استارت آپ ؛ مدل سیلیکون ولی یا اقتصاد دانش بنیان؟

 

محمدرضا عیوضی-استارت آپ، واژه‌ای که در سال‌های اخیر زیاد در مورد آن خوانده و شنیده‌ایم.اکنون این موضوع وارد کشورمان نیز شده و شاهد برگزاری گردهمایی‌های تحت عنوان استارت آپ ویکند در شهرهای مختلف کشور هستیم اما در پس فرهنگ تازه وارد تجاری سازی استارت آپ ها اتفاقاتی در کشور در حال وقوع است که این روزها شکلی به مراتب عریان‌تر به خود گرفته است. بر این اساس در حالی که برخی شرکت‌های کوچک و بزرگ ایرانی به شکلی صحیح در حال حمایت از رشد اصولی استارت‌آپ‌ها هستند، علاقه و تکاپوی شرکت هایی با سرمایه گذار خارجی آن‌چنان منطقی به نظر نمی رسد که البته اگر به دنبال شکوفایی فرهنگ کارآفرینی در ایران هستند مراتب قدردانی از جانب جوانان ایران را پذیرا باشند!

بر اساس همین تب و تاب نوپا و صد البته ایده محور فضای فناوری و نوآوری کشور گروه فناوری اطلاعات مناقصه مزایده بر آن شد تا به معرفی مفهوم استارت آپ و بررسی چالش های ورود این تفکر به اقتصاد و تجارت ایران بپردازد.

استارت آپ مفهومی است که در سال‌های اخیر در اخبار دنیای فناوری به کرات شاهد استفاده از آن در توصیف کمپانی‌های نوپایی هستیم که راهکارهای جدیدی را برای حل مشکلات و مسائل موجود در دنیای فناوری مطرح می‌کنند. به طور قطع منشا این واژه در سن فرانسیسکو و سیلیکون ولی(حجم فراوانی از شرکت‌های مطرح انفورماتیک جهان در این منطقه از ایالت کالیفرنیا ‌است. نام این منطقه ابتدا برگرفته از تعداد زیاد شرکت‌های تولید کننده تراشه‌های سیلیسیمی در این منطقه بود که بعدها به نمادی از وجود کمپانی‌های زیاد فعّال در زمینه فناوری‌های پیشرفته در این منطقه تبدیل شد.) نهفته است. اما استارت آپ چیست و به چه کمپانی‌هایی استارت آپ اطلاق می‌شود؟

به زبان ساده استارت‌آپ یعنی حمایت سرمایه‌گذاران از ایده‌ها (عمدتا جوانان) به منظور تجاری‌سازی آنهاست .نیل بلومنتال، موسس و مدیرعامل کمپانی واربی پارکر (Warby Parker) استارت آپ را این چنین تعریف می‌کند:استارت آپ یک کمپانی نوپا است که که راه‌حلی نوین را برای یک مساله ارائه می‌کند؛ در حالی که تضمینی برای موفقیت کمپانی از طریق راه حل ارائه شده وجود ندارد.

بسیاری استارت آپ را فرهنگ نوینی برای اندیشه‌های نو و خلافیت برفراز ایده‌های موجود می‌دانند که هدف از آن برطرف کردن مشکلات موجود در نقاط کلیدی است که به عنوان پاشنه‌ی آشیل راه‌حل‌های موجود شناخته می شوند.

آدورا چئونگ، موسس و مدیرعامل کمپانی هوم‌جوی (Homejoy) که یکی از استارت‌آپ‌های مطرح ایالات متحده در سال ۲۰۱۳ بوده، در تعریف استارت آپ این مفهوم را با عنوان پنجره ی ذهن رو به آینده خوانده است. وی در این خصوص چنین اظهار نظر کرده است:

تاسیس یا پیوستن به یک استارت آپ به معنای یک تصمیم جدی برای جدا شدن از شرایط ایده‌آل و پایدار به منظور دستیابی به رشد برق‌آسا و تلاش برای ایجاد موجی از تغییرات در مدت زمان کوتاه است.

براساس تعریف Merriam-Webster استارت آپ به این معنی است:عمل یا مجموعه‌ای از کارها به منظور یک حرکت جدید و یک شرکت یا کسب و کار نوپا

فرهنگ واژگان انگلیسی آمریکن هریتیج نیز استارت آپ را تعریف کرده:یک کسب و کار یا تعهدی که به تازگی آغاز به فعالیت کرده است.

ویکیپدیا نیز استارت آپ را یک تجارت نوپا در قالب یک کمپانی، شراکت یا سازمان موقت تعریف می‌کند که در پی ایجاد و راه‌اندازی یک مدل تجاری جدید در زمینه‌ی خاصی است. ویکیپدیا نیز نوآوری را به عنوان شاخصه‌ی اصلی استارت آپ عنوان کرده و به این نکته اشاره کرده که در باور عمومی، استارت‌آپ‌ها معمولا ماهیتی مرتبط با فناوری دارند؛ اما این موضوع همیشه صحت ندارد. این دایره‌المعارف اینترنتی درونمایه‌ی استارت آپ را در جاه طلبی، نوآوری و تلاش برای رشد در سطح جهانی تعریف کرده است.

