تأثیر آلودگی هوا و ریزگردها بر آثار باستانی(بخش اول) پدیده ریزگردها و آلاینده‌های جوی دارای تأثیرات مخرب متعددی در حوزه‌های مختلف جامعه است اما در این میان دو گروه از آسیب‌ها غیرقابل جبران هستند. آسیب‌های وارد شده به سلامت و بهداشت شهروندان و آسیب‌هایی که منجر به تخریب میراث فرهنگی می‌شوند. به گزارش سیناپرس در […]
تأثیر آلودگی هوا و ریزگردها بر آثار باستانی(بخش اول)
پدیده ریزگردها و آلاینده‌های جوی دارای تأثیرات مخرب متعددی در حوزه‌های مختلف جامعه است اما در این میان دو گروه از آسیب‌ها غیرقابل جبران هستند. آسیب‌های وارد شده به سلامت و بهداشت شهروندان و آسیب‌هایی که منجر به تخریب میراث فرهنگی می‌شوند.
به گزارش سیناپرس در ماه‌های اخیر صحبت از پدیده ریزگردها، آلودگی‌ها و تبعات و تأثیرات ناشی از آن بر سلامت و کیفیت زندگی انسان‌ها بسیار شنیده‌ایم. این موضوع بسیار با اهمیت و حیاتی بوده و قطعاً باید برای رفع آن تمهیداتی اندیشیده شود. باید خاطرنشان‌کرد که اگرچه تأثیرات بدیهی و آشکار ناشی از ریزگردها و آلودگی هوا در وهله نخست سلامت افراد جامعه را به خطر می‌اندازد و خود این موضوع به اندازه‌ای اهمیت دارد که نیازی به اعلام سایر موارد نیست اما باید در نظر داشت که این تأثیرات نامطلوب تنها سلامت جسمی جامعه را تهدید نکرده و میراث فرهنگی و هویت باستانی ما را نیز با خود به کام نابودی خواهد کشاند. بدیهی است که ضرر و زیان‌های مادی، اقتصادی و موارد مشابه را می‌توان در طول زمان جبران کرد اما میراث فرهنگی نیز دقیقاً به مانند آسیب‌های وارد شده به سلامت و بهداشت انسان‌ها قابل بازگشت نبوده و در صورت تخریب و از بین رفتن، هیچ جایگزینی برای آن متصور نخواهد بود.
آلاینده‌های جوی مختلف پس از ورود به فضای جو و پخش شدن در منطقه، به صورت لایه‌ای روی آثار و ابنیه تاریخی که در مجاورت آن قرار دارند نشسته و در ترکیب با رطوبت هوا، مواد شیمیایی مختلفی از جمله انواع اسید‌ها را ساخته و این موضوع در هنگام افزایش رطوبت و بارش باران تأثیری دو چندان دارد.
آثار باستانی به‌طور طبیعی نیازمند مراقبت ویژه بوده و گذر زمان خود اصلی‌‌ترین دلیل آسیب دیدن و کاهش استقامت آنها است اما در این میان برخی عوامل سبب تسریع در این فرایند می‌شوند. این موارد را می‌توان به دو گروه آسیب‌های انسانی و طبیعی تقسیم کرد. آسیب‌های طبیعی همان‌طور که از نام آن پیداست ناشی از دخالت مستقیم طبیعت و تأثیر فرایندهای طبیعی بر آثار تاریخی است. آسیب‌های انسانی اما بر اثر فعالیت‌های مستقیم یا غیرمستقیم تخریب‌کننده انسان در آثار تاریخی به وجود می‌آید. این تخریب‌ها می‌تواند ناشی از جنگ، خرابکاری‌های عمدی، یادگاری‌نویسی، استفاده نادرست و… باشد. آسیب‌های ناشی از آلودگی هوا و ریزگردها اما به‌طور کامل در هیچ یک از این دو گروه تقسیم‌بندی فوق قرار نگرفته و به نوعی ماحصل اقدامات مخرب طبیعت و انسانی در کنار یکدیگر است.
