آینده ۵G در ایران؛ در انتظار مزایده فرکانس‌ها یا چالش تحریم؟!

کمتر از یک ماه تا پایان سال ۲۰۲۴ زمان باقی مانده و علی‌رغم وعده‌های پیشین، هنوز بیشتر موبایل‌های موجود در ایران امکان استفاده از ۵G  را ندارند. رگولاتوری می‌گوید از سال آینده میلادی اگر گوشی‌های وارداتی امکان استفاده از ۵G  را فعال نکنند، سیاست‌های جدیدی برای آن‌ها اتخاذ خواهد شد؛ اما مشخص نیست این سیاست‌‌ها چیست و آیا عملی خواهند شد؟ به گزارش پیوست، پرفروش‌‌ترین برندهای موبایل در بازار ایران سامسونگ، شیائومی و اپل هستند و اکثر گوشی‌هایی که در سال‌های اخیر وارد بازار شده‌اند، فناوری نسل۵ تلفن همراه را پشتیبانی می‌کنند؛ اما این قابلیت روی بیشتر گوشی‌های موجود در ایران، فعال نیست و تنها دارندگان گوشی‌های شیائومی می‌توانند از این فناوری استفاده کنند. این در حالی است که پیش از این وعده داده شده بود تا پایان سال جاری میلادی، قفل ۵G‌  در ایران باز شود؛ اما تاکنون این اتفاق رخ نداده و به نظر می‌رسد به ابتدای سال ۲۰۲۵ موکول شده است. براساس اخبار، شرکت سامسونگ طی نامه‌ای به رگولاتوری اعلام کرده است که تا قبل از سال ۲۰۲۵ نسبت پشتیبانی گوشی‌های این برند برای استفاده از خدمات ۵G شبکه تلفن همراه ایران اقدام می‌کند. کاربرانی که گوشی‌های برند شیائومی دارند، اغلب می‌توانند از ۵G استفاده کنند و به نظر می‌رسد برخی از مدل‌‌های آیفون نیز در برخی از مناطق، سرویس ۵G  دارند اما بیشتر مدل‌های این برند نیز قابلیت استفاده از این فناوری را ندارد. اصلی‌‌ترین چالشی که در این موضوع وجود دارد، پشتیبانی نکردن برخی برندهای پرفروش و معتبر تلفن همراه از نسل پنجم موبایل (۵G) در داخل کشور است. این در شرایطی است که هزینه این قابلیت هنگام تهیه گوشی از مشتری دریافت شده است، اما این فناوری از نظر نرم‌افزاری بر روی گوشی‌های وارد شده به کشور فعال نشده است. مدیرعامل ایرانسل اواخر مهر ماه امسال اعلام کرد در حال‌حاضر در شبکه این اپراتور بیش از هشت میلیون مشترک وجود دارد که تلفن همراه با قابلیت استفاده از ۵G‌  دارند؛ اما فقط برای حدود یک میلیون از این گوشی‌‌ها این امکان، فعال شده و بقیه مسدود هستند. همچنین حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار مشترک فعال ۵G  در شبکه ایرانسل وجود دارد. به نظر می‌رسد، سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی همزمان با آغاز راه‌اندازی نسل پنجم تلفن همراه (۵G)  در کشور، با تولیدکنندگان برندهای شناخته شده مذاکره کرده است که در پی آن این برند‌ها متعهد شده‌اند فناوری ۵G  را تا اوایل سال ۲۰۲۵ بر روی گوشی‌هایی که وارد ایران می‌شوند، فعال کنند. همراه‌اول تاکنون آماری از وضعیت گوشی‌های ۵G  در شبکه خود ارائه نکرده است؛ اما به نظر نمی‌رسد گوشی‌های با قبلیت استفاده از ۵G  در شبکه ایران اپراتور، کمتر از ایرانسل باشد. بدین ترتیب و با احتمال آنکه برخی خوشی‌‌ها همزمان از دو اپراتور سرویس می‌گیرند، می‌توان این‌طور برداشت کرد که بیش از ۱۰ میلیون کاربر در ایران امکان استفاده از ۵G  را دارند؛ اما تعداد کاربران فعال، حدود یک میلیون است. طبق گفته محمدحسن جوادزاده؛ سرپرست معاونت امور رادیویی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، نسل پنجم ارتباطات