ذخیره ارزش، وسیله مبادلات و واحد مبادله، ابزار تحقق حاکمیت ریال

معصومه براتی- لازمه تحقق حاکمیت ریال این است که سه وظیفه اصلی پول یعنی ذخیره ارزش، وسیله مبادلات و واحد مبادله حفظ شود. به گزارش مناقصه‌مزایده، محمد شیریجیان؛ معاون سیاست‌گذاری پولی بانک‌مرکزی در نشستی تحلیلی که در دومین روز یازدهمین همایش سالانه بانکداری نوین و نظام‌های پرداخت برگزار شد با اشاره به اینکه مهم‌‌ترین مسئله در حوزه توسعه پول‌های دیجیتال، بیشتر از اینکه مسئله پیچیدگی فناوری باشد و یا ابزار جدیدی که ایجاد می‌شود، این است که نحوه مواجهه سیاست‌گذار با این موضوع باید به چه صورت باشد، گفت: رمز ارز‌‌ها به نحوی حاکمیت پول‌های مرکزی دنیا را به شدت متاثر کرده بود؛ البته منظور من از رمزارز‌‌ها از جنس اکسچنج توکن‌هاست که بیشتر از جنس معاملاتی هستند. وی ادامه داد: از منظر سیاست‌های پولی، وقتی پول‌های دیجیتال توسعه می‌یابند، آیا ابزار‌های سیاست‌های پولی ما هم کارکرد سنتی خود را دارا هستند؛ البته اگر این ابزار توسعه یابد با توجه به ماهیتی که دارد، حتما کیفیت سیاست‌های پولی را ارتقا می‌دهد. شیریجیان؛ مطرح کرد: یکی از روش‌هایی که با استفاده از آن شرایط اقتصادی را مدیریت می‌کنیم، استفاده از تأثیری است که روی سرعت گردش نقدینگی می‌گذاریم. باتوجه به تمرکز اطلاعاتی که توسعه این ابزار برای بانک‌مرکزی می‌تواند ایجاد کند، این نهاد متوجه می‌شد که وضعیت نقدینگی را در بخش‌های مختلف انقباض یا انبساط دهد. وی گفت: این ابزار، فشار را بر شبکه پرداخت ما کمتر می‌کند و از منظر بانکی اگر رمزارز‌‌ها توسعه یابد، چیزی به‌عنوان سپرده بانکی وجود ندارد، ولی قدرت تنظیم گری بانک‌مرکزی بر شبکه بانکی کشور را افزایش می‌دهد. معاون سیاست‌گذاری پولی بانک‌مرکزی تأکید کرد: حکمرانی با ریال مهم‌ترین ابزاری است که مقام سیاست‌گذار پولی می‌تواند ارائه دهد و هر تعاملی که در اقتصاد رخ می‌دهد، یک حلقه معاملات تجاری و مالی دارد که عمده کشور‌ها دنیا و نظام‌های مالی توسعه یافته بر حلقه مالی متمرکز هستند. وی افزود: برای اینکه حکمرانی اقتصادی با استفاده از ابزار ریال اتفاق بیفتد باید حکمرانی بر ریال رقم بخورد و برای این امر سیاست‌گذار پولی باید بتواند تراکنش‌های مالی را رصد کند تا بداند پول از چه مبدا به چه مقصدی می‌رود. شیریجیان؛ تأکید کرد: لازمه تحقق حاکمیت ریال این است که سه وظیفه اصلی پول یعنی ذخیره ارزش، وسیله مبادلات و واحد مبادله حفظ شود، برای اینکه این سه وظیفه برای ریال ایجاد شود نیازمند ثبات ریال هستیم. وی گفت: زمانی که ثبات پولی و مالی رخ می‌دهد، حاکمیت ریال و حاکمیت بر ریال اتفاق می‌افتد. در این شرایط شاهد حکمرانی اقتصاد با ریال خواهیم بود و ابزار CBDC این امکان را به سیاست‌گذار پولی می‌دهد. پیمان قربانی، قائم مقام موسسه اعتباری ملل نیز در ادامه این نشست تحلیلی، گفت: نظام