روشن شدن چراغ قرمز تنش آبی در سراسر جهان

روشن شدن چراغ قرمز تنش آبی در سراسر جهان

وضعیت منابع آبی در سراسر جهان چندان مناسب نیست تا جایی که در بسیاری از مناطق مدت‌هاست چراغ قرمز روشن شده است.

به گزارش سیناپرس در برخی مناطق جهان مردم به راحتی از آب تمیز و قابل شرب استفاده می‌کنند. آنها برای این منظور تنها چند متر تا شیر آب فاصله دارند. با این حال کم نیستند مردمی که در بسیاری از نقاط زمین برای داشتن مقدار اندکی آب راهی ندارند جز این‌که چندین کیلومتر حرکت کرده تا خود را به منابع آب برسانند. اما برای این‌که بتوان اندازه‌گیری دقیقی در خصوص میزان آب قابل دسترس در منطقه‌ای خاص انجام داد، باید محاسبه ساده‌ای انجام داد و حجم استفاده از منابع آب در آن منطقه به‌خصوص را با بزرگی آن منابع آب مقایسه کرد. در نتیجه این مقایسه، نسبتی به دست می‌آید که در واقع معادل منابع موجود به میزان تقاضاست و در اصطلاح به آن «تنش آب» گفته می‌شود. این نسبت در گذر زمان و با توجه به تغییرات روی داده، تغییر می‌کند. همزمان با افزایش جمعیت یا جابه‌جایی‌هایی که صورت می‌گیرد، تقاضا برای استفاده از منابع آب در بسیاری از نقاط جهان به ویژه مناطقی که همواره جمعیت چشمگیری دارند، افزایش می‌یابد. البته عوامل دیگر در ایجاد تغییر در نسبت مورد نظر نقش دارند که از آن جمله باید به تغییرات جوی و الگوهای بارش اشاره کرد.

انستیتو منابع جهانی به تازگی نقشه‌ای از تنش آبی سراسر جهان ارایه کرده که در آن نوسانات مربوط به منابع آب در بخش‌های مختلف دنیا تا سال ۲۰۴۰ را نشان می‌دهد. تخمین‌هایی که در این زمینه ارایه می‌شود متشکل از فاکتورهای مختلفی است از جمله خشکسالی، خطر جاری شدن سیل، سطح آب‌های نزدیک به سطح زمین و دسترسی به آب قابل نوشیدن و بی‌خطر برای سلامت انسان. این سازمان پیش‌بینی کرده درحالی که وضعیت تنش آبی در برخی نقاط جهان همچنان پایدار و با تغییرات بسیار جزیی همراه خواهد بود، شاهد مناطقی هرچند بسیار محدود نیز خواهیم بود که به تدریج دارای وضعیت بهتری می‌شوند. اما روی ناخوشایند سکه جای دیگری است. براساس این پیش‌بینی‌ها، بسیاری از مناطق جهان با حجم در حال افزایش تقاضا برای استفاده از آب و کاهش همزمان منابع آبی مواجه می‌شوند که این خود زنگ خطر جدی به شمار می‌آید.

در مناطق جنوب‌غربی آمریکا و همزمان با کاهش منابع آبی به واسطه اثرات مخرب تغییرات جوی، شاهد بروز آتش‌سوزی‌های بیش‌تری در مناطق مختلف حیات‌وحش هستیم. حجم این آتش‌سوزی‌ها نسبت به گذشته افزایش یافته است. گذشته از این، به تدریج بر شمار جمعیت ساکن در مناطق جنوب غربی آمریکا افزوده می‌شود. این بدان معناست که تقاضا برای استفاده از منابع آبی در حال افزایش بوده و همزمان از حجم این منابع کاسته می‌شود. نواحی ساحلی پرو از دیگر مناطق مورد توجه کارشناسان حوزه آب در جهان محسوب می‌شود. البته در این منطقه از جهان و برخلاف نواحی جنوب غربی آمریکا شاهد افزایش حجم منابع آبی هستیم. در این مناطق و براساس الگوهای مربوط به تغییرات جوی، بر حجم بارش‌ها افزوده شده است. در نتیجه بر حجم آب موجود در منابع آبی نیز اضافه شده است. بدین‌ترتیب می‌توان گفت در پرو، حجم منابع آبی در حال افزایش است. اما در نزدیکی این کشور، شیلی واقع شده است. تحقیقات نشان می‌دهد همین الگوهای جوی که موجب افزایش بارش‌ها در پرو شده، موجب افزایش تنش آبی در شیلی شده است.

حالا از آمریکای‌جنوبی جدا شده و راهی قلب اروپا می‌شویم. مطالعات نشان می‌دهد که حجم منابع آبی در کشوری مانند آلمان در سطح پایداری مانده است که برای آن می‌توان به دو فاکتور اساسی اشاره کرد. ابتدا این‌که به لطف به‌کارگیری فناوری‌های نوین در صنایع مختلف و از جمله کشاورزی، استفاده بهینه از منابع آبی در سطح بالایی قرار دارد. در آلمان کشاورزان شیوه‌های کاشت و آبیاری محصولات خود را مبتنی بر الگوهای نوین دنبال می‌کنند، جایی که در آن برای قطرات آب اهمیت زیادی قائل می‌شوند. فاکتور دوم مربوط به جمعیت این کشور می‌شود که نه تنها افزایش نیافته بلکه شیب منفی نیز دارد.

براساس محاسبات دقیقی که توسط دانشمندان انستیتو منابع جهانی صورت گرفته است از ۱۶ کشور نخست فهرستی که در آنها تنش آبی در حال تشدید شدن است، ۱۳ کشور در منطقه خاورمیانه واقع شده است. در این منطقه تغییرات جوی اثرات مخرب خود را نشان داده است تا جایی که در برخی مناطق آن کمبود آب به بحران تبدیل شده است که این خود می‌تواند تنش‌های دیگری از جمله مناقشات مسلحانه را به دنبال داشته باشد.

تحقیقات نشان می‌دهد ۸۰ درصد آب دنیا برای کشاورزی مصرف می‌شود و در میان تمامی مناطق جهان باید به شمال غرب هند اشاره کرد تا جایی‌که این منطقه در رتبه نخست استفاده از منابع آبی جهان برای مصارف کشاورزی قرار دارد.