در برخی شهرهای کشور از سوی اپراتورهای تلفن همراه راه‌اندازی شده است، اما اگر تعهدات هر یک از برندهای تلفن همراه در بازه‌زمانی اعلام شده محقق نشود، در واردات برندهای مذکور، سیاست‌های جدیدی اعمال می‌شود. دلیل اصلی نبود این قابلیت، تحریم است. سامسونگ به صورت مشخص اجازه استفاده کاربران از نسل پنجم ارتباطات را نمی‌دهد، زیرا روی پرفروش‌‌ترین مدل‌‌های هر برند این قابلیت وجود دارد اما امکان استفاده از آن توسط شرکت تولیدکننده سامسونگ به کاربران سامسونگ داده نمی‌‎‌شود. بیشتر گوشی‌هایی که می‌توانند از این فناوری استفاده کنند در ایران مسدود هستند و دلیل آن نیز تحریم است. به گفته سرپرست معاونت امور رادیویی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، نامه‌نگاری‌های متعددی از سوی اپراتور‌ها و وزارت ارتباطات انجام شده و قول‌هایی در این زمینه داده شده است؛ اما تاکنون اقدامی انجام نشده است. قبل‌تر وزیر ارتباطات دولت سیزدهم اعلام کرده بود که شبکه ۵G  روی گوشی‌های تولید داخل و برخی از گوشی‌های چینی فعال است. این در حالی است که رگولاتوری نیز پیش از این اعلام کرده بود دو هزار سایت ۵G  در کشور نصب و راه‌اندازی شده است. فعال‌سازی ۵G  روی گوشی‌های داخلی در راستای تولید موبایل ملی صورت می‌گیرد. تیر ۱۴۰۳ بود که رئیس وقت سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی خبر فعال‌سازی شبکه‌ ۵G  در گوشی‌های سامسونگ را تائید کرد. در آن زمان که امیر محمدزاده لاجوردی؛ رئیس رگولاتوری اعلام کرده بود که تا پایان سال جاری میلادی شبکه ۵G  روی گوشی‌های سامسونگ در ایران فعال می‌شود. لاجوردی؛ تأیید کرد که سامسونگ ۲۹ خردادماه با ارسال نامه‌ای به این سازمان، از پشتیبانی تدریجی گوشی‌های سامسونگ به منظور استفاده از خدمات ۵G  شبکه تلفن همراه ایران تا پایان سال ۲۰۲۴ خبر داده است. طبق آمار غیررسمی ۹۱ درصد از گوشی‌های وارداتی سامسونگ با قابلیت ۵G  امکان استفاده از این فناوری در ایران را ندارند. همچنین حدود ۵۰ درصد تلفن‌های هوشمند فعال در شبکه تلفن همراه ایران متعلق به سامسونگ است. پیش‌تر وزیر ارتباطات نیز، اعلام کرده بود جلسات متعددی با واردکنندگان گوشی از سوی سازمان تنظیم مقررات انجام شده و یکی از واردکنندگان عمده در نامه‌ای اعلام کرده به زودی شبکه ۵G  در گوشی‌های این برند فعال خواهد شد. شبکه ۵G  یا نسل پنجم شبکه‌های مخابراتی، جدید‌ترین فناوری در حوزه شبکه‌های بی‌سیم است که پیشرفت‌های قابل‌توجهی نسبت به نسل‌های قبلی (۴G, 3G, 2G) دارد. این فناوری با هدف افزایش سرعت، کاهش تأخیر، و افزایش ظرفیت شبکه‌ها طراحی شده است اما در ایران به دلیل تحریم، کاربران برندهای معروف نمی‌توانند از این فناوری استفاده کنند. قبل‌تر کارشناس روابط‌عمومی وزارت ارتباطات، امیررضا قویل؛ در توئیتی در شبکه ایکس گفته بود که باتوجه به رشد استقرار سایت‌های نسل پنجم به بیش از دو هزار سایت می‌رسد و همین‌طور برنامه وزارت ارتباطات برای واگذاری فرکانس به اپراتور‌ها (که به تازگی وزیر فاوا از برگزاری مزایده آن‌ها خبر داده بود) از این به بعد گوشی بدون پشتیبانی از نسل پنجم نخرید. باید ببینیم که شرکت سامسونگ چه زمانی نسبت به پشتیبانی گوشی‌های سامسونگ برای استفاده از خدمات ۵G  شبکه تلفن عمل می‌کند.