با توجه به تعاریف ارائه شده می‌توان به روشنی دید که تاسیس استارت آپ نیاز به برقراری قوانین خاصی ندارد؛ حال آنکه درآمد، سود و تعداد کارکنان همواره در کمپانی‌های بزرگ تغییر کرده و دغدغه‌ی این مسائل را نیز دارند. استارت آپ فارغ از مسائلی که کمپانی‌های بزرگ با آن دست به گریبان هستند، فقط در زمینه‌ی کاری خود مشغول به کار است.

از نظر پول گراهام، مدیرعامل کمپانی Y Combinator که یک سرمایه‌گذار در زمینه‌ی شتاب بخشیدن به رشد استارت آپ‌ها است، یک کمپانی با قدمت پنج ساله را نیز می‌توان یک استارت خواند؛ اما یک کمپانی ۱۰ ساله تقریبا در حال  دگردیسی و گسترش است.

در واقع فاکتور اصلی یک استارت آپ را باید توانایی آن برای رشد بدانیم. گراهام، استارت آپ را یک کمپانی تعریف می‌کند که ساختار آن برای رشد سریع معماری شده است. در واقع تمرکز برای رشد، فارغ از فاکتورهایی نظیر جغرافیایی است که اعضای استارت آپ آن را تاسیس کرده‌اند؛ از این‌رو استارت آپ‌ها را باید از کسب و کارهای کوچک جدا کرد. یک رستوران جدید در یک شهر را نباید به عنوان یک استارت آپ بشناسیم.

در سال‌های اخیر، در فرهنگ عامیانه، مفهوم استارت آپ با صنعت فناوری در هم تنیده شده و ریشه‌های استارت آپ با فناوری در هم گره خورده است. برای مثال می‌توان به اوبر (Uber) اشاره کرد که در زمینه‌ی پیوند صنعت فناوری با حمل و نقل فعالیت می‌کند.

البته خود موسسان استارت آپ‌ها، فاکتور خاصی را برای تعریف یک کمپانی به عنوان استارت آپ رد می‌کنند.

راسل دسوزا، موسس استارت آپ سیت‌گیک (SeatGeek) که در زمینه‌ی جستجوی بلیط بصورت اینترنتی فعالیت می‌کند، در این خصوص این چنین اظهار نظر می‌کند:زمانی که موسسان و افراد در حال کار در یک استارت آپ احساس انجام یک کار خلاقانه و تاثیرگذار روی جامعه را از دست دادند، نمی‌توان از عنوان استارت آپ برای تعریف یک کمپانی استفاده کرد. القای احساس نوآوری و فرهنگ پویای توسعه و پیشرفت در کمپانی با اضافه شدن نفرات جدید و همچنین گذشت چند سال از زمان تاسیس کمپانی بسیار سخت به نظر می‌رسد.

در کشورمان نیز این روزها شاهد ظهور استارت آپ‌های متعددی هستیم. حتی کمپانی‌هایی نیز وجود دارند که در صورت مقبول بودن طرح و آنچه که استارت آپ در پی رسیدن به آن است، درصدد حمایت از این کسب و کار برمی‌‌آیند. با یک گشت و گذار ساده در اینترنت می‌توان نمونه‌های موفق استارت آپ‌های داخلی را نیز مشاهده کرد. توسعه‌ی یک ایده و راه‌اندازی یک استارت آپ پیش از داشتن ایده و ابزار، نیازمند خودباوری است. در صورتی که شما نیز ایده‌ای دارید، می‌توانید با سنجش تمام جوانب، استارت آپ خود را راه‌اندازی کرده و به عنوان یک کارآفرین شناخته شوید. کشورمان ایران در بسیاری از زمینه‌ها مکان بکری برای راه‌اندازی و ارائه‌ی سرویس‌های مختلف است.

ایده ایرانی،بهره وری ایرانی؟

اما در پس این تعریف سازنده و خوب که برخی شرکت‌های داخلی ایرانی نیز روی این محور مشغول حمایت از استارت‌آپ‌ها هستند، مفهوم پنهان دیگر و جدیدی که از آن می‌توان به عنوان “دلالی فکر و ایده” نیز نام برد، وجود دارد.

همه ما در جریان واسطه‌هایی که محصولات کشاورزی را از سر زمین‌ها به شهرهای بزرگ می‌رسانند قرار داریم. این واسطه‌ها اصول و تسلطی به بازار دارند که هیچ‌گاه به یک کشاورز دست‌تنها اجازه رشد و رقابت نمی‌دهد. برخی از این واسطه‌ها محصولات را از قبل پیش‌خرید می‌کنند و از آنجا که کشاورزان قادر به پذیرش ریسک احتمال آفات و سرمازدگی به محصولات خود نیستند، قراردادهای ترکمنچای با برخی واسطه‌ها را می‌پذیرند.