تولید اسکناس و مسکوک در ایران اصلاح نشده و هم‌اکنون سکه‌هایی که میخواهیم ضرب کنیم از ارزش اسمی آن بالاتر است. وی افزود: ریال دیجیتال به کاهش هزینه چاپ و گردش پول کمک می‌کند، نگهداری پول هم‌اکنون سخت است به همین منظور نظام پرداخت کارتی بیشتر محوریت یافته است. قربانی؛ گفت: نگهداری پول نقد نیز دارای خطر‌هایی مانند آتش سوزی است و در نهایت استفاده از ریال دیجیتال به اقتصاد کمک خواهد کرد، همچنین زمانی که از ریال دیجیتال استفاده می‌کنیم امکان رصد نیز وجود دارد. استفاده از ریال دیجیتال می‌تواند بر معاملات خرده‌فروشی اثر بگذارد یعنی استفاده از ریال دیجیتال باعث افزایش میزان خرد و سرعت گردش پول می‌شود؛ اما برای اینکه این ابزاری برای خروج سرمایه نشود باید سقفی برای نگهداری پول در کیف دیجیتال تعیین کنیم. وی گفت: میزان اسکناس و مسکوکاتی که در دست اشخاص است بسیار کم شده و مقدار آن کاهش پیدا کرده است؛ توصیه صندوق بین‌المللی پول این است که اگر می‌خواهیم از پول دیجیتال استفاده کنیم باید ساختار را در جامعه آماده کنیم و مطمئن شویم که عوارضی ندارد و بعد محدودیت‌‌ها را از بین ببریم. حسین یعقوبی؛ مدیر پروژه ریال دیجیتال شرکت خدمات انفورماتیک هم، در ادامه نشست با بیان اینکه سه ماه از عملیاتی شدن پروژه ریال دیجیتال گذشته، گفت: این موضوع نشان می‌دهد باید روی جذابیت ریال دیجیتال بیشتر کار کنیم. بیش از ۱۵۰ هزار کیف پول ریال دیجیتال ساخته شده، بیش از ۱۰۰ هزار تراکنش ثبت و بیش از ۲۰۰۰ میلیارد ریال دیجیتال در گردش بوده است. وی افزود: در ریال دیجیتال بنا به دلایلی از فناوری بلاکچین‌ استفاده شد. همچنین ما به ابزارهای پرداخت نیاز داریم تا بانک‌ها دارایی خودشان را توکنایز کنند. در این حوزه بحث تاب‌آوری فنی مد نظر بوده و ریال دیجیتال به‌عنوان پدافند غیرعامل دیده می‌شود. مدیر پروژه ریال دیجیتال شرکت خدمات انفورماتیک، گفت: معماری ریال دیجیتال این گونه بوده که مردم را درگیر کاغذبازی نکنیم؛ هدف این بود تا معماری دولایه ترکیبی را ایجاد کنیم تا بانک‌های تجاری در توسعه ریال دیجیتال نقش آفرینی کنند. در تعریف ریال دیجیتال باید گفت اسکناسی است که به صورت دیجیتال طراحی شده است. وی ادامه داد: ریال دیجیتال طوری ایجاد و طراحی شده تا رهگیری و ردگیری آن برای ما آسان تر شود، مهم‌‌ترین ویژگی فنی ریال دیجیتال این است که بانک‌ها قابلیتی را دارند تا پول دیجیتال را هوشمند کنند. ما هیچوقت ریال دیجیتال را برای دور زدن تحریم‌ها ایجاد نکردیم؛ ابزاری برای رقابت با رمزارزهای جهان هم نیست و درواقع خریدنی نیست، بلکه پول را به پول دیگر تبدیل می‌کنید و بهره هم به آن تعلق نمی‌گیرد. یعقوبی؛ در پایان اظهار داشت: پرداخت آفلاین را در ریال دیجیتال پیگیری خواهیم کرد و بانک‌مرکزی هم نظام کارمزدی را به‌طور مشخص پیگیری می‌کند تا جذابیت استفاده از ریال دیجیتال را بالا ببرد.