ریزگردها و آلاینده‌های جوی پدیده‌ای است که ناشی از حرکت انبوه ذرات خشک و معلق در جو بوده و می‌تواند ریشه طبیعی و انسانی داشته باشد. عمده‌‌ترین دلایل ظهور ریزگردها در گوشه و کنار دنیا عبارتند از: ایجاد آلاینده‌های صنعتی، خشک شدن تالاب‌ها و پدیده بیابان‌زایی، انجام عملیات وسیع حفاری و جا به جایی خاک در مناطق خشک و کم آب، آتش‌سوزی جنگل‌ها و تردد خودروها.
در ایران ما در شهرهای مختلف با دو نوع از این آلاینده‌ها رو به رو هستیم، نوع اول که ناشی از آلودگی جوی، تردد خودروها و… در کلان‌شهر‌ها بوده و یا گاهی بر اثر رویدادهایی مانند آتش‌سوزی ساختمان پلاسکو و تخریب آن به‌طور مقطعی با افزایش رو به رو می‌شود و نوع دیگر ریزگردها که به صورت مشهودتری زندگی مردم شهرهای جنوبی و غربی کشور را تحت تأثیر قرار می‌دهد، ریزگردهای ناشی از خشک شدن تالاب‌ها و دریاچه‌های کشور عراق است که همراه با باد و طوفان‌های فصلی منطقه وسیعی از خاورمیانه را در بر می‌گیرد. این پدیده به صورت طبیعی در مناطق فوق از دیرباز وجود داشته اما موارد متعددی که عمدتاً ناشی از دخالت‌های انسانی است موجب تشدید و چند برابر شدن این مسأله شده‌اند. این موارد تشدیدکننده را می‌توان کاهش میزان آب رودهای عراق بر اثر سد‌سازی در مناطق شمالی این کشور و کشور ترکیه، پیشروی بیابان و کاهش سطح آب‌های زیرزمینی دانست.
زمانی که این مواد وارد جو می‌شوند با رطوبت طبیعی موجود در هوا ترکیب شده و نتیجه می‌تواند براساس مواد پایه تشکیل‌دهنده این آلاینده‌ها و یا نوع خاک و غبار موجود در هوا، ترکیبات سمی و متفاوتی ایجاد کنند. آلاینده‌های جوی مختلف پس از ورود به فضای جو و پخش شدن در منطقه، به صورت لایه‌ای روی آثار و ابنیه تاریخی که در مجاورت آن قرار دارند نشسته و در ترکیب با رطوبت هوا، مواد شیمیایی مختلفی از جمله انواع اسید‌ها را ساخته و این موضوع در هنگام افزایش رطوبت و بارش باران تأثیری دو چندان دارد. برای مثال در مناطقی که بر اثر فعالیت‌های صنعتی، گاز گوگرد یا سولفور به صورت دی‌اکسید سولفور وارد جو می‌شود، افزایش رطوبت و بارش باران می‌تواند منجر به ایجاد اسید سولفوریک شده یا با ترکیب هیدروژن و گوگرد، گاز سولفور هیدروژن پدید آید که تأثیری بسیار مخرب بر فلزات دارد. این موضوع می‌تواند به‌طور مستقیم روی بخش‌های فلزی آثار باستانی و ابنیه تاریخی تأثیر گذاشته یا از طریق ترکیب با رنگدانه‌های به‌کار رفته بر پایه فلزات در تزیینات این ابنیه عمل کرده و آنها را زائل کند.
ترکیب دی‌اکسیدکربن نیز با رطوبت می‌تواند منجر به تشکیل اسیدکربنیک شده و بر آثار تاریخی و به ویژه سازه‌های سنگی آسیب‌های جبران‌ناپذیری وارد کند. این فرایند در درازمدت منجر به متخلخل شدن سطح سنگ، ایجاد ریز ترک‌ها و لایه‌لایه شدن سطح آن شده و با هر بار بارش باران و نفوذ آب به این ریزترک‌ها به ویژه در فصل زمستان که می‌تواند با یخزدگی رو به رو شود، روند تخریب سازه‌های سنگی تسریع می‌شود. این موضوع به ویژه در سازه‌هایی که در ساختار سنگ آنها کلسیت وجود دارد (سنگ‌های آهکی، سنگ مرمر و…) بیش‌تر است.
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاه بسته شده است.