بحران دریاچه قم جدی است بحران دریاچه نمک قم مولود مدیریت ناصحیح منابع آبی و استفاده از منابع تجدیدناپذیر در راستای توسعه ناپایدار است که روز به روز در حال رشد و گسترش است. به گزارش مهر، براساس آمارهای جهانی امروز بحران آب ۲٫۵ میلیارد نفر را در دنیا تهدید می‌کند، تهدیدی که شاید از […]
بحران دریاچه قم جدی است
بحران دریاچه نمک قم مولود مدیریت ناصحیح منابع آبی و استفاده از منابع تجدیدناپذیر در راستای توسعه ناپایدار است که روز به روز در حال رشد و گسترش است.
به گزارش مهر، براساس آمارهای جهانی امروز بحران آب ۲٫۵ میلیارد نفر را در دنیا تهدید می‌کند، تهدیدی که شاید از هر سلاح هسته‌ای یا کشتار جمعی برای بشر خطرناک‌تر باشد، انسان با دست بردن در چرخه آب روند آن را با اختلال مواجه کرده است.
مدیریت ناصحیح نعمتی که بخش عمده بدن انسان را تشکیل می‌دهد، در کشاورزی و صنایع حیاتی است و محیط‌زیستی سالم را برای ما و جانداران به ارمغان می‌آورد امروز در بسیاری از نقاط دنیا به بحران تبدیل شده است.
بحرانی که در مرکز ایران و در همسایگی شهر قم نیز به شکل دیگری در حال رشد و گسترش است، گردوغبار و ریزگردها، تغییر اقلیم، شورشدن آب و خاک، از میان رفتن زیست‌بوم‌های طبیعی، نشست و رانش زمین، نابودی کامل کشاورزی، تخلیه روستا‌ها و افزایش هزینه توسعه شهر‌ها همه از جمله آسیب‌هایی است که در نتیجه مدیریت و برنامه‌ریزی ناصحیح در استفاده از منابع آبی سطحی و زیرزمینی حوضه آبخیز دریاچه نمک به وجود آمده است.
تحقق نیافتن حقابه‌های حوضه دریاچه نمک، حفر چاه‌های غیرمجاز و افزایش ۹ برابری چاه‌های عمیق ظرف ۳ دهه سبب شده است که شیره جان این منطقه کشیده شود تا ما امروز از وضعیت این منطقه با عنوان «بحران» یاد کنیم که ۲۵ درصد جمعیت کشور را تحت تأثیر خود قرار خواهد داد.
رشد بحرانی مغفول در مرکز کشور
مدیر کل حفاظت محیط‌زیست استان قم، بحران دریاچه نمک بحران را بحران مغفولی نامیده و معتقد است که در سال‌های اخیر شاهد افزایش تعداد روزهای گرد و غبار بوده‌ایم که نشان از شدت یافتن روز به روز این بحران است و نیاز به مشارکت و پویش مردمی برای احیای این منطقه احساس می‌شود.
سیدرحمان‌دانیالی از بیش‌تر بودن کسری حوزه آبریز دریاچه نمک به نسبت دریاچه ارومیه هم خبر داد و گفت: بحران دریاچه نمک به مراتب خطرناک‌تر و حساس‌تر از بحران دریاچه ارومیه است که روند افزایشی ریزگردها در آینده نزدیک برای کانون‌های جمعیتی مرکز کشور فاجعه بار خواهد بود.
به گفته دانیالی تالاب‌های قم بیش از ۱۰ درصد از وسعت جغرافیایی استان را تشکیل می‌دهند که برای احیای دریاچه نمک و جلوگیری از پیشرفت این بحران باید با تأمین حقابه‌ها و تأمین اعتبار ملی در این راستا اقدام کرد، اما به رغم وعده وزیر نیرو حتی یک قطره آب از ۱۵۴ میلیون مترمکعب حقابه زیست‌محیطی به استان قم که ۹۰ درصد اثرگذاری بحران دریاچه نمک متأثر بر این استان است، اختصاص نیافته است.
وی بر استفاده از پساب برای حل این بحران هم تأکید کرد و گفت: استفاده از پساب یکی از راهکارهای مهم در مدیریت بحران دریاچه نمک است، پساب در توسعه فضای سبز و بیابان‌زدایی یکی از عوامل مؤثر است و می‌تواند در جلوگیری از پدیده ریزگردها تأثیرگذار باشد.
کسری ۱۷۴ میلیون متر مکعبی مخازن آبی قم
اما چیزی که بیش از همه باعث از بین رفتن منابع آبی و در نتیجه بحرانی شدن شرایط حوضه آبخیز دریاچه نمک شده است، کشاورزی بدون در نظر گرفتن استاندارد‌ها و نیاز استان بوده است.