کارکردهای هوش‌مصنوعی در بانک‌های مرکزی

معاون توسعه مدیریت و منابع بانک‌مرکزی در نشست تخصصی «هوش‌مصنوعی مولد در صنعت بانکداری» که در دومین روز یازدهمین همایش سالانه بانکداری نوین و نظام‌های پرداخت برگزار شد، گفت: بانک‌مرکزی با پتانسیل ویژه‌ای که قانون جدید در اختیار آن گذاشته می‌تواند به سمت استفاده از هوش‌مصنوعی و نظارت هوشمند حرکت کند. یکتا اشرفی؛ اظهار کرد: نقش و جایگاه هوش‌مصنوعی و تحولاتی که اتفاق می‌افتد در نگاه به اقتصاد بازار‌های مالی و بانک‌مرکزی مهم است. وی افزود: اگر به عقب برگردیم و روند انقلاب‌های تکنولوژی را بررسی کنیم، بعد از انقلاب صنعتی چهارم شاید فکرش را نمی‌کردیم آنقدر سریع وارد انقلاب صنعتی پنجم و حضور هوش‌مصنوعی شویم. هوش‌مصنوعی نظام حکمرانی‌‌ها را متحول کرد به نحوی که بازتعریفی در نگاه حکمرانی اتفاق افتاد. تعریف اولیه علم اقتصاد علم تخصیص بهینه منابع در راستای بهبود رفاه است. وقتی این تعریف را با هوش‌مصنوعی تلفیق می‌کنیم به این تعریف می‌رسیم که تصمیمات برای تخصیص بهینه منابع و حرکت به سمت رفاه باید بر اساس هوشمندی باشد. اشرفی؛ ادامه داد: این مسئله عملکرد تمام بازیگران از جمله ارائه‌دهنگان خدمات، مشتریان و حتی بانک‌مرکزی به‌عنوان سیاست‌گذار و تنظیم‌گر را تغییر می‌دهد. سه وظیفه بانک‌مرکزی، سیاست‌گذاری پولی به منظور ایجاد ثبات مالی، نظارت بر سلامت شبکه بانکی به منظور اطمینان از پایداری، شفافیت و سلامت در قوانین و مدیریت نظام‌های پرداخت به منظور تضمین امنیت، کارایی و توسعه زیرساخت‌های پرداخت است. معاون توسعه مدیریت و منابع بانک‌مرکزی اظهار داشت: تحول دیجیتال سه مرحله دارد. اولین مرحله دیجیتالی‌سازی خدمات، دومین مرحله یکپارچه‌سازی و خودکارسازی خدمات و سومین مرحله هوشمندسازی خدمات است. یکی از کارکرد‌های هوش‌مصنوعی در بانک‌های مرکزی جمع‌آوری اطلاعات و داده‌های با کیفیت است. هوش‌مصنوعی در شناسایی داده‌های پرت و خطا‌های فنی کمک می‌کند. تحلیل اقتصاد کلان و داده‌های مالی برای سیاست‌گذاری پولی یکی دیگر از کارکرد‌های هوش‌مصنوعی است. نظارت بر سیستم‌های پرداخت یکی دیگر از کارکرد‌های هوش‌مصنوعی برای بانک‌های مرکزی است. وی ادامه داد: هوش‌مصنوعی نظارت و ثبات مالی را با کارآیی بهتری فراهم می‌کند. در بانک‌مرکزی جمهوری اسلامی ایران با پتانسیل ویژه‌ای که قانون جدید در اختیار بانک‌مرکزی گذاشته و حوزه نظارت را تقویت کرده، می‌توانیم در حوزه نظارت به سمت استفاده از هوش‌مصنوعی و نظارت هوشمند حرکت کنیم. اشرفی؛ یادآور شد: حوزه اعتبارسنجی نیز یکی دیگر از بخش‌هایی است که هوش‌مصنوعی در آن موثر است. با استفاده از هوش‌مصنوعی می‌توان اعتبارسنجی را با استفاده از سازوکار‌های پیچیده و با استفاده از حجم بسیار بالایی از اطلاعات و داده‌ها طراحی کرد. صنعتی به سمت هوشمندسازی می‌رود که با کفش مشتری راه برود و فضایی را فراهم کند که انگار مشتری خودش آن را طراحی کرده و دقیقا به نیاز‌های مشتری پاسخ می‌دهد. سواد مالی در این حوزه حتما باید جدی گرفته شود. کشور‌های مختلف بحث سواد مالی را از پیش از دبستان شروع می‌کنند و در قالب بازی‌های مشخصی نظام‌های پس‌انداز، سرمایه‌گذاری، استفاده از خدمات بانکی و چنین بحث‌هایی را به کودکان آموزش می‌دهند.