین و جدید‌‌ترین فن‌آورى و روش شناسى استفاده مىکند. ماهواره‌هاى زمینى در ژئودزى و نقشهبردارى مورد استفاده قرار مىگیرند. عکاسى و عکسبردارى هوایى و فضایى در کارتوگرافى، تجزیه و تحلیل صحنه جنگ و تجزیه و تحلیل زمین مورد استفاده قرار مىگیرند. رایانه‌ها براى محاسبه فاکتورهاى زمان و فضا و محل دقیق هدف‌‌ها و جمع‌آورى اطلاعات، مدیریت و تجزیه و تحلیل داده‌هاى جغرافیایى مورد استفاده قرار مىگیرند. روش‌هاى جدید مدل سازى و تجزیه و تحلیل فضایى نیز براى مسایل جغرافیاى نظامى به‌کار گرفته مىشوند. در بسیارى از فعالیت‌هاى نظامى بدون تأکیدى به عنوان جغرافیاى نظامى، ازاصول ومبانى آن استفاده مى‌شود. تجزیه و تحلیل منطقه عملیاتى همیشه بخشى از خط‌مشى تاکتیکى است و تجزیه و تحلیل صحنه جنگ یک بخش استثنایى از شیوه اطلاعاتى است. در حالى که جغرافیاى سیاسى – نظامى در مطالعات استراتژیک نظامى – سیاسى مورد استفاده قرار مىگیرد.
تقسیم‌بندى زمین‌شناسى نظامى
زمین‌شناسى نظامى در مقابل تهدیدات داخلى و خارجى و شرایط مختلف ژئوپلتیک هر منطقه، ارزش خاص خود را دارد و در واقع زمین‌شناسى نظامى در مقابل تهدیدات، ارایه‌کننده جهت‌هاى تهدید و استفاده از عوامل زمین ریخت شناسى(Geomorphology) در مقابل این تهدیدات است.
زمین‌شناسى نظامى راهنماى مؤثرى در طرح برنامه‌ریزى‌هاى ملى و برنامه‌ریزی‌هاى کلان یک کشور اعم از آمایش سرزمین است، تا مکان‌یابى مناسب طرح‌هاى توسعه و اقدامات سازندگى کشور مانند تأسیسات زیر بنایى و صنعتى در هر شرایطى از ملاحظات امنیتى دفاعى برخوردار باشند.
زمین‌شناسى نظامى در مورد مناطق خاص مأموریت‌هاى نظامى بحث میکند. از جمله تقسیم‌بندى زمین‌شناسى نظامى عبارت است از:
۱٫ زمین‌شناسی سیاسی-نظامی
۲٫ زمین‌شناسی نظامی-موضوعی
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاه بسته شده است.