به گفته عباس جعفری، دکتری برنامه‌ریزی محیط زیست، براساس آمارهای منتشر شده کل آب استحصالی استان قم ۱۰۷۲ میلیون مترمکعب است که از این مقدار ۷ درصد به مصرف شرب و بهداشت، حدود دو درصد در بخش صنعت و معدن و ۹۲ درصد آن یعنی ۹۸۶ میلیون متر مکعب در بخش کشاورزی اختصاص دارد.
ادامه این روند موجب معکوس شدن جهت جریان از سمت کاشان و دریاچه نمک به طرف این دشت و نهایتاً هجوم آب‌شور می‌شود
به گفته وی تعداد چاه‌های عمیق و نیمه عمیق استان قم از سال ۵۴ تا ۸۸ از ۲۱۳ چاه به ۱۳۹۴ چاه افزایش یافته است، اما ورودی به سفره‌ها به‌شدت کاهش‌یافته است که در کنار گسترش مناطق تفریحی و احداث استخر‌ها و صد‌ها ویلا در مناطق ییلاقی قم، فشار دیگری را بر باکیفیت‌‌ترین آب منطقه قم یعنی آب شیرین وارد کرده است.
براساس آماری که جعفری ارایه داده است مجموع ورودی آب به دشت قم ۱۹۶ میلیون مترمکعب شامل نفوذ بارندگی، نفوذ جریان سطحی، برگشت از کشاورزی و برگشت از شرب و صنعت است اما مقدار تخلیه سفره‌های آب زیرزمینی ۳۷۰ میلیون مترمکعب بوده است، یعنی مخازن آبی با کسری ۱۷۴ میلیون مترمکعبی مواجه بوده‌اند که نمود عینی آن پایین رفتن سالانه سطح آب‌های زیرزمینی به خصوص در دشت مسأله است.
به اعتقاد وی اگر مصرف آب به هر دلیل بیش‌تر از تجدید آن شود، پیامدهای نامطلوبی را به دنبال خواهد داشت. در بخش آب‌های زیرزمینی این مسأله به تدریج به کاهش ذخایر تجدید نشدنی، نشست زمین و از دست رفتن ظرفیت آبخوان‌‌ها منجر خواهد شد. در بخش آب سطحی برداشت بیش‌تر در یک محل، منجر به کاهش دریافت آب در محل دیگر خواهد شد. این محل بعد از این می‌تواند یک مصرف‌کننده دیگر یا بخشی از اکوسیستم باشد که به نوبه خود مناقشات آبی و پیامدهای محیط‌زیستی را به دنبال دارد.
جعفری معتقد است علاوه بر اینها، وابستگی فزاینده به منابع تجدیدنشدنی به منزله آسیب‌پذیری هرچه بیش‌تر کل سیستم اقتصادی- اجتماعی تلقی می‌شود که حتی امنیت شهر‌ها و روستا‌ها را تهدید می‌کند. به‌طور طبیعی تمامی نیازهای آبی اعم از تقاضای انسانی و نیازهای محیط‌زیستی باید از محل آب تجدیدشونده تأمین شود. در واقع الگوهای توسعه باید خود را با ظرفیت تحمل منابع آب سازگار کنند، نه این‌که از محل ذخایر تجدید نشدنی برای توسعه ناپایدار خرج کنیم.
هجوم آب فراشور
به گفته مسؤول کارگروه کشاورزی و منابع طبیعی بسیج مهندسین کشاورزی سپاه قم، ادامه این روند موجب معکوس شدن جهت جریان از سمت کاشان و دریاچه نمک به‌طرف این دشت و نهایتاً هجوم آب‌شور می‌شود که با شور شدن ناگهانی آب چاه‌های منطقه نشان داده می‌شود، شاهد کویری از نمک خواهیم بود که در ابتدا به صورت بلوری ظاهر می‌شود اما بعد‌ها و در عرض چند سال به شکل پودر در می‌آید
وی با بیان این‌که حدود ۱۷ میلیون متر مکعب آب فراشور سالانه از سمت دریاچه نمک به دشت قم وارد می‌شود، تأکیدکرد: این آب در حقیقت حقابه زیست‌محیطی دریاچه نمک بوده که سالانه به آن اختصاص نیافته است و وقوع پدیده ریزگردها را به دنبال داشته است که در نهایت هم موجب حرکت آب فراشور از سمت دریاچه به شهر قم خواهد شد.
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاه بسته شده است.