احیای فرودگاه‌های کم‌تقاضا با بازنگری در شیوه بهره‌برداری و مالکیت

کارشناس صنعت هوایی، با بیان اینکه باید نگاه راهبردی جدیدی به زیرساخت‌های حمل‌ونقل هوایی داشت، عنوان کرد: جهت احیای فرودگاه‌های کم‌تقاضا باید در مالکیت، مدیریت و شیوه بهره‌برداری فرودگاه‌ها بازنگری کنیم. حمید غوابش؛ در گفتگو با ایسنا، با بیان اینکه از ابتدای انقلاب برداشت اشتباهی از مدل‌های حمل‌ونقل شده بود که روش‌های حمل‌ونقل عامل توسعه شهر‌ها هستند، اظهار کرد: تصور این بود که احداث هر زیرساخت حمل‌ونقل به خودی خود عامل توسعه است و فرودگاه نیز از این امر مستثنی نیست و هرجایی فرودگاه بسازیم حتماً توسعه پدید خواهد آمد که البته این موضوع برداشت کاملاً نادرستی از نقش فرودگاه‌ها در توسعه شهری است. وی افزود: برای ساخت فرودگاه باید به جغرافیای حمل‌ونقل هر منطقه توجه کنیم؛ یعنی اینکه هر منطقه چه پتانسیلی دارد و متناسب با آن زیرساخت‌های حمل‌ونقل را احداث و توسعه دهیم. ساخت فرودگاه به امید اینکه عامل توسعه باشد، برداشت اشتباهی است و همین امر باعث شده در کشور با تعداد زیادی فرودگاه مواجه شویم که تقاضایی نداشته باشند یا تقاضای آن‌ها بسیار اندک باشد. مثلاً در برخی مناطق اگر به جای ساخت فرودگاه جاده فرعی و اصلی یا حتی ریل احداث می‌کردیم بهتر می‌توانست پاسخگوی نیاز آن منطقه باشد. این کارشناس صنعت هوایی، با بیان اینکه باید به کاربری فرودگاه‌ها تنوع دهیم، گفت: زمانی نگاه مان به فرودگاه این بود که فقط محلی برای خدمات نشست و برخاست هواپیماست که به نیت ارائه خدمات عمومی و غیرانتفاعی صورت می‌گرفت. ولی امروز این نگاه تغییر کرده و فرودگاه نوعی کسب‌وکار هوانوردی است که می‌تواند به قصد انتفاع صورت گیرد. غوابش؛ افزود: سازمان هواپیمایی کشوری در دهه ۷۰ خدمات فرودگاهی و ناوبری هوایی ارائه می‌داد، البته اماکن فرودگاه‌ها را نیز واگذار می‌کرد. یک ایرلاین دولتی (هما) نیز وجود داشت که حمل‌ونقل هوایی را انجام می‌داد که با یکدیگر حساب و کتاب روشنی نداشتند و هر دو تصور می‌کردند چون به دولت تعلق دارند مطالبات و بدهی آن‌ها از این جیب به آن جیب دولت محسوب می‌شود. در نتیجه تعامل مالی روشنی با هم نداشتند که همه این موارد مشکلات بسیاری ایجاد کرده بود. این کارشناس صنعت هوایی، با بیان اینکه باید نگاه راهبردی جدیدی به زیرساخت‌های حمل‌ونقل هوایی داشت، عنوان کرد: باید در مالکیت، مدیریت و شیوه بهره‌برداری فرودگاه‌ها بازنگری کنیم. در بسیاری از نقاط می‌توان مالکیت فرودگاه‌ها را از تمرکز در شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری کشور خارج و به استانداری‌ها و شهرداری‌ها سپرد و خدمات غیرهوانوردی را در آن‌ها توسعه داد. در بسیاری از فرودگاه‌های دنیا این اتفاق افتاده است. فرودگاه‌ها در صنعت گردشگری نقش مهمی ایفا می‌کنند. اگر بتوانیم فرودگاه‌ها را در چرخه گردشگری قرار دهیم آن‌ها هم می‌توانند تقاضا پیدا کنند. وی با اشاره به اینکه حمل‌ونقل هوایی تقاضای مستقیم ندارد و تقاضای دیگری باعث می‌شود که از حمل‌ونقل هوایی استفاده کنید، اظهار کرد: وقتی بلیت هواپیما خریداری می‌کنید به قصد بازدید از مکان یا کسی در مقصد است، در نتیجه سوار هواپیما شدن به خودی خود تقاضایی ندارد و تقاضای حمل‌ونقل هوایی کاملاً اشتقاقی است؛ لذا صنعت گردشگری می‌تواند عامل مهمی برای افزایش تقاضا در صنعت حمل‌ونقل هوایی باشد. غوابش؛ با اشاره به کاهش تقاضا در برخی مسیرها، گفت: تقاضای حمل‌ونقل هوایی برای بسیاری از مقاصد زیاد نیست، زیرا دسترسی به آن‌ها از طریق حمل‌ونقل زمینی راحت تر و ارزان‌تر است. ممکن است مبادی وجود داشته باشد که مردم اساساً قدرت خریدشان برای استفاده از این روش حمل‌ونقل نیز پاسخگو نباشد و روش‌های حمل‌ونقل دیگری ترجیح داده شوند. این کارشناس صنعت هوایی، در پاسخ به این سؤال که چگونه می‌توان یک فرودگاه را اقتصادی کرد، اظهار کرد: احداث فرودگاه در هر نقطه‌ای به‌صرفه نیست و در مناطقی به‌صرفه است که صنایع وابسته به آن وجود داشته باشد که نیازمند تسهیل و تسریع در حمل‌ونقل باشد. مثلاً صنعت گردشگری در بسیاری از موارد برای حمل‌ونقل هوایی ارزش‌افزوده ایجاد می‌کند. به گفته وی، مطالعات درخصوص احداث فرودگاه باید قبل از احداث آن صورت گیرد. بسیاری از نمایندگان مجلس به دنبال احداث فرودگاه در شهرهای خود هستند بدون آنکه توجیهی برای آن داشته باشند تا این فرودگاه بتواند برای منطقه دستاوردی داشته باشد. غوابش؛ در ادامه به ارائه راهکارهایی برای فعال‌سازی فرودگاه‌های کوچک اشاره کرد و گفت: فرودگاه‌ها می‌توانند خدمات غیر هوانوردی ارائه دهد. فرودگاه‌ها اماکن بسیار زیادی دارند. از امنیت قابل‌توجه‌ای برخوردارند. با شهر در تعامل هستند و اغلب جاده دسترسی مناسبی به مرکز شهر دارند. این موارد مزایایی است که می‌توانیم از آن‌ها استفاده کنیم. برای مثال امنیت بالای فرودگاه می‌تواند آنجا را مکانی مناسب برای صندوق امانات کند. تجهیزات بسیاری در فرودگاه‌ها وجود دارند. قانون و مقرراتی دارد و این موارد می‌تواند فرودگاه را به یک مرکز آموزش برای فهم یک سیستم هوانوردی برای دانش‌آموزان و دانشجویان از طریق تورهای بازدید تبدیل کند. برای اینکه این فرصت‌ها را تشخیصی دهیم باید برای هر فرودگاه برنامه کسب‌وکار ویژه خود داشته باشیم. در حال‌حاضر فرودگاه‌های ما هیچ کدام مدل کسب‌وکار خودشان را ندارند که براساس آن فعالیتی صورت گیرد، این نقص بزرگی برای امکان تجاری‌سازی فرودگاه‌هاست.