در این میان برخی حامیان استارت‌آپ‌ها نیز نقش مشابهی ایفا می‌کنند. آنها راه و روش دسترسی به سرمایه‌داران را بلد بوده و نیک می‌دانند ارزش یک کسب و کار یا ایده نوپا در یک کشور چقدر است.

البته ارایه دهندگان مفهوم استارت‌آپ این باور را نیز همواره القا می‌کنند که همواره درصد بسیار ناچیزی از این ایده‌ها به ثمر رسیده و تجاری می‌شوند. موضوعی که البته کسی نمی‌تواند لزوما صحت و سقم آن را تایید کند و معلوم نیست ایده‌هایی که مثلا شکست می‌خورند ، فردا روزی از جای دیگر به تجارت نزدیک نشوند.

ستاری:استارت آپ ها زمینه ساز حرکت کشور به سوی رفع مشکلات هستند

معاون علمی وفناوری ریاست جمهوری با بیان اینکه حرکت مراکز شتابدهی نوآوری و استارت آپ ها لازمه تحقق اقتصاد دانش بنیان است،گفت:راه اندازی مراکز شتابدهی زمینه ساز حرکت کشور به سوی رفع مشکلات خواهد شد.

سورنا ستاری درجمع فعالان مراکز شتاب دهی نوآوری، برگزار کنندگان استارت آپ ها و صاحبان کسب و کارهای فناورانه افزود:در فرهنگ اقتصاد دانش بنیان، همه فعالان این عرصه جزو یک خانواده هستند و مشکلات بر سر راه اقتصاد دانش بنیان با تعامل و همراهی قابل حل خواهد بود.

وی با اشاره به اینکه برگزارکنندگان استارت آپ ها عضو خانواده اقتصاد دانش بنیان هستند، هماهنگی، هم افزایی و هم دلی این خانواده را ضرورت ترویج و تثبیت گفتمان اقتصاد دانش بنیان دانست وافزود: درفرهنگ اقتصاد دانش بنیان، همه فعالان این عرصه جزء یک خانواده هستند و مشکلات بر سر راه اقتصاد دانش بنیان با تعامل وهمراهی قابل حل خواهد بود.

ستاری با بیان اینکه توجه به تفکرجدید فرهنگ اقتصاد دانش بنیان همچنان نیازمند توجه بخش های گوناگون جامعه از جمله دستگاه های اجرایی، مراکز پژوهشی ودانشگاهی و متولیان اقتصادی است، گفت: همین که مقاومت ها شکسته و دانشگاه ها به تدریج به مقوله استارت آپ ها توجه نشان داده اند، حاکی از پیشرفت این حرکت است.

وی ادامه داد:دانشگاه ها با حرکت در این مسیر، راه موفقیت دانشجویان و فارغ التحصیلان خود را هموار خواهند ساخت؛ با درآمدهای دولتی نمی توان دانشگاه موفق ایجاد کرد و شتاب دهنده ها می توانند به عنوان یکی از محل های کسب درآمد و خوداتکایی دانشگاه ها و مراکز پژوهشی، نیاز آن ها به بودجه دولتی را رفع کنند.

وی اظهارکرد: مراکز شتاب دهی باید بعد از برگزاری استارت آپ ها پیگیر طرح های موفق باشند، چراکه کار اصلی بعد از برگزاری استارت اپ ها آغاز می شود و هدایت و راهبری آن ها تا تبدیل شدن به شرکت های نوپا و سپس گام نهادن در مسیر شرکت های بزرگ امری ضروری و نیازمند توجه مراکز شتاب دهی نوآوری است.

ستاری به توجه برگزار کنندگان استارت آپ ها به ظرفیت های استان های کشور تاکید کرد و با بیان این که موضوعات گوناگون برگزاری استارت آپ ها و پرورش ایده های نوآورانه وجود دارد که نیازمند توجه برگزارکنندگان استارت آپ ها و مراکز شتابدهی است، افزود: برگزاری استارت آپ های موضوعی مخصوصا در حوزه فرهنگ می تواند ضمن رفع مشکلات استان های کشورمان، زمینه اشتغال و ایجاد ارزش افزوده را فراهم کند.

در پایان علاوه بر تایید فعالیت های تحسین برانگیز معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و دستگاه های مسئول شکوفایی علم در کشور، نیاز به ساماندهی و نظارت بر جهت گیری ایده ها و طرح های جوانان ایرانی با توجه به علاقه سرمایه گذاران خارجی بیش از پیش احساس می شود که مصداق فعالیت اصولی را در طرح صندوق شکوفایی و نوآوری در همکاری مستقیم به جای اعطای کمک مالی به طرح های علمی و فناوری را می توان یافت.

 

 

Zoomit.AsreErtebat.Wikipedia