قانون‌گذار ارزهای دیجیتال کیست؛ بانک‌مرکزی یا مجلس؟!

در حالی برخی نمایندگان مجلس معتقدند، بانک‌مرکزی نمی‌تواند تصمیم‌گیری و قانون‌گذاری در حوزه رمزارز‌ها داشته باشد که قانون بانک‌مرکزی مصوب مجلس روایت دیگری از این ماجرا دارد. ارزهای دیجیتال سال‌هاست به‌عنوان یکی از دارایی‌های مالی شناخته شده و هر روز به طرفداران آن‌ها افزوده می‌شود. اگرچه ممکن است نقدهایی درباره ماهیت و مالیت آن‌ها در […]

در حالی برخی نمایندگان مجلس معتقدند، بانک‌مرکزی نمی‌تواند تصمیم‌گیری و قانون‌گذاری در حوزه رمزارز‌ها داشته باشد که قانون بانک‌مرکزی مصوب مجلس روایت دیگری از این ماجرا دارد. ارزهای دیجیتال سال‌هاست به‌عنوان یکی از دارایی‌های مالی شناخته شده و هر روز به طرفداران آن‌ها افزوده می‌شود. اگرچه ممکن است نقدهایی درباره ماهیت و مالیت آن‌ها در محافل علمی مطرح شود اما آنچه انکارناپذیر است، گسترش روزافزون بازار رمزارز‌ها است که نمی‌توان از آن چشم‌پوشی کرد. رمزارز‌ها به‌عنوان یک ابزار سرمایه‌گذاری و معامله، امروز بخش قابل توجهی از مردم را به خود مشغول کرده و همین موضوع باعث ثبت سود و زیان‌های مختلف و بروز مشکلات حقوقی برای آن‌ها شده است. دستگاه سیاست‌گذاری کشور چه بخواهد و چه نخواهد، با این مسئله روبرو است پس چه بهتر که هرچه زودتر به وظایف تنظیم‌گری خود در این حوزه رسمیت ببخشد. رئیس کل بانک‌مرکزی به‌تازگی از تدوین مقررات جدید برای رمزارز‌ها و انواع توکن‌‌ها خبر داده و گفته بود که مقررات جدید بانک‌مرکزی در حوزه رمزارز‌ها قرار است در همایش بانکداری نوین در آذر ماه رونمایی شود. این همایش پنجم و ششم آذرماه برگزار می‌شود پس باید بزودی شاهد اعلام این دستورالعمل‌‌ها باشیم. البته همزمان برخی از نمایندگان مجلس نسبت به تدوین مقررات رمزارز از سوی بانک‌مرکزی موضع گیری‌هایی را داشته‌اند. اخیراً تعدادی از نمایندگان مجلس به‌طور هماهنگ به این موضوع حساس شده و در اظهاراتی گفته‌اند باید به جای بانک‌مرکزی نهادی بالادستی همچون مجلس، در این حوزه قانون‌گذاری کند. همزمان نقدهایی هم از سوی برخی فعالان حوزه ارزهای دیجیتال علیه تنظیم‌گری بانک‌مرکزی مطرح می‌شود.

اما قانون چه می‌گوید؟

برخی مخالفت‌های نمایندگان با تنظیم‌گری بانک‌مرکزی در حوزه رمزارز‌ها در حالی است که در قانون جدید بانک‌مرکزی که خود آن‌ها سال گذشته تصویب و به دولت ابلاغ کردند، این وظیفه را بر دوش بانک‌مرکزی گذاشته‌اند. در بند ۱۳ از بخش نخست ماده ۴ این قانون که وظایف بانک‌مرکزی را بیان کرده تصریح شده است «تنظیم گری در حوزه رمزپول‌ها و نظارت بر مبادله آن‌ها در چهارچوب قوانین مربوط» از وظایف بانک‌مرکزی است. در بخش دوم از ماده ۴ که به اختیارات بانک‌مرکزی می‌پردازد هم در تبصره (۱) از بند ۱۱ آمده است: «تصمیم‌گیری درخصوص جواز یا عدم جواز نگهداری و مبادله انواع رمزپول در چهارچوب قانون برعهده هیأت عالی است.» اما نمایندگان مجلس در ماده ۵۹ کار را تمام کرده‌اند. در این ماده تأکید شده «مسؤولیت انحصاری ابلاغ دستورالعمل‌های مورد نیاز درحوزه نظام‌های پرداخت، فناوری‌های نوین مالی مرتبط با ابزارهای پرداخت و رمز پول و همچنین نهادهای فعال در این حوزه‌ها بر عهده بانک‌مرکزی است. نهادهای فعال در زمینه‌های یادشده «اشخاص تحت نظارت» بانک‌مرکزی تلقی شده و تأسیس و فعالیت آن‌ها منوط به اخذ مجوز از بانک‌مرکزی است. همچنین این نهاد‌ها موظفند حسب درخواست بانک‌مرکزی، کلیه اطلاعات، آمار و اسناد خود را به ترتیب موردنظر بانک‌مرکزی در اختیار آن بانک قرار دهند.» بنابراین همان‌طور که پیداست از نظر قانونی، بانک‌مرکزی هم وظیفه و هم اختیار قانونی لازم را برای تنظیم‌گری در حوزه رمزارز‌ها دارد. در این بین یکی از اشکالات وارد شده به تنظیم‌گری بانک‌مرکزی، اشاره به گسترده بودن حوزه رمزارزهاست و چنین بیان می‌شود که حوزه‌هایی مانند استخراج رمزارز، زیرساخت‌های معاملات و بسیاری از موارد دیگر ممکن است ارتباط مستقیم به بانک‌مرکزی نداشته باشد و این نهاد پولی را درگیر مسائلی کند که تخصصی در آن ندارد. این نقد کاملاً درست است اما نباید فراموش کرد که طبق متن قانون، ورود بانک‌مرکزی عمدتاً به تصمیم‌گیری درخصوص نگهداری و مبادله رمزپول‌‌ها و کارگزاری‌هایی است که از طریق مبادلات رمزارزی، باز پول و ارز کشور را درگیر چالش می‌کنند.

نسبت بازار پول و ارز با رمزارزها

علاوه بر مسائل قانونی، از یک نقطه نظر دیگر هم ضروری است که متولی بازار پول کشور در حوزه رمزارز‌ها ورود کند. بازار ارز کشور به‌عنوان خط‌مقدم نوسانات اقتصادی و جهش‌های تورمی در دهه‌های اخیر نقش‌آفرینی کرده است. ارز در کشور ماه با مؤلفه‌های مختلفی در ارتباط است که یکی از موارد جدید که در سال‌های اخیر در نوسانات این بازار نقش داشته است، بازار رمزار‌ها است. تنها در یک مثال، در شرایط التهابات سیاسی و اقتصادی، یکی از سیگنال‌های جهش ارزی از سوی تتر صادر می‌شود که یکی از رمزارزهای شناخته شده است. از سوی دیگر، برخی برآورد‌ها می‌گوید حجم معاملات رمزارز‌ها در ایران روزانه بیش از ۱۰ میلیون دلار است. همچنین کاربران مستقیم صنعت رمزارز در ایران از ۵ تا ۱۵ میلیون نفر تخمین زده می‌شود که بسیار چشمگیر است.

منبع: تسنیم